...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Ας ρίξουμε φως στις συνθήκες που το επέτρεψαν.
Στο χώρο επί δικτατορίας σφράγισε τα γραφεία του σωματείου η ασφάλεια και εξορίστηκαν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, τους έδιωξαν από τη δουλειά Στη συνέχεια φτιάχτηκαν υπήρχαν ελεγχόμενα σωματεία, επίτηδες για να υπάρχει πολυδιάσπαση αφού δεν οργάνωναν ανά ειδικότητα, αλλά όλους μαζί, πχ οδηγούς, εισπράκτορες, τεχνικούς, κλπ. Κυρίως ήταν εκδοτήρια ψηφισμάτων υπέρ του έργου της «εθνικής κυβερνήσεως». Το 1970 εξαγοράσθηκε η εταιρεία (λεγόταν ΗΕΜ) από το δημόσιο και το 1971 έγινε η «ένωση εργαζομένων ΗΛΠΑΠ».
Χρόνια πριν είχαμε μιλήσει με τον μη ευρισκόμενο σήμερα στη ζωή Κώστα Μυρογιάννη, εργαζόμενο από την 1/1/1970 στα τρόλεϊ επί δικτατορίας και μέλος της κίνησης αντιστασιακών συνδικαλιστών που ανέτρεψαν τη φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου, πήραν την πλειοψηφία, οδήγησαν τον κλάδο σε απεργία και πήραν από τη δικτατορία, αυξήσεις 31%.
Ως προς τις συνθήκες εργασίας ο Κώστας Μυρογιάννης μας είχε πει ότι: «Το καθεστώς ήταν σχεδόν απάνθρωπο, αλλά δεν υπήρχε τότε δουλειά για μας, βέβαια υπήρχε και έλλειψη, γιατί δεν προτιμιόταν η δουλειά μας. Βέβαια φρονήματα και πεποιθήσεις τα έψαχναν, να φανταστείτε εγώ έπρεπε να είχα πάει από το 1969 και ένα χρόνο με ταλαιπωρούσαν, αργούσε να έρθει το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων από τη Λιβαδειά.
Όμως ήταν τέτοια η έλλειψη προσωπικού, που προσέλαβαν μέχρι και γυναίκες, που τις έχουμε μέχρι και σήμερα σαν εισπράκτορες. Η δουλειά αυτή είχε πρώτα σαν αφεντικά τους Εγγλέζους, μετά επί δικτατορίας σκλήρυναν τα πράγματα, παραβιάζονταν τα ωράρια, δουλεύαμε 9 ώρες, δεν υπήρχε 8ωρο, υποχρεωτικά μια ώρα χωρίς υπερωρίες, ένα ρεπό είχαμε και αν πηγαίναμε στο γιατρό μας καταργούσαν το ρεπό.
Από κάθε πλευρά ήταν άθλιες οι συνθήκες της δουλειάς.
Στην κίνηση 760 (οδηγοί και εισπράκτορες) στην κυκλοφορία είχαμε 124 τρόλεϊ και το 1971, 150 τρόλεϊ. Η εταιρεία είχε τον τίτλο ΗΕΜ που σήμαινε Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών, προερχόταν από την POWER, που το 1916 είχε τα τραμ στη χώρα μας και τα κατάργησε ο Καραμανλής, νομίζω το 1957, ξηλώνοντας τις γραμμές και έφερε τα τρόλεϊ».
Το 1970 που πήγα εγώ έγιναν εκλογές κάτω από καθεστώς τρομοκρατίας και με εφορευτικές επιτροπές δικές τους, αλλά υποτίθεται ότι έτσι αντικαταστάθηκε η διορισμένη διοίκηση με εργοδοτικούς «συνδικαλιστές», υποστηρικτές της δικτατορίας.
Τα σωματεία που υπήρχαν τότε ήταν εργοδοτικά. Είχαμε μπει πολλοί νέοι στη δουλειά, με άλλες αρχές και άλλες ιδέες. Είδαμε ότι τα σωματεία ήταν εργοδοτικά και αρχίσαμε να εισχωρούμε. Καταφέραμε από τις εννέα έδρες να πάρουμε τις τέσσερις. Βέβαια το προεδρείο το πήραν οι «παλιοί», έτσι χωριζόμασταν τότε, οι «παλιοί» και οι «νέοι».
