Ικαριώτες Πρόσφυγες στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο Α μέρος

https://www.youtube.com/watch?v=C625SYZQJ9U

Κυριακή 30 Απριλίου 2023

Η παρέμβασή μας στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Ατρόμητου





 Η ομιλία μας στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Ατρομήτου Περιστερίου που διοργάνωσε το ΚΚΕ. Στην εκδήλωση διακινήθηκαν και τα βιβλία «Σπορ και Κοινωνικές Αντιστάσεις» και «Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα». 

Επίσης μίλησαν o Γιώργος Σιδέρης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υποψήφιος δήμαρχος Περιστερίου με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», o Θοδωρής Λιάπης, υπεύθυνος του Τμήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού της ΚΕ του ΚΚΕ με θέμα «Η δράση του ΚΚΕ μέσα από τα αθλητικά σωματεία στο Μεσοπόλεμο και την περίοδο της Κατοχής», παλαίμαχοι παίκτες της ομάδας και οργανωμένοι φίλαθλοι, τους οποίους (παλαίμαχους και φιλάθλους) βράβευσαν οι διοργανωτές. Οι φωτο είναι από τον 902.gr

Η ΟΜΙΛΙΑ

Αρχικά να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση και για το θέμα που επέλεξαν και επειδή θέλω πάντα να λέω ανοιχτά και δημόσια τη γνώμη μου, με αφορμή διάφορα ζητήματα που προέκυψαν μετά την ανακοίνωση της εκδήλωσης από το ΚΚΕ.

'Εχω να πω ότι θεωρώ ανάγκη να παίρνουν όλοι οι φορείς πολιτικοί, αυτοδιοικητικοί και άλλοι, δημόσια θέσεις για τα ζητήματα αυτά και να μην ξορκίζουμε την πολιτική.

-γιατί η πολιτική είναι μέσα στον αθλητισμό

-γιατί ψηφίζονται νόμοι από κυβερνήσεις για τους όρους λειτουργίας του αθλητισμού

ή τους όρους μη λειτουργίας για να θυμηθούμε τη διετία της πανδημίας

-γιατί ψηφίζονται νόμοι για χρηματοδοτήσεις αθλητικών υποδομών

ή αντίστροφα σε άλλες περιπτώσεις δεν ψηφίζονται και περιοχές μένουν αθλητικά υπανάπτυκτες

-γιατί ψηφίζονται νόμοι για διευκολύνσεις στις ΠΑΕ όταν ο κοσμάκης αγωνιά να γλιτώσει το σπίτι του από τα κοράκια των τραπεζών

-γιατί πρόσφατα το μισό ευρωκοινοβούλιο βρέθηκε να λαδώνεται από το Κατάρ για το αιματοβαμμένο Μουντιάλ και έρχεται και το Μουντομπάσκετ στο Κατάρ, άλλη βαλίτσα με λεφτά ενδέχεται να δούμε από εκεί.

-γιατί πολλές φορές ολοκληρωτικά καθεστώτα χρησιμοποίησαν τον αθλητισμό για τις επιδιώξεις τους και αν σας πέφτουν μακρινές οι εποχές του Χίτλερ, του Μουσολίνι, του Μεταξά, της δικτατορίας 1967-74, να σας θυμίσω από το το No Politica και τις κερκίδες των γηπέδων στρατολόγησε τα προηγούμενα χρόνια η εγκληματική συμμορία της Χρυσής Αυγής, μέσα από οργανωμένους οπαδούς και τη λεγόμενη Γαλάζια Στρατιά των υποτιθέμενων φίλων της Εθνικής Ομάδας.

Όσο λοιπόν η κοινωνία και οι οργανωμένες εκφράσεις της κόμματα, δήμοι, πολιτιστικοί σύλλογοι, κάθε είδους φορέας, ανοιχτά και δημόσια παρεμβαίνουν και στον αθλητισμό τους  κλείνουμε τις δυνατότητες να ανακάμψουν μέσα από τα γήπεδα.

Αποτελεί υποτίμηση των πολιτών το επιχείρημα ότι όποιος φορέας μιλάει για την όποια ομάδα κερδίζει ψήφους, γιατί αφαιρεί από τη δημόσια συζήτηση το συνολικό πολιτικό πλαίσιο και πρόταση που κρίνεται από τους πολίτες.

Τι να το κάνεις αν κάποιος σε κολακεύει για την ομάδα σου, αν στο πλαίσιό του θέλει να σε στείλει φαντάρο στην Ουκρανία ή να σου κόψει τη σύνταξη για να σώσει τις τράπεζες, ή θέλει τη νέα γενιά να δουλεύει από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, ελαστικοποιημένη;

Όσο για τις ανησυχίες φίλων ομάδων για τα εμβλήματα και τα χρώματα, σίγουρα θα χρειαστεί η συνεχής επαγρύπνησή τους, γιατί η εμπειρία της ζωής δείχνει ότι δεν κίιδύνεψαν από πολιτικούς φορείς, αλλά από εταιρίες, για να θυμίσω μόνο ότι η αυτοκινητοβιομηχανία SKΟDΑ, πριν λίγα χρόνια είχε αλλάξει τα χρώματα και το σήμα της ομάδας της Ξάνθης, ενώ και η διεθνής εμειρία στα θέματα αυτά προσφέρει πολλά παραδείγματα.

