...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Ήταν άλλωστε τα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια. Παράλληλα κανένας στρατιωτικός διοικητής δεν ήθελε να χάνει η ομάδα του και η στελέχωση έγινε από στρατευμένους που στην πολιτική τους ζωή ήταν ποδοσφαιριστές. Τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν κυρίως στη Μακρόνησο που λόγω των διεθνών καταγγελιών που είχαν προηγηθεί για τις συνθήκες διαβίωσης, τόσο των στρατευμένων που υπηρετούσαν εκεί, όσο και των πολιτικών εξορίστων, δημιουργούσαν την προσδοκία ότι ο αθλητισμός θα ήταν η απόδειξη ότι έχουν υποχωρήσει οι δυσκολίες. Άλλωστε πολλοί αθλητικοί σύλλογοι φιλοξενήθηκαν για να παίξουν εκεί και ακολούθησαν δεξιώσεις, εκδηλώσεις, κλπ
Ο αθλητισμός με την επικοινωνιακή προβολή που τον συνόδευε, ήταν εκ των επιχειρημάτων ότι αυτά δεν συμβαίνουν γιατί όλα πήγαιναν καλά, απόδειξη τα αθλητικά τουρνουά και η επαφή με τον «έξω κόσμο».
Εκτός του ποδοσφαίρου, γίνονταν και αγώνες σε άλλα σπορ, ορισμένοι «εσωτερικοί», δηλαδή με συμμετοχή μόνο των στρατευμένων. Εκεί ξεχώρισε ο άσημος τότε ναύτης Θανάσης Βέγγος, ο «άνθρωπος που έτρεχε πολύ».
Αν κάτι χαρακτήριζε την παρουσία του Θανάση Βέγγου στις ελληνικές ταινίες ήταν το συνεχές τρέξιμο και συχνά το μετά μανίας ξεσκόνισμα (αυτό το έκανε και εκτός κινηματογραφικών γυρισμάτων).
Αν η «μάχη ενάντια στη σκόνη», ήταν κάτι που το «απέκτησε» στη Μακρόνησο από τις εκεί συνθήκες διαβίωσης, όπως μαρτυρούν όσοι είχαν βρεθεί κοντά του, το τρέξιμο και την συνεχή κίνηση την απέκτησε στον αγώνα για τη βιοπάλη πριν γίνει ηθοποιός, εκφράστηκε όμως και σε στρατιωτικούς αγώνες στη Μακρόνησο.
Εκεί υπηρέτησε ο ναύτης Θανάσης Βέγγος, αφού αν και δεν είχε οργανωμένη πολιτική δραστηριότητα, ήταν «χαρακτηρισμένος», ως ο γιός του Βασίλη Βέγγου που υπερασπίστηκε ως ΕΛΑΣίτης μαχητής, μαζί με τους ποδοσφαιριστές Νίκο Γόδα και Ανδρέα Μουράτη, το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι που επιχείρησαν να ανατινάξουν οι Γερμανοί, υποχωρώντας από τη χώρα μας.
Αλλά εστιάζουμε σε δύο αθλήματα, το δρόμο 400 μέτρων, πρώτος Διακογιάννης, δεύτερος Δράμπαλης, τρίτος Βέγγος.
Δρόμος 5.000, πρώτος Βέγγος, δεύτερος Κασιμάτης, τρίτος Παλαιοχωρίτης.
Αγώνες στίβου στη Μακρόνησο και μάλιστα «εσωτερικοί», δηλαδή μόνο από Μακρονησιώτες αθλητές, έγιναν το διήμερο 24 και 25 Ιουλίου. Οι πρωτεύσαντες θα εκπροσωπούσαν τη Μακρόνησο στις 3 και 4 Ιουλίου στο Παναθηναϊκό Στάδιο στους προκριματικούς αγώνες της ΑΣΔΑΝ. Ακόντιο, άλμα απλούν, άλμα τριπλούν, σφαίρα, δίσκος, άλμα επί κοντώ, δρόμος 100 μέτρων, δρόμος 800 μέτρων.
