Τόπος αποδράσεων για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου Αττικής είναι η Πάρνηθα και όχι άδικα, λόγω της φυσικής της ομορφιάς, αλλά δεν είναι μόνο αυτή η διάσταση που πρέπει να μείνει στον επισκέπτη, αφού στο βουνό σημειώθηκαν αγριότητες στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής. Έτσι η εκδρομή καλό είναι να συνδυάζεται με τη γνώση.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Πάρνηθα έχει ψηλότερη κορυφή την Καραβόλα (1.413 μ). και ένα σημαντικό της τμήμα απαρτίζει τον ομώνυμο Εθνικό Δρυμό, ο οποίος ιδρύθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα 644 του 1961, ενώ το 200 εντάχθηκε στο δίκτυο Natura 2000 και έχει ανακηρυχθεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (25638/1269 απ. Υπ. Γεωργίας). Μετά την πυρκαγιά του 2007 καθορίστηκαν περιοχές προστασίας με Προεδρικό Διάταγμα.
Επίσης η Πάρνηθα αποτελεί βάση στρατιωτικών εγκαταστάσεων στις δύο υψηλότερες κορυφές της.
Έχει ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα (1100 είδη φυτών από τα 6000 που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα) και πανίδα αφού έχουν καταγραφεί 29 είδη θηλαστικών, και πτηνοπανίδα, με περίπου 120 είδη πτηνών ενδημικών και αποδημητικών.
Οι εκδρομείς συνήθως επισκέπτονται τα ορειβατικά καταφύγια Μπάφι και Φλαμπούρι.
Στο δρόμο για το καζίνο του Μοντ Παρνές (εκτός από αυτοκίνητο είναι προσβάσιμο και με τελεφερίκ) ο επισκέπτης συναντά τα απομεινάρια του παλιού σανατόριου φυματικών (δωρεά το 1914 της Μονή Πετράκη στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός) που η παρακμή του λόγω της ανακάλυψης και εξάπλωσης της πενικιλίνης το έθεσε εκτός λειτουργίας μεταπολεμικά, για να αλλάξει λειτουργία και να γίνει το 1965, από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, ξενοδοχείο με το όνομα Ξενία και σχολή τουριστικών επαγγελμάτων μέχρι το 1985. Ακολούθως εγκαταλείφθηκε και οι σημερινοί επισκέπτες της περιοχής βλέπουν το κουφάρι του κτηρίου, επικίνδυνο για να μπει κανείς μέσα και δυστυχώς και με τα «αποτυπώματα» ρύπανσης στους γύρω χώρους από τους πολυάριθμους επισκέπτες της Πάρνηθας.
Σχεδόν δίπλα στο παρατημένο κτήριο υπάρχει ό,τι έχει απομείνει από το «Πάρκο των Ψυχών», όπου ο γλύπτης Σπύρος Ντασιώτης πάνω σε κορμούς δένδρων σκάλισε ανθρώπινες φιγούρες, εμπνευσμένος από τον πόνο των ανθρώπων που νοσηλεύτηκαν στο σανατόριο. Δυστυχώς μέρος από αυτές δεν άντεξε στη φθορά του χρόνου και έχουν απομείνει λίγες από το 2012 που φτιάχτηκε το «Πάρκο των Ψυχών». Μέσα σε αυτό υπάρχει και ένα μη ξυλόγλυπτο έργο, ένας άγγελος, είναι ίδιος με αυτόν που έχει τοποθετηθεί από τις 23/3/21 έξω από τον ΗΣΑΠ Περισσού και πρόκειται για έργο του ιδίου καλλιτέχνη, τον ονόμασε «ο Άγγελος της Ελπίδας», για να δίνει δύναμη, αισιοδοξία και ελπίδα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που διανύει η ανθρωπότητα.
ο Άγγελος στον ΗΣΑΠ Περισσού με ανοιχτά φτερά σε αντίθεση με τον Άγγελο στην Πάρνηθα
Περιπατητές, ποδηλάτες, φυσιολάτρες, ορειβάτες και άλλες κατηγορίες φίλων του βουνού και των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων έχουν εμφανή παρουσία. Ξεχωριστό λόγο πρέπει να κάνουμε και για τους Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής (ΕΔΑΣΑ) που χρόνια τώρα προσφέρουν πολύτιμο έργο.