Ας περάσουμε όμως στο θέμα μας....

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΤΙ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ 

Στην ποδοσφαιρική ιστορία του Περιστεριού η καταγραφή της Τόλμης Περιστερίου με έτος ίδρυσης το 1917, ομάδας που στη συνέχεια έπαιξε στο γήπεδό της ο Ατρόμητος, ενώ όπως αναφέρεται στην ιστορία της Τόλμης, παίκτες της πήγαν να στελεχώσουν τον Ατρόμητο, είναι μία πρώτη ποδοσφαιρική καταγραφή στο Περιστέρι με ιδιαίτερη σημασία.

Αυτό γιατί το 1917 η χώρα βρίσκονταν στη μέση μίας μεγάλης πολεμικής περιπέτειας των Βαλκανικών πολέμων και του Α' Παγκοσμίου, πριν ακολουθήσει η εκστρατεία στην Κριμαία και η Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή.

Αν μετά το 1922 σε μία ρημαγμένη χώρα και με πολλές απώλειες ανδρών που ήταν σε ηλικίες που κανονικά θα στελέχωναν αθλητικούς συλλόγους, ο αθλητισμός αναγεννήθηκε μέσα σε δύσκολες συνθήκες, τότε το 1917 ήταν κυριολεκτικά αδιανόητο.

Ηλικιακά θα πρέπει να βασίστηκε σε παιδιά και εφήβους μη στρατεύσιμης ηλικίας, με τις ειδήσεις για το χαμό ή το σακάτεμα των πατεράδων τους και των μεγαλύτερων αδελφών τους να ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Και να που η Τόλμη τόλμησε και ιδρύθηκε και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια σταμάτησε να υπάρχει, δίνοντας τη θέση της σε ένα σωματείο με την επωνυμία Ίωνες Αλίμου και βεβαίως και τη μεταφορά της έδρας της στη συγκεκριμένη περιοχή.

ΣΧΕΔΟΝ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή είχαμε το φαινόμενο η έλευση των Μικρασιατών προσφύγων που είχαν ιδιαίτερα ανεπτυγμένους συλλόγους αθλητικούς και πολιτιστικούς, να συμβάλλει σε αντίστοιχη αναγέννηση στις νέες τους πατρίδες, είτε με μεταφορά συλλόγων στις νέες τους έδρες (πχ Πανιώνιος, Απόλλων Σμύρνης, Ιωνικός Σωκίων και μετέπειτα Θήβας, κλπ), είτε με το να ιδρύσουν συλλόγους αμιγώς προσφυγικούς στη σύνθεση των διοικήσεων και του αθλητικού δυναμικού, τουλάχιστον μέχρι να προχωρήσει η διαδικασία κοινονικοποίησής τους και ανάμιξης με τους γηγενείς, είτε με ίδρυση συλλόγων εξ αρχής μικτών» με τη συμμετοχή και Μικρασιατών και γηγενών ευθύς εξ αρχής.

Εκείνα τα χρόνια στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920 εμφανίζεται και το κίνημα του εργατικού αθλητισμού, βαθύτατα πολιτικοποιημένο, βλέποντας ότι τα καθεστώτα στην Ευρώπη επιχειρούν μετά από την πολύχρονη σφαγή των πολέμων που προηγήθηκαν να επαναπροσεταιριστεί τη νεολαία μέσω της δημοφιλίας των σπορ και να της περάσει μιλιταριστικές και σoβινιστικές απόψεις και να την προετοιμάσει για νέο γύρο πολεμικών αναμετρήσεων που τελικά έγινε και ήταν ο Β Παγκόσμιος. 

Στόχοι δημόσια διακηρυγμένοι με πιο πιστούς εφαρμογείς τους τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι και στην Ελλάδα όχι μόνο τη δικτατορία Μεταξά αλλά και τις αστικές κυβερνήσεις που προηγήθηκαν. Γεμάτος ο τύπος της εποχής από θαυμασμό για τον τρόπο που Ιταλοί και Γερμανοί δούλευαν τον αθλητισμό στις κατευθύνσεις που προαναφέραμε.

Στο Περιστέρι έχουμε την καταγραφή ομάδων εργατικού αθλητισμού που όπως σε όλη την Ελλάδα λειτούργησαν μέχρι το κίνημα αυτό να χτυπηθεί με διώξεις και συλλήψεις, όπως και τα συνδικάτα που το τροφοδοτούσαν και μαζί και το ΚΚΕ με την ΟΚΝΕ που ήταν ο πολιτικός φορέας που το οργάνωσε.