Οι Μακρονησιώτες εκτός από στίβο, έπαιζαν ποδόσφαιρο, έπαιζαν και μπάσκετ έτσι το περιοδικό «Σκαπανεύς Μακρονήσου», τεύχος 8, Δεκεμβρίου 1949, αναφέρει ότι η ομάδα μπάσκετ της Μακρονήσου έπαιξε στην Αθήνα στις 20 Νοεμβρίου με τους Νέους Βύρωνος και έχασε με 31-23. Οι αγώνες μπάσκετ συνεχίστηκαν εντός και εκτός Μακρονήσου. Από τις ομάδες που επισκέφτηκαν τη Μακρόνησο για αγώνα μπάσκετ ήταν την περίοδο 1950-1951, ο Αθλητικός Όμιλος Παγκρατίου.
Στις ομάδες της Μακρονήσου έπαιζαν και σημαντικοί αθλητές της εποχής, με θητεία σε μεγάλα σωματεία και η δυναμική των ομάδων αυτών δεν ήταν αμελητέα. Ο δε αριθμός των αγώνων που έδωσαν ήταν μεγάλος και σε διάφορα σημεία της χώρας,
Παραδείγματα αναφέρονται στις ανταποκρίσεις της εποχής.
Σταχυολογούμε ενδεικτικά κάποιες περιπτώσεις, τονίζοντας ότι πολύτιμη βοήθεια για την έρευνα αυτή ήταν μας έδωσε ο ερευνητής και συγγραφέας Δημήτρης Γ. Υφαντής, που εντόπισε σχετικά στοιχεία και εργάζεται στο χώρο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων από το 1987, επιστημονικά υπεύθυνος του Τμήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης της Μονάδας Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά και άλλα περιοδικά.
Ως προς τη Μακρόνησο έχει γράψει το βιβλίο «ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ όταν η "τρέλα" απέκτησε τοπικό προσδιορισμό Ψυχοπαθολογικαί εκδηλώσεις εξ αντιδράσεως, αλαλία και τρόμοι εκτοπισθέντων εις Μακρόνησον».
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ. Για το βιβλίο αντλήθηκαν στοιχεία από το Δημόσιο Ψυχιατρείο στο Δαφνί και το Δρομοκαΐτειο για την εκεί παραμονή Μακρονησιωτών.
Δημοσίευμα της 30-7-1949 που αναφέρεται σε αγώνα της προηγούμενης Τετάρτης, όπου το Γ.Ε.Τ.Ο. αγωνίστηκε στο Λαύριο με την Ένωση Λαυρίου και την κέρδισε με 4-0. Η σύνθεση των Μακρονησιωτών ήταν: Πολίτης, Φωκάς, Αμυράς, Αθανασίου, Σαξώνης, Κωνσταντινίδης, Δαρίβας, Παπαδόπουλος, Χαραλαμπίδης, Τζιραλίδης, Παπακυρίλλου.
περ. Σκαπανεύς Μακρονήσου αρ. τευχ. 8, Δεκέμβριος 1949
Πρώτη σελίδα για την Αθλητική Ηχώ στις 28-9-1949 με φωτο από τον αγώνα Απόλλωνα - Β' Τάγματος Μακρονήσου: 2-2.
Στις μέσα σελίδες περιγράφεται η έναρξη της εκδρομής του Απόλλωνα με αφετηρία την πλατεία Βάθης και οδικώς μέχρι το Λαύριο, η επιβίβαση στο πλοίο, η θαλασσοταραχή που έκανε την ομάδα να νοιώσει ναυτία, αλλά και η παράθεση γεύματος στο «υπερπολυτελές» σύμφωνα με την εφημερίδα, εστιατόριο του Τάγματος.
Η προαναγγελία της αναχώρησης του Απόλλωνα για την Μακρόνησο δημοσιεύτηκε μία ημέρα πριν (24-9-1949) του αγώνα που έγινε στις 25-9-1949. Η επιστροφή έγινε την ίδια μέρα.