Όμως η Πάρνηθα ήταν και τόπος που στα χρόνια της κατοχής οι πλαγιές της ποτίστηκαν με αίμα. Το σημερινό καταφύγιο Μπάφι είχαν ήδη επιτάξει οι Γερμανοί σαν παρατηρητήριο, ενώ χρησιμοποιούσαν το σανατόριο σαν νοσοκομείο για δικές τους ανάγκες. Η ήττα των δυνάμεων του άξονα διαφαινόταν καθαρά και στην περιοχή το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ καθώς και άλλες μικρές ομάδες αντιστασιακών τους έκαναν τη ζωή δύσκολη με συνεχείς ενέργειες, κυρίως σαμποτάζ.
Συχνά οι κάτοικοι της περιοχής για ανάγκες ξυλείας και κτηνοτροφίας βρίσκονταν στο βουνό, αυτό έγινε και την Παρασκευή 7 Ιουλίου 1944, αλλά οι Γερμανοί είχαν άλλα σχέδια. Αρχικά σκότωσαν το Δημήτρη Τσεβά μπροστά στα μάτια του γιού του την ώρα που μάζευε ξύλα και σε κοντινό σημείο την Κωνσταντίνα Καραδήμα. Τα περιστατικά εκτός του μικρού γιού του Τσεβά, είδαν και άλλοι Έλληνες που βρίσκονταν σε κοντινά σημεία.
Στις 23 Ιουλίου 1944, οι Γερμανοί σκότωσαν στον Βουρλοπόταμο της Πάρνηθας 17 Σαρακατσάνους ποιμένες, με την κτηνωδία να μην έχει προηγούμενο διότι πριν τους εκτελέσουν τους υποχρέωσαν να σκάψουν οι ίδιοι τον τάφο τους (τα οστά τους βρέθηκαν τυχαία 30 χρόνια αργότερα, το 1974, σε εργασίες αμμοληψίας για την διάνοιξη του δρόμου).
Τα ονόματα των θυμάτων
Ντούνας Δημήτριος
Ντούνας Ευάγγελος
Ντούνας Ηλίας
Ντούνας Παναγιώτης
Ντούνας Κωνσταντίνος
Ντούνας Γεώργιος
Ντούνας Κώστας
Καραγιώργος Ιωάννης
Καραγιώργος Σωτήριος
Καραγιώργος Γεώργιος
Καραγιώργος Βενιζέλος
Καραγιώργος Ηλίας
Μακροδημήτρης Σταύρος
Μακροδημήτρης Γεώργιος
Μακροδημήτρης Ιωάννης (μαζί και τα δύο παιδιά του)
Πετρογιάννης Δημήτριος από τον Ασπρόπυργο
Ρούσος Σπύρος από την Εύβοια
Στις 26 Ιουλίου 1944 άλλοι δέκα Έλληνες εκτελέστηκαν στη θέση «Γκούρα» της Πάρνηθας, με τους Γερμανούς να προχωρούν σε ανατίναξη με εκρηκτικά ενός βράχου για να κρύψουν τα πτώματα, που βρέθηκαν από τη δυσοσμία 2-3 εβδομάδες αργότερα, από τους συγγενείς τους που τους έψαχναν.
Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1944, στην άλλη πλευρά της Πάρνηθας, 18 άμαχοι Χασιώτες και Λιοσιώτες, έπεσαν θύματα από συνεργάτες των Γερμανών.
Η εκτέλεσή τους ήταν στα πλαίσια αντιποίνων για επιχείρηση ανταρτών κατά γερμανικού στρατιωτικού οχήματος στην είσοδο του χωριού, στις 23 Αυγούστου 1944, στην οποία σκοτώθηκαν από χειροβομβίδα τρεις Γερμανοί. Η επίθεση έγινε στην περιοχή «πέτρα συμπεθέρας» και διεσώθη ο τέταρτος από αυτούς, που έδωσε την πληροφορία της επίθεσης στους ανωτέρους του.
Συνεπώς καλή η φυσιολατρική περιήγηση, ακόμα καλύτερη όμως όταν δεν λησμονούμε πού και πότε χύθηκε αίμα και από ποιους για να μπορούμε στις μέρες μας να κυκλοφορούμε σε βουνά και πόλεις. Εκδηλώσεις τιμής & μνήμης οργανώνει η ιστορική και λαογραφική εταιρεία Αχαρνών σε συνεργασία με άλλους φορείς.
Έρευνα & φωτο: Nάσος Mπράτσος
Σχετικές ειδήσεις
H θυσία των 17 κτηνοτρόφων τον Ιούλιο του 1944 στην Πάρνηθα
Χασιά 14/9/1944: Εκτελέσεις αμάχων από τους συνεργάτες των Γερμανών
Oι Eθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής στο ertnews.gr – 28 χρόνια προσφοράς και δράσης