Η διάλυση του κινήματος αυτού δημιούργησε συνθήκες μεταπήδησης όσων αθλητών του δεν διώχθηκαν σε άλλα σωματεία και των φιλάθλων που το παρακολουθούσαν στην παρακολούθηση άλλων ομάδων.

Η απουσία αυτής της πολιτικής παραμέτρου, οδηγεί σε φαινόμενα υποτίμησης του φασιστικού κινδύνου, όπως το να δίνει αγώνα μπροστά σε πολυάριθμο κοινό, η Τόλμη Περιστερίου με την ομάδα Εθνικιστές Κολωνού, στο γήπεδο της Τόλμης, με τους γηπεδούχους να κερδίζουν με 4-0. Το σκορ είναι δευτερεύουσα παράμετρος, το βασικό νομίζω ότι είναι η ντε φάκτο νομιμοποίηση φασιστικών συγκροτήσεων.  Και στην κατοχή η Τόλμη έχασε παίκτες της από τις εκτελέσεις των Γερμανών. 

Σε αυτό το Περιστέρι με τις παραγκογειτονιές και τις κάκιστες συνθήκες υγιεινής για πρόσφυγες και γηγενείς, εικόνα που τη συναντάμε στη μεσοπολεμική περίοδο σε όλες τις αντίστοιχες περιοχές, της Κοκκινιάς, του Ταύρου, της Καισαριανής, της Νέας Ιωνίας, το Βύρωνα, κλπ δημιουργήθηκαν οι συνθήκες ανάπτυξης και για τον Ατρόμητο.

Ένα Περιστέρι που δοκιμάστηκε  και προπολεμικά και μεταπολεμικά από πλημμύρες , που ειδικά στη μεσοπολεμική περίοδο οδήγησαν Μικρασιάτες  πρόσφυγες, να φύγουν και να εγκατασταθούν στο Αιγάλεω, καταλαμβάνοντας σπίτια που είχαν χτιστεί για στρατιωτικούς οι οποίοι δεν τα ήθελαν γιατί προτιμούσαν την περιοχή του Παπάγου, με αποτέλεσμα τελικά οι καταληψίες να μην διωχθούν βιαίως, αλλά μετά κόπων και βασάνων να πάρουν τα παραχωρητήρια. 

Όταν έμαθα αυτή την ιστορική πτυχή το μυαλό μου πήγε στις ποδοσφαιρικές κόντρες μεταξύ Ατρομήτου και Αιγάλεω που έχω παρακολουθήσει στο παρελθόν και σκέφτηκα ότι μπορεί και στις δύο πλευρές να βρίσκονταν τα εγγόνια των Μικρασιατών προσφύγων εκείνης της εποχής.

Στον Ατρόμητο, βασικός μοχλός ήταν η οικογένεια Τσουρουκτσόγλου, συγκεκριμένα το Μάη του 1923 και μία παρέα που την αποτελούσαν τα τέσσερα αδέλφια Τσουρουκτσόγλου (Ιωσήφ, Περικλής, Γιώργος και Ανδρέας -  Μικρασιάτες πρόσφυγες) μαζί με τους Κολομβούνη, Πέτα, Σταθόπουλο, Συνοδινό, Σταματόπουλο, Γλυκοφρύδη, Τσιγάρα και τον καθηγητή Μαθηματικών Βαγγέλη Σταμάτη (με θητεία και στο Δ.Σ. του Παναθηναϊκού), ίδρυσαν τον ΑΤΡΟΜΗΤΟ (υπογραφή του καταστατικού το 1924 που έλαβε αριθμό πρωτοκόλλου 2058 / 1924 από το Πρωτοδικείο Αθηνών).

Αυτές τις μέρες που οι απόγονοι της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου ανακάλυψαν τα αρχεία των προγόνων τους για τον Ατρόμητο, προέκυψε και η είδηση ότι ο Ατρόμητος δεν ιδρύθηκε στην πλατεία Βικτωρίας και μετακόμισε στο Περιστέρι, αλλά : «Aπό την αρχή, και βάσει του καταστατικού (άρθρο 19) το σήμα του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ ήταν το πεντάκτινο αστέρι. Η έδρα του Σωματείου ήταν ήδη από το αρχικό καταστατικό το Περιστέρι και τα γραφεία ήταν η οικία της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου επί της οδού Πλαταιών 15.)

Μετά την ίδρυση της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (Ε.Π.Ο._ το 1926, ο ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ έλαβε τον αριθμό μητρώου 14.

Πρώτος πρόεδρος ανέλαβε ο Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου που την εποχή εκείνη είχε την θέση του Επόπτη Δημοσίων Θεαμάτων στο Υπουργείο Οικονομικών.