Το αγωνιστικό σκέλος περιγράφεται στην Αθλητική ηχώ της 26-1-1949 και κρατάμε ότι ο Απόλλωνας δώρισε μία πλήρη εμφάνιση στην ομάδα του Β' Τάγματος, διαιτητής ήταν ο ανθυπολοχαγός Ε. Μακρυγιάννης και το ματς είχε ραδιοφωνική μετάδοση από το Ραδιοφωνικό Σταθμό Μακρονήσου με περιγραφή του Ν. Γκούμα. Ο δυνατός αέρας δυσκόλεψε τις δύο ομάδες που ήρθαν ισόπαλες με 2-2, το γήπεδο ήταν κοντά στη θάλασσα, αφού ένα άστοχο σουτ έστειλε τη μπάλα στο νερό, ενώ στο ημίχρονο έγινε πυγμαχικός αγώνας μεταξύ των Απολλωνιστών πυγμάχων Παυλίδη και Ανασιάδη.
Οι Μακρονησιώτες ήταν Χαριτονίδης (ΜΕΝΤ), Μπαϊρακτάρης (Αιγάλεω), Δότσικας (Εθνικός Αστέρας) Βουγάς, Χριστόπουλος (Εσπέρου), Τζανετάτος (Ατρομήτου Πειραιώς), Γιαννακόπουλος (Αστέρας Αθηνών), Γεωργιάδης (Απόλλωνα), Τριανταφύλλου (Αιγάλεω), Χατζηδάκης (Απόλλωνα), Χρυσαφίδης (Καρδιακός), Βαμβακάς.
Tην 1η Οκτωβρίου 1949 η Αθλητική Ηχώ προαναγγέλλει με τίτλο «Αι ομάδες της Μακρονήσου εις Αθήνας - Δύο ενδιαφέροντες αγώνες», για την επόμενη μέρα δύο αγώνες ομάδων της Μακρονήσου. Στο γήπεδο της Νίκαιας στις 4.30μμ η Α.Ε. Νίκαιας (πρώην Άμυνα) θα υποδεχτεί την ομάδα του Α' Τάγματος Μακρονήσου. Για τη διοργάνωση κυπέλλου ταγματάρχη Βάρφη στις 4.30μμ στο γήπεδο της Νήαρ Ήστ στην Καισαριανή, ο Εθνικός Αστέρας θα υποδεχτεί την ομάδα του Γ' Τάγματος Μακρονήσου.
Σε αυτό συμμετέχουν οι Πολίτης (Ολυμπιακού), Φωκάς (Παναθηναϊκού), Αμυράς (Ελευθερούπολης), Αθανασίου, Σαξώνης (Άρης Θεσσαλονίκης), Κωνσταντινίδης (Θεσ.), Δαρίβας (Ολυμπιακού), Παπαδόπουλος Β. (Απόλλωνα), Χαραλαμπίδης Μ. (Άρη Νίκαιας), Τριραλίδης Ε. (ΑΕΚ), Παπακυρίλλου (Νεαπόλεως).
Στις 9 Οκτωβρίου (η είδηση δημοσιεύτηκε την επόμενη μέρα) το Β' Τάγμα Μακρονήσου αγωνίστηκε στο Λαύριο με την Ένωση Λαυρίου, την οποία κατενίκησε με 4-0. Η σύνθεσή του ήταν Μπαϊρακτάρης, Μπουγάς, Τοδίτσικας, Γιαννακόπουλος, Τζανετάτος, Χριστόπουλος, Γεωργιάδης, Τριανταφυλλίδης, Χατζηδάκης, Χρυσαφίτης, Βαμβακάς. Τα τρία από τα τέσσερα γκολ πέτυχε ο Χατζηδάκης.
Σε επόμενο δημοσίευμα της 12-10-1949 διαβάζουμε ότι «Κατά τη διάρκεια του αγώνος η μπάντα του Τάγματος παιάνιζε διάφορα εμβατήρια».
Νέος αγώνας στο Λαύριο στις 26-10-1949 (η είδηση δημοσιεύτηκε στις 27) με τον Ολυμπιακό Λαυρίου να υποδέχεται το Β' Τάγμα Μακρονήσου που κέρδισε τους Λαυριώτες με 5-0 με τέρματα των Χατζηδάκη που πέτυχε χατ τρικ και των Τριανταφυλλίδη και Βαμβακά.
