...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Η Μάχη της Ηλεκτρικής
Με στόχο να καταστρέψουν βασικές υποδομές, οι ναζί υποχωρούσαν το 1944 από την Αθήνα και τον Πειραιά. Ήδη είχαν τοποθετήσει εκρηκτικούς μηχανισμούς στον Πειραιά, αλλά με παρέμβαση του ΕΛΑΣ τη νύχτα 11 προς 12 Οκτωβρίου, απενεργοποιήθηκαν.
Η πρώτη μάχη αποτροπής της καταστροφής εργοστασίων, δόθηκε στο εργοστάσιο της ΚΟΠΗ, όπου ο ΕΛΑΣ απέτρεψε την καταστροφή του από τους Γερμανούς.
Στη μάχη της ΚΟΠΗ σκοτώθηκαν οι Παναγιώτης Κοσμίδης, Παναγιώτης Μαυρομάτης και Ακρίτας Τοροσιάδης, που βαριά τραυματισμένος απεβίωσε το Δεκέμβριο.
Όταν ξημέρωνε η 13η Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί έπεσαν στην παγίδα του ΕΛΑΣ που τους άφησε να προσεγγίσουν το εργοστάσιο της ΔΕΗ, ενώ οι τρεις λόχοι του ΕΛΑΣ (περίπου 90 μαχητές) είχαν πιάσει τους λόφους, είχαν δηλαδή «από κάτω» τους Γερμανούς, «στη γούβα» όπως έλεγαν στις διηγήσεις τους οι συμμετέχοντες.
Αν και αρχικά οι Γερμανοί είχαν διαμηνύσει ότι θα έφευγαν χωρίς να κάνουν καταστροφές, μάλλον για να κοιμίσουν τις αντιστασιακές οργανώσεις, μήπως και υποχωρήσουν ανενόχλητοι, δεν έγιναν πιστευτοί και ευτυχώς γιατί το ίδιο πρωί ανατίναξαν τα καζάνια στο Ικόνιο.
Ευρισκόμενοι ήδη σε επιφυλακή οι λόχοι του ΕΛΑΣ ετοιμάστηκαν για τη μάχη. Πράγματι, έχοντας τα υψώματα, κατάφεραν να αποδεκατίσουν τους Γερμανούς σε μία μάχη που κράτησε αρκετές ώρες και με μειονέκτημα τη διαφορά εξοπλισμού μεταξύ των δύο πλευρών, αφού οι Γερμανοί είχαν πιο εξελιγμένα όπλα. Στη μάχη συμμετείχαν ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, ο μετέπειτα άσος του Ολυμπιακού Ανδρέας Μουράτης και ο πατέρας του Θανάση Βέγγου, Βασίλης Βέγγος.
Στη μάχη σκοτώθηκαν οχτώ μαχητές του ΕΛΑΣ, ο Νίκος Γεωργιάδης, ο Γιώργος Γκιόρδας, ο Ιωάννης Ηλιόπουλος, ο Αντώνης Καλαποθάκος, ο Ανδρέας Κουνούπας, ο Δημήτρης Μαργαρώνης ο Γρηγόρης Μεγγίσογλου και ο Συρίγος Παπάζογλου, ενώ οι Γερμανοί μέτρησαν 11 νεκρούς, 21 τραυματίες και 24 αιχμαλώτους, οι οποίοι παραδόθηκαν τις επόμενες μέρες στους Βρετανούς. Με τη λήξη της μάχης ο κατασχεθείς εξοπλισμός των Γερμανών, ήταν η απόδειξη της πρόθεσής τους να ανατινάξουν την Ηλεκτρική, αφού ήταν εφοδιασμένοι με αρκετά εκρηκτικά.