Τον Αύγουστο του 1925 και μετά από επιτυχείς επαφές και διαπραγματεύσεις του Προέδρου Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου με την Πολιτεία, παραχωρήθηκε στο Σωματείο μία έκταση 12,5 περίπου στρεμμάτων που ανήκε στο Υπουργείο Στρατιωτικών και εχρησιμοποιείτο από την Ιππική Σχολή, δίπλα από τις εγκαταστάσεις του Πανελληνίου στο σημερινό Πεδίο του Άρεως. Η έκταση αυτή ήταν το πρώτο γήπεδο της ομάδας, όμως στους επίσημους αγώνες η ομάδα χρησιμοποιούσε και το γήπεδο του Παναθηναϊκού στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Το γεγονός αυτό, λόγω ακριβώς της ύπαρξης του Παναθηναϊκού, δεν άφηνε πολύ «ζωτικό χώρο» για την ανάπτυξη της ομάδας, κυρίως στην προσέλκυση φιλάθλων. 


«ΠΕΡΙΚΥΚΛΩΜΕΝΟΣ»

Εκτός από τον σαφώς πιο εμπορικό και δημοφιλή Παναθηναϊκό, ο Ατρόμητος γνώριζε και από αλλού πιέσεις εξεύρεσης ζωτικού χώρου. Από τη μία μικρά ανεξάρτητα σωματεία στις γειτονιές με εντοπιότητα παικτών και διοικήσεων, αλλά και το ισχυρό στην περιοχή ρεύμα του εργατικού αθλητισμού, με κύριο εκφραστή τον Εργατικό Αστέρα στους Αμπελόκηπους που επίσης έδινε αγώνες στο ίδιο γήπεδο αυτό της λεωφόρου Αλεξάνδρας και είχε γραφεία σε ένα καφενείο της περιοχής, ενώ ο Ατρόμητος είχε γραφεία στο Περιστέρι (οικία Τσουρουκτσόγλου), αλλά και ενός ακόμα αθλητικού συλλόγου του ρεύματος του εργατικού αθλητισμού (τελικός κυπέλλου του 1928 στη διοργάνωση του ρεύματος αυτού) κοντά στο γήπεδο του Ατρομήτου στην περιοχή της σχολής Ευελπίδων, που έδινε αγώνες στο γήπεδο του Πανελληνίου, του Νέου Αστέρα Κρυφοχωρίου  (έτσι λέγονταν η συνοικία από τα δικαστήρια προς την ανηφόρα που οδηγεί προς το Αττικό Άλσος, κατοικούμενη τότε κυρίως από Μικρασιάτες πρόσφυγες).

Ειδικά ο πρόεδρος του Εργατικού Αστέρα ο Ανδρέας Βγενόπουλος που μεταπήδησε στον αστικό αθλητισμό, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Ηλυσσιακού , συνιδρυτής του Αρίωνα, διαιτητής, στέλεχος της διοίκησης του Παναθηναϊκού, στέλεχος της ΕΠΟ και μεταπολεμικά πρόεδρος της ΕΠΣΑ για 18 χρόνια, με το προφίλ του δείχνει γιατί σύλλογοι με συγκεντρωτικούς και με οργανωτικές δυνατότητες προέδρους δεν άφηναν περιθώρια να πλαγιοκοπηθούν χάνοντας μέλη και αθλητές από ομάδες πιο μακρινών περιοχών.

Παράλληλα σειρά ανεξάρτητων αλλά και άλλων ενταγμένων σωματείων στις επίσημες αθλητικές διοργανώσεις στένευαν τα περιθώρια να βρει ο Ατρόμητος ζωτικό χώρο. Μετρώντας πρόχειρα και όχι αναλυτικά, από τις περιοχές του Σταθμού Λαρίσης και της πλατείας Αττικής μέχρι το γήπεδο του Παναθηναϊκού υπήρχαν οι ομάδες  Λαρισσαϊκός Αγίου Παύλου, Πάνθηρας Μιχαήλ Βόδα, Υπεροχή Εξαρχείων, Αχιλλέας Νεαπόλεως, Πανεξαρχειακός,  Ολυμπιακός Αθηνών, Νέα Παναθήναια, Κρόνος Αθηνών, Αρίων Κολωνακίου, Λευκός Αστήρ Λυκαβηττού, Μικρασιατική (μία από τις πολλές ομάδες με αυτό το όνομα), Πέρα Κλούμπ Αμπελοκήπων (Γηροκομείου), Πολικός Αστέρας, Πανελλαδικός, Ένωση Πολυτεχνείου,  Αστήρ Αθηνών (Γκύζη), Ποδοσφαιρικός Όμιλος Γουδή, Αθηναϊκός (μεταπολεμικά πήγε στο Βύρωνα) κλπ

Συνυπολογίστε ότι η δόμηση στην Αθήνα ήταν πιο αραιή και ο πληθυσμός λιγότερος, άρα η αθλητική πυκνότητα στα σωματεία ήταν μεγάλη για την εποχή.

Συνεπώς και οι φίλαθλοι που έλκονταν από εμπορικά ονόματα είχαν ομάδα να ακολουθήσουν και οι Μικρασιάτες είχαν επιλογές και οι γειτονιές είχαν τα δικά τους παιδιά και οι πολιτικοποιημένοι είχαν αθλητικό πεδίο δράσης, συνεπώς ο Ατρόμητος έπρεπε να δώσει τεράστιο και δύσκολο αγώνα για να ριζώσει.

