Ο ναζισμός, η πιο απάνθρωπη θεωρία και πρακτική που παρουσιάστηκε στη σύγχρονη ιστορία του καπιταλισμού, υπήρξε ένα πολιτικό και ιδεολογικό ρεύμα που χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη της ανθρωπότητας.
Μελετώντας κάποιος τα ιστορικά δεδομένα του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί: Ποιο ήταν το κοινωνικό υπόβαθρο που γέννησε αυτό το ιστορικό εξάμβλωμα; Μήπως αυτή η απίστευτη συσσώρευση φρικαλεοτήτων οφείλεται στην ανθρώπινη φύση;
Αν επιθυμούμε να μη μείνουμε στο εξωτερικό περίβλημα των πραγμάτων, αλλά να διεισδύσουμε χειρουργικά στην εσώτερη δομή τους και αν πιστεύουμε πως ουσία και φαινόμενο δεν ταυτίζονται, τότε έχουμε μία επιλογή: την εξέταση μέσω της διαλεκτικής. Όσον αφορά τον ναζισμό, όπως και κάθε κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και ιστορικό φαινόμενο, οφείλουμε να τον μελετήσουμε διαλεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορικότητά του, ιεραρχώντας τις αιτίες, διαχωρίζοντας αίτια και αιτιατά. Επομένως, μιλώντας για τον ναζισμό, τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά και κρίσιμα: Ήταν προϊόν παρθενογένεσης; Πώς οι θεμελιωτές του έθεσαν τις βάσεις του; Γιατί έλαβε τέτοια έκταση στη Γερμανία;
Σε ερωτήματα όπως τα παραπάνω καθώς και σε άλλα πολλά επιχειρεί να απαντήσει το νέο βιβλίο του Βασίλη Λιόση, με το βλέμμα στραμμένο πάντα στο σήμερα και στο αύριο. Και έχοντας πάντα εδραιωμένη την αντίληψη ότι η θεωρία αποκτά αξία μόνον όταν μετατρέπεται σε υλική δύναμη.
Εισαγωγικό Σημείωμα: Σπύρος Μαρκέτος, επ. καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ με αντικείμενο «Ιστορία των Νεώτερων και Σύγχρονων Πολιτικών και Κοινωνικών Ιδεών».