Στο ημίχρονο έγινε πυγμαχική επίδειξη μεταξύ των Κοροζή και Λάζου.
Να όμως και ο Ολυμπιακός Λαυρίου κέρδισε ομάδα της Μακρονήσου. Συνέβη στις 30-10-1949, όταν κέρδισε με 1-0 (σκόρερ Ρούσος) την ομάδα του Γ' ΕΤΟ Μακρονήσου.
Στις 12 -11-1949, παρουσιάζει πρόγραμμα αγώνων ποδοσφαίρου «υπέρ των συμμοριόπληκτων» με μικτή Άρη και Μακεδονικού να σχεδιάζεται να αντιμετωπίσει μικτή ΠΑΟΚ-Ηρακλή, Μελιτέα εναντίον Μακεδονικού, στην Πάτρα Παναχαϊκή εναντίον Θύελλας, επίσης αγώνες μικτών στη Λάρισα, το Βόλο, τα Τρίκαλα, την Καλαμάτα, την Ξάνθη (Ασπίδα εναντίον Ορφέα), σε Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Χαλκίδα, Θήβα (μικτή πόλης εναντίον Αρίωνα Αθηνών), Λειβαδιά (Παλεβαδειακός εναντίον Α.Ε. Αμπελοκήπων), Ορχομενό. Στο λεκανοπέδιο Α.Ε.Χαραυγής εναντίον Άρη Μπραχαμίου, Εθνικός εναντίον Κ.Ε.Β.Π. Χαϊδαρίου και πολλοί άλλοι αγώνες αθηναϊκών σωματείων για τον ίδιο σκοπό.
Στη Χαλκίδα η μικτή της πόλης υποδέχτηκε την Α.Ε. Νέας Ιωνίας. Οι αθηναϊκές ομάδες μετέβησαν στις επαρχιακές πόλεις με στρατιωτικά οχήματα.
Δημοσίευμα της 14-11-1949 στην Αλητική ηχώ αναφέρεται σε άλλη ομάδα της Μακρονήσου, αυτής του Β' Τάγματος που έπαιξε την προηγούμενη μέρα με τον Απόλλωνα Σμύρνης στο γήπεδο του Παναθηναϊκού και ήταν η ρεβάνς του 2-2- που είχαν φέρει οι Απολλωνιστές όταν είχαν παίξει στη Μακρόνησο. Επί αθηναϊκού εδάφους η «Ελαφρά Ταξιαρχία» κέρδισε με 2-1. Το Β' Τάγμα έπαιξε με την ακόλουθη σύνθεση: Μπαϊρακτάρης, Βουγάς, Μαρουλίδης (Τοδίτσικας), Χριστόπουλος, Τζανετάτος, Γιαννακόπουλος, Γεωργιάδης, Τριανταφυλλίδης, Χατζηδάκης, Λυκόπουλος (Χρυσαφίδης), Βαμβακάς.
Σκόραραν ο Τριανταφυλλίδης για το Β' Τάγμα και ο Απόλλωνας το γύρισε με τέρματα του Βλαστού.
Στα χασομέρια μισό λεπτό πριν τη λήξη το Α' Τάγμα της Μακρονήσου σκόραρε και κέρδισε τον Παναθηναϊκό με 1-0 με τέρμα του Καραμπουρνιώτη και κάτω από τις επευφημίες του κοινού. Ο αγώνας έγινε πριν τη συνάντηση επιλέκτων Ελλάδας - Συρίας και τον παρακολούθησαν χιλιάδες θεατές, καθώς και ανώτατοι στρατιωτικοί. Την είδηση αναφέρει στις 28-11-1949 η Αθλ. Ηχώ. Η σύνθεση του Α' Τάγματος Μακρονήσου: Πολίτης, Γεωργάτος, Ζώτσος, Στουραΐτης, Λιάρος, Βιδάλης, Κωνσταντίνου(Καραμπουρνιώτης), Πατινιώτης, Κοντζαγιώργης, Αντώνης Παπαντωνίου.