Αυτό σήμαινε ότι για την οικονομική του ενίσχυση ο Ατρόμητος αν ήθελε συνδρομές από μέλη, κόσμο να αγοράσει λαχνούς σε λαχειοφόρο αγορά, κόσμο να δώσει το παρόν σε χοροεσπερίδα, αυτοί ήταν οι τρόποι οικονομικής ενίσχυσης των σωματείων, έπρεπε να απευθυνθεί σε ένα κοινό ήδη «κορεσμένο» από τέτοιες υποχρεώσεις σε άλλα σωματεία τα οποία συνωστίζονταν στα γήπεδα του Παναθηναϊκού, του Πανελληνίου και μερικές φορές στου Απόλλωνα στο Ρουφ, όπου εκεί συνωστίζονταν άλλοι, με τους  συνεχόμενους αγώνες να ξεκινούν νωρίς το πρωί της Κυριακής.

Χωρίς να γνωρίζουμε αν το σχέδιο μετακίνησης στο Περιστέρι προϋπήρχε ή προέκυψε αποκλειστικά και μόνο εξαιτίας των όσων προαναφέραμε, το 1932 λαμβάνεται η μεγάλη απόφαση της μετακίνησης του Συλλόγου στην περιοχή του Περιστερίου, όπου υπήρχε ήδη από το 1927 η Αθλητική Ένωσις Περιστερίου “Νέος Αστήρ” (Αστέρας Περιστερίου), στην οποία ήταν Πρόεδρος ο Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου. Με ενέργειές του και με την σύμφωνη γνώμη των δύο Διοικητικών Συμβουλίων, γίνεται συγχώνευση των δύο Σωματείων. Περιοχή που στέγασε μεγάλο αριθμό Μικρασιατών προσφύγων τότε το Περιστέρι και με Μικρασιάτες στην ηγεσία του ο Ατρόμητος, δεν ήθελε και πολύ να βρει το ζωτικό χώρο που έψαχνε και να γίνει κεντρικό σημείο αναφοράς για τον αθλητισμό της περιοχής.

Επίσης δεν πρέπει να μας μπερδέψει ότι υπήρχαν και άλλες ομάδες με το όνομα Ατρόμητος, αφού το τοπωνύμιο ήταν αυτό που τις προσδιόριζε. Για παράδειγμα καταγράφεται και ομάδα με το όνομα Ατρόμητος Αγίας Τριάδας, που όμως στα αποτελέσματά της έχει αντιμετωπίσει τον Ατρόμητο Περιστερίου, διαλύοντας κάθε παρανόηση.

Τεράστια σημασία έχει ότι ο Ατρόμητος αν και είχε ισχυρό μικρασιατικό DNA, ωστόσο δεν ήταν ομάδα που γεννήθηκε αμιγώς μέσα σε κοινότητα Μικρασιατών, αλλά αντίθετα αποτέλεσε «προϊόν σύμπραξης» προσφύγων και γηγενών.

Αυτό δείχνει έμπρακτα, ότι παρά τις αρνητικές αντιμετωπίσεις που πανελλαδικά έχουν καταγραφεί από στρώματα γηγενών ενάντια στο προσφυγικό στοιχείο, υπήρξε και το «αντίδοτο», η αλληλεγγύη, η φιλική διάθεση, η συνεργασία, η στήριξη, οι κοινές πρωτοβουλίες, όπως είναι στην περίπτωση αυτή ο αθλητισμός, που πήγαν τη ζωή μπροστά και με δημιουργικό πνεύμα.

Αξίζει λοιπόν η τιμή της ιστορίας στους γηγενείς συμμάχους των Μικρασιατών του Ατρομήτου, που δεν λειτούργησαν «ξενόφοβα», αλλά ανθρώπινα και με αλληλεγγύη.

Το 1933 ο Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου παραιτείται από Πρόεδρος της ομάδας για να παρακολουθήσει τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, παραμένει όμως ενεργό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και συμβάλει με μεγάλα χρηματικά ποσά στην ανάπτυξη του Συλλόγου.

Πρόεδρος για την περίοδο 1932 έως και την αρχή του πολέμου το 1940 ανέλαβε ο Νικόλαος Επίογλου, με αντιπρόεδρο τον μικρότερο αδελφό του Ιωσήφ, τον Ανδρέα Τσουρουκτσόγλου.

Σημαντικά αρχειακά ευρήματα της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου αποτελούν έγγραφα που δείχνουν την επαναλειτουργία της ομάδας μέσα στο κατοχικό 1943, έτος που υπήρξε σημαντική προσπάθεια μέσω του αθλητισμού να προωθηθούν κοινωνικές και αντιστασιακές δράσεις, κυρίως με πρωτοβουλία της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών. Αν και από τα μέχρι στιγμής δημοσιευμένα έγγραφα δεν υπάρχει αναφορά της ΕΕΑ, οι πρακτικές (έρανοι, στήριξη αθλητών στον τομέα της σίτισης και της περίθαλψης, κλπ) σε συνδυασμό με το αντιστασιακό προφίλ της περιοχής, δείχνουν συμπεριφορές στο ίδιο μήκος κύματος. 

