Στα μαύρα χρόνια της κατοχής ο Γιώργος Ν. Τρικοίλης και ο Νικόλας Δ. Τρικοίλης, έκαναν με τα καΐκια τους παράτολμα δρομολόγια κάτω από τη μύτη των κατακτητών. Το ένα καΐκι το έλεγαν «Αστραπή» και το άλλο «Παλαμίδα» (οι Εγγλέζοι το έλεγαν και «Δελφίνι»).
Την ιστορία αυτή μας μετέφεραν, αφού οι καπεταναίοι δεν βρίσκονται στη ζωή, ο ανηψιός τους Νικόλας Τρικοίλης, μόνιμος κάτοικος Ψερίμου, όπως και ο εγγονός του Νικόλα Δ. Τρικοίλη, Γιάννης Τρικοίλης, τους οποίους το www.ert.gr ευχαριστεί θερμά.
Επιστρέφουμε στο έργο των Τρικοίληδων, που ο Νικόλας είχε το παρατσούκλι «χοντρόκωλος» και ο Γιώργος το παρατσούκλι «Πουλάρι».
Οι Ιταλοί τους έδιναν άδεια μόνο για δρομολόγιο – ημερήσιο έως την Κάλυμνο. Παράτολμοι οι Τρικοίληδες ταξίδευαν και τις νύχτες μέχρι τα τουρκικά παράλια, το Μποντρούμ – την Αλικαρνασσό – πήγαιναν κόσμο που ήθελε να διαφύγει, μετέφεραν τρόφιμα για τους πεινασμένους νησιώτες, μετέφεραν μηνύματα και πληροφορίες κατασκοπείας.
Πήγαιναν στην Τουρκία πρόσφυγες και από εκεί έφεραν κομάντος για αποστολές. Ήταν κάτι παραπάνω από βαρκάρηδες, ήταν ενεργό κύτταρο αντίστασης στα νερά του Αιγαίου και στη μικρή αλλά περήφανη Ψέριμο. Συχνά άλλαζαν ονόματα και χρώματα στα καΐκια τους για να δυσκολεύουν τον εντοπισμό τους.
Ο Νικόλας Τρικοίλης έγινε αντιληπτός από τους Ιταλούς και αναγκάστηκε να δραπετεύσει με την οικογένειά του στην Αλικαρνασσό, όπου και έμεινε μέχρι τη λήξη του πολέμου.
Αρχικά συνελήφθη και βασανίστηκε από τους Ιταλούς στην Κάλυμνο, κατάφερε να τους ξεγελάσει και πήγε να πάρει την οικογένειά του από την Ψέριμο για να γυρίσει, δήθεν για να παραδοθούν. Επιβίβασε στην Ψέριμο τα έξι παιδιά του, τη σύζυγό του, τον ανηψιό του το 18χρονο Νικήτα Μανιά, με σκοπό να του αναθέσει να προσέχει την οικογένεια, επιβίβασε και άλλους για να φανεί ότι θα έκανε δρομολόγιο για Κάλυμνο.
Τελικά έβγαλε σε άλλο σημείο της Ψερίμου τους «επιβάτες» και συνέχισε με την οικογένεια για την Αλικαρνασσό. Εκεί τον στρατολόγησε ο Γιώργος Σαμάρκος συντονιστής της αντίστασης στα βόρεια Δωδεκάνησα και ξεκίνησε η συνεργασία με τους Εγγλέζους.
Καθοριστικό ήταν το περιστατικό της διάσωσης Εγγλέζων κομάντος LRDG – Long Range Desert Group (σκορπιοί της ερήμου), όταν αυτοί μετά την κατάληψη της Κω στις 3/10/1943 από τους Γερμανούς κατέφυγαν στην Ψέριμο. Εκεί πήγαν οι Γερμανοί στις 6/10/1943 και οι Εγγλέζοι κρύφτηκαν σε σχισμές στην παραλία «τάφος» στον κόλπο του Μαραθώντα, από όπου τους πήρε ο Νικόλας Τρικοίλης.