Στις 30 Νοεμβρίου η Αθλητική Ηχώ προαναγγέλλει τον αγώνα της ίδιας μέρας μεταξύ Μακρονήσου και αστυνομίας πόλεων, στις 3.15μμ στο γήπεδο του Παναθηναϊκού.
Δημοσίευμα της 1-12-1949 (Αθλητική Ηχώ) αναφέρεται στον αγώνα της προηγούμενης μέρας στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, όπου το Α' Τάγμα Μακρονήσου κέρδισε την ομάδα της αστυνομίας πόλεων με 3-0, σε αγώνα με ελεύθερη είσοδο. Το Α' Τάγμα έπαιξε με τους: Πολίτης, Γεωργάτος, Ζώτσος, Λιάρος, Στουραΐτης, Σωτηρίου, Βιδάλης, Κωνσταντίνου, Κοτζαγιώργης, Πατινιώτης, Α. Παπαντωνίου, Χατζηιωαννίδης.
Τα τέρματα πέτυχαν Λιάρος, Κοντζαγιώργης, Βιδάλης.
Στις 7 Δεκέμβρη 1949 η Αθλητική ηχώ γράφει ότι την προηγούμενη μέρα (6-12-1949) ο Πανελευσινιακός υπέκυψε με 3-0 στο γήπεδό του από την ομάδα του Α' τάγματος της Μακρονήσου, με τα γκολ να τα έχουν πετύχει ο Α. Παπαντωνίου στο 2' και δύο ο Πατινιώτης στο 20' και στο 75'. Η εφημερίδα δίνει την πληροφορία ότι ο αγώνας έγινε «υπέρ των συμμοριόπληκτων» και τον παρακολούθησαν «ο δήμαρχος Ελευσίνος κ. Παύλου, αι αρχαί της πόλεως, ο διοικητής του Α' Τάγματος κ. Βασιλόπουλος και πλήθος κόσμου. Το αθλοθετηθέν κύπελλον παρεδόθη εις την νικήτριαν ομάδα», υπογραφή ρεπορτάζ Ηλ. Παναγουλάκος.
Η σύνθεση των Μακρονησιωτών ήταν: Α' Τάγμα: Πολίτης, Γεωργάτος, Ζώτσος, Λιάρος, Στουραΐτης, Σωτηρίου, Βιδάλης, Καραμπουρνιώτης, (Κοτζαγιώργης), Πατινιώτης, Α. Παπαντωνίου, Χατζηιωαννίδης.
Δημοσίευμα της 19-12-1949 μας πληροφορεί ότι έγινε στη Μακρόνησο η ρεβάνς του αγώνα με την αστυνομία και οι Μακρονησιώτες θριάμβευσαν με 4-1 παρουσία χιλιάδων στρατιωτών θεατών και ανωτάτων αξιωματικών του στρατού και της αστυνομίας.
Η σύνθεση των νικητών: Μπαϊρακτάρης, Γεωργάτος, Ζώζος (Μπουγάς), Λιάρος, Παπαδόπουλος, Σωτηρίου, Γεωργιάδης, Κωνσταντίνου Πατινιώτης, Τριανταφυλλίδης, Παπαντωνίου, Παπακυρίλλου.
Ο Πετρόγκωνας σκόραρε το γκολ της τιμής για την αστυνομία και Κωνσταντίνου (δύο γκολ), Παπαντωνίου και Παπακυρίλλου.
Η αθλητική δράση ήταν ασταμάτητη και τα γκολ έπεφταν βροχή από τους στρατευμένους της Μακρoνήσου, που και μετά την απόλυσή τους συνέχισαν στα γήπεδα της χώρας, να κάνουν αυτό που ήξεραν καλά, να δίνουν ποιοτικά δείγματα γραφής του ταλέντου τους.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Διαβάστε το Β' μέρος της έρευνας αύριο Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2025 στο www.ertnews.gr
Υ.Γ. ευχαριστούμε το Δημήτρη Υφαντή για τη συνεργασία και την παροχή στοιχείων.