Ανδρέας Μουράτης – Τα πρώτα βήματα
Ήταν γιος του Μάρκου και της Αγγελικής, προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Εργαζόταν σκληρά από πολύ μικρή ηλικία και μέχρι που βγήκε σε σύνταξη ήταν εργάτης στη ΔΕΗ. Απέκτησε το παρατσούκλι «Μιζούρι» από το θωρηκτό των ΗΠΑ, λόγω του δυναμισμού που είχε στο παιχνίδι. Τα πρώτα ποδοσφαιρικά βήματα έγιναν στο γήπεδο της ΧΡΩΠΕΙ η οποία με 400 εργάτες το 1922 σύντομα έφτασε τους 1000, ενώ διέθετε και σημαντική επιστημονική βιβλιοθήκη. Διέθετε και ποδοσφαιρικό γήπεδο. Εκεί αγωνίζονταν η ομάδα Πολικός Αστήρ με ιδρυτή τον πατέρα του Μουράτη το Μάρκο και μεγάλο μέρος ποδοσφαιριστών να προέρχονται από τις επιχειρήσεις ΧΡΩΠΕΙ και ΕΛΑΪΣ, ενώ το 1936 έγινε Α.Ε. Χρωματουργείων και μεταπολεμικά Α.Ο. Πειραϊκός (ο ΑΟ Νέου Φαλήρου Πειραϊκός είχε ιδρυθεί από το 1926 σαν Πειραϊκός Όμιλος).
Στην ΑΕ Χρωματουργείων παρέμεινε μέχρι το 1943, από την ΑΕ Χρωματουργείων, πήγε στην Προοδευτική, με τη φανέλα της οποίας αγωνίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής και το στον Ολυμπιακό έως και το 1955. Μετά αγωνίστηκε στον Αργοναύτη, έως το 1961.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταγραφόμενος από την Προοδευτική στον Ολυμπιακό, δεν απαίτησε χρηματικά ανταλλάγματα, αλλά ζήτησε να καταστρέψουν το φάκελό του.
Υπήρξε διεθνής και αρχηγός της εθνικής ομάδας και αν και είχε μείνει αγράμματος μιλούσε ντόμπρα με την ψυχή του στην ιστορία έμεινε η επίσκεψη της βασίλισσας Φρειδερίκης για να συγχαρεί την ομάδα για μία επιτυχία της.
Στην προσφώνησή του (που προκάλεσε το γέλιο όλων, αλλά και το σεβασμό για το περιεχόμενό της) ο Μουράτης είχε πει: «Άκου να σου πω κυρά μου, εμείς πάντα έτσι ξηγιόμαστε. Για την πατρίδα τα δίνουμε όλα».
Νίκος Γόδας – Τα πρώτα βήματα
Γεννήθηκε το 1921 στο Αϊβαλί και οι προσφυγικές διαδρομές της οικογένειάς του τον έφεραν την Κοκκινιά. Εκεί στις αλάνες της εποχής κλώτσησε το τόπι και ακολούθως έπαιξε στον Άρη Κοκκινιάς, ενώ μετά εντάχθηκε στον Κεραμεικό την ομάδα του ομώνυμου εργοστασίου στο Φάληρο, για να μεταγραφεί επί κατοχής στον Ολυμπιακό.
Ο Γόδας εργαζόταν σαν αγγειοπλάστης στον Κεραμεικό, ενώ δεν πρέπει να δημιουργούν σύγχυση οι αναφορές ότι εργαζόταν και σε ταβέρνα ιδιοκτησίας της οικογένειάς του. Ισχύουν και τα δύο.