Οι «νέοι» ήταν οι προοδευτικοί και οι «παλιοί» υποσχέθηκαν να αλλάξουν ρότα, όμως αυτοί συνεδρίαζαν κρυφά με το διευθυντή της ΗΕΜ, αλλά και με τον υπουργό και δεν έδιναν αναφορά πουθενά και επιπλέον παραπληροφορούσαν. Αντιδράσαμε και οι τέσσερις σύμβουλοι και η ομάδα που στήριζε εκλογικά και οργανωτικά τους τέσσερις και κάναμε μομφή και ξαναέγιναν εκλογές και από τις 11 έδρες που είχαν γίνει οι εκλόγιμες θέσεις, πήραμε τις εννέα και απομονώσαμε τον πρόεδρο το γραμματέα και τον αντιπρόεδρο του απερχόμενου Δ.Σ.
Ερ-Πότε πήρατε τις εκλογές και πώς αντέδρασε η δικτατορία;
Απ-«Ήταν το 1971. Να πω ότι δεν κοιμόμασταν στα σπίτια μας για ένα χρόνο. Υπήρχε τότε ένας νόμος της χούντας, που στις συνεδριάσεις των διοικητικών συμβουλίων, έπρεπε να βρίσκεται γ ασφάλεια συνδικαλισμού. Στις δικές μας συνεδριάσεις ερχόταν ένας αρχιφύλακας, ο Λεωνίδας, άρα δεν μπορούσαμε να κάνουμε προτάσεις. Κάναμε δήθεν κανονικά το συμβούλιο (με το Λεωνίδα) φεύγαμε και μετά το βράδυ, συνεδριάζαμε σε σπίτια και παίρναμε τις αποφάσεις, έτσι ώστε να μην διαρρέουν προς τα έξω και όχι όλο το ΔΣ του σωματείου, γιατί ο ένας με τον άλλο, πάντα φυλαγόταν. Ξενοκοιμόμασταν, κρυβόμαστε, είχαμε μεγάλες περιπέτειες.
Καταρχήν δεν μας άφηναν να μιλήσουμε στα αμαξοστάσια, δηλαδή συνδικαλιστικός λόγος δεν υπήρχε μέσα στους χώρους δουλειάς, αλλά στο καφενείο ή οπουδήποτε αλλού. Πριν πάρουμε τις εκλογές, τα δικά τους σωματεία ανέβαιναν στη σκάλα και μίλαγε ο πρόεδρος που ήταν δικός τους. Μόλις άλλαξε η πλειοψηφία αυτό απαγορεύτηκε. Οι εισπράξεις των συνδρομών από τα μέλη του σωματείου ήταν αν θυμάμαι καλά 20 δραχμές το άτομο και απαγορεύτηκε να γίνεται η είσπραξη μέσα στο χώρο εργασίας και βγαίναμε με τραπεζάκι έξω στο δρόμο στην Αδμήτου και στην πλατεία Αττικής και ερχόταν οι συνάδελφοι και πληρώνανε. Μιλάμε για μεγάλη τρομοκρατία. Να βγάλεις ανακοίνωση και να τη μοιράσεις στο χώρο; Με τίποτα.
Αυτά γινόταν στο ψιθυριστό, σε παρέες, κλπ. Βέβαια είχαμε μια γερή βάση με 40-50 άτομα, που ήμασταν αποφασισμένοι και σιγά – σιγά πλησιάζαμε τους συναδέλφους και με το πίτσι – πίτσι τους ξεσηκώναμε και γίναμε μια γροθιά.
Στις 27 Αυγούστου του 1973 με απεργία στα τρόλεϊ και στα πούλμαν, αλλά τα τρόλεϊ πήραν διεθνή ακτινοβολία, μας έβαλαν εφημερίδες με φωτογραφίες, το ΒΒC, κλπ
Ο νομικός μας σύμβουλος, ο δικηγόρος Θεοδώρου, είχε διασυνδέσεις με πολιτικούς (Μαύρο, Κανελλόπουλο, κλπ) και διοχέτευε ειδήσεις και φωτογραφίες στο εξωτερικό. Στις 27 είχαμε τρίωρη στάση εργασίας 6πμ έως 9πμ. Ζητούσαμε αύξηση και για να μας τιμωρήσουν μας είχαν βάλει διακεκομμένες βάρδιες, δηλαδή δουλειά στις 6πμ, φτάναμε στο αμαξοστάσιο στις 10πμ, ξαναβγαίναμε στη 1μμ και ξαναγυρνάγαμε στις 4μμ.