Η φωτογραφία του Ατρομήτου με κύπελλο μπροστά στα μαγειρεία του ΕΛΑΣ στο Περιστέρι και η ένταξη συγκεκριμένων αθλητών του στην Αντίσταση, είναι ισχυρή σύνδεση με το κίνημα αυτό και θέμα προς διερεύνηση η διοργάνωση στην οποία πήρε μέρος και το κέρδισε. Ανάλογα φαινόμενα χωρίς σύνδεση με την ΕΕΑ, είχαμε σε πολλές περιοχές της χώρας με αναβίωση ομάδων που είχαν αναστείλει τη λειτουργία τους λόγω του πολέμου, είτε λόγω απαγορεύσεων κατοχικών αρχών που μετά από κάποιο διάστημα τις αγνόησαν, όπως για παράδειγμα στη Ρόδο από συλλόγους που είχαν διαλύσει οι Ιταλοί πριν τον ελληνοϊταλικό πόλεμο αφού τα Δωδεκάνησα ήταν υπό ιταλική κατοχή και επανήλθαν το 1943 με δικιά τους πρωτοβουλία.

Εργατογειτονιά το Περιστέρι, με κόσμο να δουλεύει στις φάμπρικες του Κηφισού, ή στα «Λιγνιτωρυχεία Αττικής ΑΕ», έδωσε το αίμα του στην εποποιία της Εθνικής Αντίστασης από το Μπλόκο του Περιστεριού έως τη Μάχη της Αγίας Τριάδας, όπως συνέβη αντίστοιχα και στις άλλες περιοχές που είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά όπως η Κοκκινιά, η Νέα Ιωνία, η Καλαμαριά, ο Ταύρος και οι θυσίες αυτές πέρασαν μέσα στη συλλογική μνήμη και αποτυπώθηκαν και στον αθλητισμό, είτε μιλάμε για την κατάθεση στεφανιών από τους φίλους του Ατρόμητου στο ηρώο του Μπλόκου του Περιστεριού, είτε μιλάμε για την κατάθεση στεφανιού στο Μπλόκο της Καλογρέζας από την ομάδα της Νέας Ιωνίας και πανό για το μπλόκο από την ομάδα της Αλσούπολης, μέσα στο γήπεδο, είτε μιλάμε για τη συμμετοχή ομάδων του Βύρωνα σε εκδηλώσεις τιμής και μνήμης της Εθνικής Αντίστασης και του Μπλόκου του Βύρωνα, είτε μιλάμε για τα λεγόμενα «στεφανώματα» στην Κοκκινιά, όπου ένα από τα σημεία είναι μία γωνιά στο γήπεδο του Ιωνικού με μία μαρμάρινη πλάκα να πληροφορεί για τις εκτελέσεις που έγιναν στο σημείο.


Για το γήπεδο

Και πάλι από τα αρχεία της οικογένειας Τσουρουκτσόγλου αναφέρεται ότι καθώς τα οικονομικά του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ είναι σχεδόν ανύπαρκτα, 3 μέλη του Δ.Σ. δηλαδή ο Πρόεδρος Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου, ο Νίκος Επίογλου και ο Αργύρης Ρούλιας, ενοικιάζουν στις 11 Απριλίου 1944 στο όνομά τους, με μισθωτήριο συμβόλαιο για 10 χρόνια (με προοπτική επέκτασης κατά 5 χρόνια ακόμα) από τον Ιωάννη Δέγλερη μία έκταση 12 στρεμμάτων για την δημιουργία του γηπέδου στην περιοχή Ρουπάκι του Περιστερίου και με ξεχωριστή πράξη, υπεκμισθώνουν – παραχωρούν την έκταση αυτή στον Σύλλογο.

Μεταπολεμικά γίνονται τα εγκαίνια του γηπέδου την Κυριακή 13 Απριλίου 1947, το οποίο όμως το χάνει ο Ατρόμητος στα τέλη Οκτωβρίου του 1949 ο ιδιοκτήτης της έκτασης, εκμεταλλευόμενος το ψήφισμα ΚΗ / 1947 του Ελληνικού Κράτους για την διευκόλυνση της ανοικοδόμησης μετά τον πόλεμο και την κατοχή, κινείται νομικά εναντίον των 3 (Τσουρουκτσόγλου, Επίογλου, Ρούλια) και τελικά μετά από δύσκολο δικαστικό αγώνα, επιτυγχάνει την έξωση του Συλλόγου από το γήπεδό του το 1951.