Έτσι πίστεψαν στις ικανότητές τους οι Εγγλέζοι. Με το καΐκι έκανε μεταφορές προσώπων, ασυρμάτων, χρημάτων, υλικού από την Αλικαρνασσό, ενώ την κεντρική διοίκηση των επιχειρήσεων είχε η Σμύρνη.
Ο Σαμάρκος κατάφ
ερε να έχει συνεργασία και επικοινωνία με τον Ιταλό αντιφασίστα διοικητή Ντάντε Ζουκέλι και να στρατολογήσει στο δίκτυο ασυρμάτων τον Παντελή Τριπολίτη, τα αδέλφια Ζαχαρία και Γιαννακό Παπαζαχαρίου και άλλους. Χωρίς τις μεταφορές ασυρμάτων από τον Τρικοίλη δεν θα υπήρχε δίκτυο.
Συχνά ο Νικόλας Τρικοίλης πήγαινε με βάρκα από την Αλικαρνασσό στην Ψέριμο, παρά το γεγονός ότι εκεί υπήρχε δύναμη 63 Γερμανών με διοικητή υπολοχαγό. Επίσης για αντίποινα οι Ιταλοί είχαν χτυπήσει μέλη της οικογένειάς του.
Ψάρευε με δυναμίτες που του έδιναν οι Γερμανοί, τους έδινε ψάρια και ταυτόχρονα υπέκλεπτε πληροφορίες, όπως αριθμό δυνάμεων, θέσεις οχύρωσης κλπ. Είχε συνδεθεί με τον υποπλοίαρχο Άρνολντ Πρότστ που ήταν στην επιτροπή τροφίμων των Γερμανών. Όταν οι Γερμανοί τον εντόπισαν, ένας αντιφασίστας Γερμανός έδωσε την πληροφορία στην αντίσταση και Λεριοί αντιστασιακοί πήγαν και τον ενημέρωσαν για να φύγει.
Οι Γερμανοί δεν τον βρήκαν και συνέλαβαν επτά άτομα μεταξύ αυτών και ο μικρότερος αδερφός του, που δεν είχε ανάμιξη, αλλά «έπρεπε» να πληρώσει τα αντίποινα. Και οι επτά γλίτωσαν και δεν πρόλαβαν να μεταφερθούν στην Αθήνα, όπου τους περίμενε η εκτέλεση, γιατί έληξε ο πόλεμος και οι Γερμανοί τους άφησαν.
Στο τέλος του πολέμου στις 9/5/1945 ο Νικόλας Τρικοίλης και ο Ζαχαρίας Παπαζαχαρίου που δεν γνώριζαν την εξέλιξη, αποβιβάστηκαν νύχτα στο Τιγκάκι της Κω και είδαν λάμψεις και κρότους. Πίστεψαν ότι θα πέθαιναν στο τέλος του πολέμου, αλλά δεν ήταν πυρά, ήταν πυροτεχνήματα και από Γερμανούς και από Έλληνες που γιόρταζαν το τέλος του πολέμου.
Τον ηρωισμό των Τρικοίληδων μνημόνευαν για χρόνια συμπολεμιστές τους, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Κώστα Κογιόπουλου «Κως 1912 – 1948 από την κατοχή στην ενσωμάτωση».
Μετά από όλα αυτά, η Ψέριμος μπορεί να καμαρώνει για την προσφορά των θαλασσόλυκών της, σε μία ιστορία που δεν είχε γίνει ευρέως γνωστή έως σήμερα.
Έρευνα & συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Ήδη στον τρίτο κύκλο του αφιερώματος:
Kαλύμνιοι πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή 1943-1946 – Νίκη Χούλη Γεωργιάδου
Το προσφυγικό ταξίδι του Γιακουμή Καρναβά στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η Κως και το προσφυγικό ρεύμα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Παράπλευρες πτυχές της ελληνικής προσφυγιάς στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Το «Μνημείο της προσφυγιάς» – Ο πρόσφυγας του 1942 Χ. Ξενάκης στο ert.gr
Από τη ζωή των Ελλήνων προσφύγων του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στη Λευκωσία
Σάββατο 25 Μαρτίου 2017: Ξεκινάμε τον τέταρτο κύκλο του αφιερώματος με σημαντικές συνεντεύξεις και μαρτυρίες.