Η διοίκηση για να μας εκδικηθεί, επειδή δεν ήμασταν «καλά παιδιά», μας έβαλε και βραδινές βάρδιες, δηλαδή να ξεκινάμε στις 11μμ, να σταματάμε στις 3μμ, να ξαναβγαίνουμε στις 6πμ και να σχολάμε στις 11πμ, ή το μεσημέρι στις 12. Δηλαδή 12 ώρες στο δρόμο. Τότε απολύθηκαν 40 συνάδελφοι, επειδή δεν δέχτηκαν να δουλέψουν με αυτές τις βάρδιες.
Πήγαιναν στο γιατρό και ο γιατρός είχε εντολή από τη διοίκηση να μην τους κόβει δελτία. Είχα πάει και εγώ και ο γιατρός δεν μου δικαιολόγησε την απουσία από την εργασία.
Για όλα αυτά έγινε η απεργιακή κινητοποίηση.
Το βράδυ την παραμονή της κινητοποίησης, όλοι εμείς που ήμασταν η ομάδα που κινούσε τις καταστάσεις, περιμέναμε τους συναδέλφους που σχολούσαν και τους δίναμε ραντεβού το πρωί στο καφενείο στις 5 το πρωί.
Το σωματείο είχε πάει στα Εξάρχεια σε ένα ραντεβού με το νομικό σύμβουλο, αλλά είχαν καρφωθεί και τους μπλόκαρε η ασφάλεια.
Κράτησε τον πρόεδρο τον Χρήστο τον Αναστασόπουλο και το γενικό γραμματέα τον Κώστα το Ζαχαράκη, τους πήγε στη Μεσογείων και τους άφησε το πρωί, αφού τους πίεζε να αναστείλουν την απεργία και αυτοί δεν το δέχτηκαν.
Ήρθαν στο καφενείο με μώλωπες στο πρόσωπο.
Εμείς ήμασταν στο καφενείο και στις 8.45πμ, ήρθε ο αρχηγός κινήσεως και μας λέει ότι η απεργία σας λήγει σε ένα τέταρτο (6πμ – 9πμ ήταν η στάση) , ελάτε όλοι στο αμαξοστάσιο.
Τότε πήραμε την πρωτοβουλία και είπαμε ότι αν δεν έρθει το σωματείο, που εν τω μεταξύ τους είχε καλέσει ο ταξίαρχος Τζαβέλας, υπουργός συγκοινωνιών της χούντας, τότε η απεργία γίνεται διαρκείας και εκλέξαμε επί τόπου και μια επιτροπή στην οποία συμμετείχα και εγώ.
Στις 11πμ ήρθε το σωματείο και μας ανακοίνωσε την αύξηση που ήταν 31% και ήταν αυτό που ζητάγαμε.
Κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης δούλεψαν μόνο 17 τρόλεϊ και αυτά όχι με οδηγούς, αλλά με προϊσταμένους και επιθεωρητές και αυτοί όχι οικειοθελώς, αλλά με πιέσεις.
Δύο από αυτούς είχαν αρνηθεί, αντιμετώπισαν πιέσεις, τους κάλυψε όμως το σωματείο, που είχε πάρει τα πάνω του και δεν τόλμησαν να ξαναβάλουν χέρι. Το 1974 στις 3 Οκτώβρη, σε μια συνέλευση, αποφασίσαμε και καθιερώσαμε την 27η Αυγούστου σαν μέρα γιορτής για τον κλάδο, λόγω της απεργίας».
Τέλος ο συνομιλητής μας είχε αναφερθεί στην παρουσία των τρόλεϊ έξω από το Πολυτεχνείο το Νοέμβριο του 1973 όπου οι φοιτητές έγραφαν πάνω τους συνθήματα και είχε πει: «Εμείς επειδή περνάγαμε κάθε μέρα, αλλά και επειδή είχαμε προηγηθεί με το δικό μας αγώνα, πηγαίναμε και μέσα στο Πολυτεχνείο τρόφιμα και φάρμακα, κάθε βράδυ μετά τη βάρδια.
Ήταν νωπός ο δικός μας νικηφόρος αγώνας και πηγαίναμε να δώσουμε τον δικό μας παλμό σαν τραμβαγιέρηδες».
Περισσότερα για τους συνδικαλιστικούς αγώνες προ, αλλά και μέσα στη δικτατορία θα βρείτε στο βιβλίο «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος ISBN: 978-618-87027-1-4
Πηγή φωτο: Ένωση Συνταξιούχων ΗΛΠΑΠ
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