Ο Ανδρέας Τσουρουκτσόγλου θα παραμείνει Πρόεδρος του ΑΤΡΟΜΗΤΟΥ μέχρι και το 1952 και θα αποχωρήσει από το Δ.Σ. αφού έχει εξασφαλίσει πλέον σε συνεργασία με τον Δήμο Περιστερίου την δημιουργία του νέου γηπέδου και της μόνιμης έδρας του Συλλόγου στην σημερινή του θέση.


Η ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ – ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ

Την ίδια μεταπολεμική-μετεμφυλιακή περίοδο οι εργατογειτονιές της Δυτικής Αττικής δέχονται ένα κύμα εσωτερικών μεταναστών, στην πλειοψηφία τους από την πλευρά των ηττημένων του εμφυλίου που η ζωή στα χωριά τους ήταν δύσκολη από τις ρεβανσιστικές τάσεις του κάθε χωροφύλακα και του κάθε πρώην συνεργάτη των ναζί.

Μεγάλωνει το Περιστέρι αλλά και το Ίλιον, η Πετρούπολη, το Αιγάλεω,κλπ

Η πληθυσμιακή έκρηξη και η αγάπη για τον αθλητισμό, βοηθάει και στην εμφάνιση νέων αθλητικών σωματείων και ενισχύει το ποδοσφαιρικό DNA του Περιστεριού, όπως για παράδειγμα το 1947 ο Ήφαιστος, το 1955 ο Άγιος Ιερόθεος, κλπ

Και σήμερα ο μεγάλος αριθμός των ομάδων του Περιστεριού φανερώνει τις βαθιές ρίζες του αθλήματος στην περιοχή, Ανθούπολη, Κηπούπολη, Χρυσούπολη, Θύελλα Περιστερίου, Ηρακλής Περιστερίου, Γαλαξίας, Φοίνικας, Άμιλλα, ΑΟ Περιστερίου.

Ποδοσφαιρικά στο πλάι του Ατρόμητου εμφανίζονται και ανεξάρτητες τοπικές ομάδες από τις οποίες σημαντική είναι αυτή του ΠΟΑΛ για τον οποίο είχα κάνει συνέντευξη με τον Γιάννη Ξαρχουλάκο τότε παίκτη της ομάδας και σήμερα μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974. Σας διαβάζω μία παράγραφο από τις δηλώσεις του:

«Ξεκίνησα να παίζω ποδόσφαιρο από μικρός σε μία άτυπη – ανεξάρτητη ομάδα τον Ποδοσφαιρικό Όμιλο Άνω Λόφου στο Περιστέρι. Η ομάδα ήταν «εποχιακή» και συμμετείχαν και παιδιά που ήταν με δελτίο στο Αιγάλεω, τον Ατρόμητο και αλλού, όταν δεν είχαν επίσημες υποχρεώσεις. Ήταν λοιπόν ο ΠΟΑΛ μία δυνατή ομάδα, για παράδειγμα το 1962 που ο Βύζας Μεγάρων ήταν πολύ δυνατός, παίξαμε φιλικό στα Μέγαρα και τον κερδίσαμε με 1-2. Εγώ τότε ήμουν μαθητής Α’ Γυμνασίου. Εγώ έκανα δελτίο αρχικά στη «Βικτώρια» στη Β’ κατηγορία Αθήνας με έδρα το Θησείο – πλατεία Ψυρρή, όπου «τραβούσε» τους καλούς από τον ΠΟΑΛ, μέσω του Γιάννη Βόντα που έπαιζε και στις δύο ομάδες. Στη Βικτώρια πρόεδρος ήταν ο Μιχάλης (δεν θυμάμαι το επίθετο) και έπαιζε και ο Δαρίβας του Ολυμπιακού, Μακρονησιώτες και οι δύο και γενικά στην ομάδα κυριαρχούσε το αριστερό στοιχείο. Η Βικτώρια έβγαζε ταλέντα και τα έδινε με μεταγραφή βγάζοντας χρήματα, όπως ο Μπάμπης ο Σεϊτανίδης, που έκανε τη διαδρομή ΠΟΑΛ – Βικτώρια –Παναιτωλικός, με μεταγραφή στο Αγρίνιο για 60.000 δραχμές, εκείνη την εποχή τόσο κόστιζε ένα τεσσάρι διαμέρισμα και αυτά τα χρήματα τα έπαιρνε ο πρόεδρος.