Επίσης το εργοστάσιο του Κεραμεικού εκείνη την εποχή διαθέτει συμβούλιο σωματικής αγωγής και εκτός από ποδόσφαιρο και αθλοπαιδιές έχει και ψυχαγωγικό τμήμα, πρακτική που ήταν διαδεδομένη στα σωματεία της εποχής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Ως σημαντική προσωπικότητα αναφέρεται ο προπονητής του Κεραμεικού και πρώην παίκτης του Ολυμπιακού Πειραιά Χαράλαμπος Πεζώνης και του πιστώνεται η δημιουργία της καλής ποδοσφαιρικής ομάδας του Κεραμεικού. Ο Πεζώνης ήταν στον Κεραμεικό, βοηθός του Άγγλου προπονητή Μπάγκετ. Τη δεκαετία το 1930 όταν τσχόλαγαν οι πολυάριθμες βάρδιες, κάπου στις 4μμ ξεκινούσαν μέσα στο εργοστάσιο οι προπονήσεις. Μόνο στο ποδόσφαιρο περίπου 80 εργάτες στελέχωναν τρία ποδοσφαιρικά τμήματα. Ο σύλλογος που ιδρύθηκε το 1930 πρωτοπορεί αφού έχει μέσα στο εργοστάσιο γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βόλλεϋ, τένις όργανα στίβου και αποδυτήρια – λουτρά. Ως πρωτοπόροι στην ίδρυση του αθλητικού τμήματος, αναφέρονται οι Ρένος Α. Δαρίγος και Ευάγγελος Ευδαίμονος. Στην ιστορία του εργοστασίου γενικός διευθυντής αναφέρεται ο Αντώνης Δαρίγος. Στις συνθέσεις του 1939 εντοπίζουμε το Νίκο Γόδα.
Στη διάρκεια της κατοχής έχοντας ενταχθεί στο ΚΚΕ συμμετέχει στην Εθνική Αντίσταση ως μαχητής του 5ου Λόχου του ΕΛΑΣ στην Κοκκινιά, όπου πήρε μέρος στη μάχη της 7ης Μαρτίου 1944στην Κοκκινιά. Επίσης έλαβε μέρος σε μάχες στον Πειραιά και στο Πέραμα και φυσικά στην κορυφαία Μάχη της Ηλεκτρικής. Ακολούθησε η συμμετοχή του στις μάχες των Δεκεμβριανών, πολεμώντας τους Άγγλους στη Δραπετσώνα, στον Προφήτη Ηλία και στο νεκροταφείο της Ανάστασης στον Πειραιά. Μετά ήρθε η υποχώρηση του ΕΛΑΣ από την Αθήνα και τον Πειραιά, με τη μονάδα του καταφεύγει αρχικά στη Λαμία και μετά στο όρος Βελούχι στη Ρούμελη, ενώ μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, επιστρέφοντας στον Πειραιά συλλαμβάνεται και καταδικάζεται και φυλακίζεται στις Φυλακές Αίγινας (στις οποίες εξακολουθεί το άθλημα, παίζοντας στην ποδοσφαιρική ομάδα που έχουν συστήσει οι φυλακισμένοι). Ακολουθεί η κράτησή του στις Φυλακές Αβέρωφ της Λεωφ. Αλεξάνδρας, επιστροφή στην Αίγινα και τελικά προώθηση σε εκείνες της Κέρκυρας (θανατοποινιτών), όπου ο Γόδας παραμένει τρία χρόνια, αρνούμενος να υπογράψει δήλωση μετανοίας για τα πολιτικά του φρονήματα ώστε να σωθεί.
Ο Νίκος Γόδας, εκτελέστηκε ως κομμουνιστής στις 19 Νοεμβρίου του 1948 στη νησίδα Λαζαρέτο της Κέρκυρας φορώντας την εμφάνιση του Ολυμπιακού, την ερυθρόλευκη φανέλα και το λευκό σορτσάκι, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία: «Να μου ρίξετε και να με δολοφονήσετε με τη φανέλα του Ολυμπιακού, και να μη μου δέσετε τα μάτια, για να βλέπω τα χρώματα της ομάδας μου πριν από τη χαριστική βολή».
Στις λιγοστές εκδηλώσεις ανάδειξης της δράσης των δύο ποδοσφαιριστών, ξεχωρίζουμε αυτή που είχε γίνει στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, την Πέμπτη 22/11/2018, ( διοργανωτές Ίδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Δήμος Αθηναίων, Δήμος Πειραιά, ΕΡΤ, Γενικά Αρχεία του Κράτους, Περιφέρεια Αττικής) στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη».
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