Η Βικτώρια μάζευε 20-30 θεατές από το φιλικό μας κύκλο και ο ανεξάρτητος ΠΟΑΛ είχε μαζέψει και 1.000, όπου αντί εισιτηρίου έβγαινε δίσκος και μαζεύονταν λεφτά. Συνήθως ο ΠΟΑΛ έπαιζε με κυανέρυθρα όπως η Μπαρτσελόνα, αλλά είχε και εμφανίσεις άσπρη-μπλέ και άσπρη-πράσινη. Είχαμε παίξει και με τους μπέμπηδες του Ολυμπιακού και είχαμε χάσει με 1-2. Γενικά ο ΠΟΑΛ είχε πολύ καλό όνομα και μεγάλους παίκτες γιατί ήταν επί της ουσίας μία μικτή κανονικών παικτών από σωματεία και ταλέντων που θα πήγαιναν σε κάποια από τα κανονικά σωματεία κάποια στιγμή. Μερικές φορές η νεολαία Λαμπράκη είχε φορέσει τις εμφανίσεις του ΠΟΑΛ για να δώσει αγώνες με ανεξάρτητα σωματεία. Στον ΠΟΑΛ είχε παίξει και ο Βίκτωρας Μητρόπουλος. Ο Δαρίβας που είχε πάει προπονητής στην Ηλιούπολη ήθελε να με πάει στον Ολυμπιακό και εγώ ντρεπόμουν, με ήθελαν επίσης ο Φωστήρας και ο Ατρόμητος. Με τα πολλά το αποφάσισα να κάνω μεταγραφή γιατί υπήρχε και το οικονομικό κίνητρο. Ήμουν παράλληλα στη Νεολαία Λαμπράκη».

Τελικά δεν έπαιξε πουθενά γιατί την ίδια μέρα που πήγε σπίτι του ο Φωστήρας για να τον πείσει να υπογράψει, πήγε και η Ασφάλεια. Ήταν 21η Απριλίου 1967 και τους επόμενους αγώνες τους έδωσε στο προαύλιο των φυλακών με συγκρατούμενούς του, πολλοί εκ των οποίων ήταν και ποδοσφαιριστές πριν συλληφθούν.

Συνεχίζουμε με τον Ατρόμητο, όπου ακολούθησε η ιστορία των νεότερων χρόνων της ομάδας λίγο – πολύ γνωστή, που καθιερώνει τον Ατρόμητο στις εθνικές κατηγορίες, τον κάνει πανελλαδικά γνωστό, συσπειρώνει τους φιλάθλους της περιοχής, γίνεται κίνητρο και για ουδέτερους φιλάθλους, ειδικά τις περιόδους που η ομάδα παίζει καλό ποδόσφαιρο να την παρακολουθήσουν και μετα από πολλά σκαμπανεβάσματα, περνώντας και από σημεία οριακά για την ύπαρξή της (περίοδο που είχα δει αγώνες της ομάδας και το διαπίστωσα και ο ίδιος με στεναχώρια), βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε υψηλό σημείο με δύο τελικούς κυπέλλου, ευρωπαϊκές συμμετοχές και συμμετοχή στην πρώτη κατηγορία τη λεγόμενη σούπερ λίγκ, χωρίς να σημαίνει ότι η προσέγγιση της προσφοράς του συλλόγου γίνεται με κριτήριο μόνο ή κυρίως τις επιτυχίες, αλλά κυρίως με τη διάρκεια στο χρόνο, την προσφορά στην τοπική κοινωνία και την αθλητική διέξοδο στη νεολαία της περιοχής, ειδικά στις υποδομές, αφού στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο πλέον, κυριαρχούν οι μεταγραφόμενοι. 

Εμβληματικές μορφές στην ιστορία του συλλόγου ο Άγγελος Ράμφος και ο αδικοχαμένος Μουκάντι Τσιμάνγκα, χωρίς να θέλουμε να αδικήσουμε πολλούς – πολλούς άλλους που μέσα από τον ιδρώτα τους εντός και εκτός αγωνιστικών χώρων, έδειξαν ότι ο αθλητισμός μπορεί και πρέπει να είναι μία όμορφη λαϊκή υπόθεση και δεν είναι χαμένο παιχνίδι από τους κάθε λογής επενδυτές και όποιους συγκυριακά διαχειρίζονται το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία του αθλητισμού.

Σε όλους αυτούς που προηγήθηκαν «χρωστάμε» εμείς οι επόμενοι για αυτό που μας άφησαν.

Επίσης τα τελευταία χρόνια, οι παρουσίες του Ατρομήτου σε εκδηλώσεις διατήρησης της ιστορικής μνήμης, σε δράσεις με κοινωνικό πρόσημο ενάντια στη ρατσιστική βία, ενάντια στο μπούλινγκ, ενάντια στην οπαδική βία, ενάντια στις γυναικοκτονίες, η συμμετοχή σε αιμοδοσίες και αρκετές παραπλήσιες δράσεις, δείχνουν μία κοινωνική γείωση της ομάδας με τον κόσμο της, με το Περιστέρι, ικανή να αφουγκράζεται τα μηνύματα της κοινωνίας.

Αυτό είναι για μένα το αισιόδοξο στοιχείο της ομάδας, ότι κρατάει τον κόσμο της ακόμα και στα δύσκολα.

Κλείνοντας, ευχαριστώ για άλλη μία φορά τους διοργανωτές για την πρόσκληση και εύχομαι στο σύλλογο να συνεχίσει τη δημιουργική του πορεία και στα επόμενα 100 χρόνια να κάνει τη γιορτή των 200 χρόνων λειτουργίας.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας