...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Οι στατιστικές συχνά αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση της κοινωνίας στην περίοδο όπου αναφέρονται, αλλά οι «μικρές» ανθρώπινες ιστορίες δείχνουν τη δυναμική των φαινομένων, γιατί από την ανάλυση των αριθμών περνάμε στις ζωές των ανθρώπων.
Θυμίζουμε τι είχαμε γράψει σε προηγούμενο αφιέρωμά μας για την κατάσταση της συγκεκριμένης δεκαετίας: «Η δεκαετία του 1960 είχε “μπει” με το ζήτημα της εργατικής μετανάστευσης από την ελληνική επαρχία προς τη Γερμανία κυρίως, να είναι από τα πλέον σοβαρά, καθώς δεν υπήρχαν άλλες διέξοδοι. Σε ένα μεγάλο οδοιπορικό 1.500 χιλιομέτρων του Δ. Ραυτόπουλου τη Βόρεια Ελλάδα για λογαριασμό της εφημερίδας Αυγή, αναφέρεται πως “Η βόρειος Ελλάδα ερημώνεται από τα νιάτα. Σαν να έχει κηρυχθεί γενική επιστράτευσις. Καραβάνια νέων προς την Κοζάνη, Γρεβενά, Λάρισα. Κανείς δεν θέλει να μείνει στο χωριό του. Ο πατέρας του πέθανε εργάτης στη Γερμανία. Τώρα πάει και αυτός. Το παζάρι της σάρκας. Τους κοιτάζουν ακόμα και στα δόντια οι Γερμανοί”.
Τη συγκεκριμένη δεκαετία είχαν καταγραφεί περιστατικά σε διάφορους εργατικούς χώρους, όπως λιποθυμίες εργατών από ασιτία. Εργάτης της ΥΔΡΕΞ λιποθύμησε από την πείνα πάνω στον κασμά, ενώ δούλευε σε βάθος πολλών μέτρων. Την Πέμπτη το μεσημέρι έφαγε μία μακαρονάδα, το βράδυ σκέτο τσάι και χθες απολύτως τίποτε. Δεν είχε δραχμή γιατί παρ΄ ότι δούλευε δεν πληρώνονταν”, γράφει στις 24 Ιουνίου 1961 η Αυγή. Την επόμενη μέρα 2.000 εργάτες της Αποχετευτικής Εταιρίας Αθηνών "ΥΔΡΕΞ Α.Ε." έκαναν απεργία ενάντια στην πείνα, λέγοντας “Ζούμε στο 1941”. Θυμίζουμε ότι ήταν η χρονιά του κατοχικού λιμού που αντιμετωπίστηκε μετά από μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην πείνα.
Επικεντρώνουμε λοιπόν στο θέμα της ΥΔΡΕΞ και του εργατικού ξεσπάσματος που ακολούθησε τη λιποθυμία από την πείνα.
Γράφει η εφημερίδα ΑΥΓΗ το Σάββατο 24 Ιουνίου 1961:
«Ένας εργάτης της ΥΔΡΕΞ 35 ετών λιποθύμησε χθές στις 11.10 το πρωί στην οδό Πειραιώς, εξ αιτίας του υποσιτισμού και της βαριάς εργασίας και μετεφέρθη από συναδέλφους του στον παρακείμενο σταθμό πρώτων βοηθειών του ΙΚΑ. Ο εργάτης ονόματι Βασίλειος Δαμβέργης, πατέρας ενός μικρού παιδιού, εδούλευε στα έργα με κομπρεσέρ και κασμά σε βάθος 6 έως 12 μέτρων, είχε δε να γευματίσει από την Πέμπτη το μεσημέρι, οπότε ένας φίλος του του προσέφερε σε μαγειρείο μία μακαρονάδα.
Την Πέμπτη το βράδυ “δείπνισε” με ένα τσάι!!
Χθες το πρωί ο Δαμβέργης ανήλθε στην Αθήνα από τον Πειραιά (τέρμα Σαμψούντος), όπου κατοικεί, τελείως νηστικός.
Πρόκειται για ένα μεγαλόσωμο άνδρα ύψους 1.85μ. Ενώ εργαζόταν του ήλθε σκοτοδίνη, αλλά δεν εγκατέλειψε την εργασία του, φοβούμενος, όπως είπε αργότερα, μήπως χάσει το μεροκάματο. Αλλά ύστερα από λίγο, οι δυνάμεις του τον εγκατέλειψαν και έπεσε λιπόθυμος πάνω στον κασμά. Οι συνάδελφοί του έσπευσαν και τον μετέφεραν στα χέρια στον σταθμό Α’ βοηθειών του ΙΚΑ, όπου παρέμεινε επί ώρες και του παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες.
-Έχω γυναίκα και παιδί, είπε ο Δαμβέργης. Πως να φάω αφού δεν μας πληρώνουν τα μεροκάματα;
Πράγματι οι εργάτες της ΥΔΡΕΞ είναι καταγανακτισμένοι, διότι η εταιρία καθυστερεί την πληρωμή δεδουλευμένων ημερομισθίων, τα οποία εξ άλλου ευρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ένας άλλος εργάτης ο οποίος επισκέφτηκε χθες τα γραφεία μας, για να διαμαρτυρηθεί γι’ αυτή την αφόρητη κατάσταση, είχε έρθει πεζή, από το τέρμα Αμπελοκήπων και επρόκειτο να μεταβεί πεζή στο Περιστέρι!!
Κάποιος όμως του έδωσε δύο δραχμές για να πάρει το λεωφορείο.
Η κατάσταση του κλάδου αυτού των εργαζομένων, περιγράφεται εναργέστατα στην ανακοίνωση που εξέδωσε χθες η διοίκηση του σωματείου τους και με την οποία τους καλεί σε αγώνα για τη βελτίωση της τραγικής κατάστασής τους.
Η ανακοίνωση έχει ως εξής:
“Το ζήτημα της πληρωμής κατήντησε για εμάς ένας συνεχής βραχνάς, δεν μας φτάνει που μας δίνουν 3.60 την ημέρα, αλλά και αυτό το μεροκάματο της πείνας, μας το δίνουν πότε με δόσεις και πότε με μακρά καθυστέρηση, ενώ γνωρίζουν καλώς, ότι και μία μέρα να καθυστερήσει η πληρωμή, την επομένη δεν έχουμε ούτε τα οδοιπορικά έξοδα που χρειαζόμαστε για να πάμε νηστικοί στη δουλειά μας. Επίσης και ο τρόπος εξοφλήσεως είναι εντελώς απαράδεκτος για μας, διότι υποχρεούμεθα με κλειστά μάτια να παίρνουμε, ό,τι μας δίνουν. Η διοίκηση επανειλημμένως διαμαρτυρήθηκε για την κατάσταση αυτή στους αρμοδίους χωρίς αποτέλεσμα. Δεν μένει τίποτε άλλο, παρά να χρησιμοποιήσουμε το έσχατο όπλο της απεργίας”.
Την επόμενη μέρα Κυριακή 25 Ιουνίου 1961, η εφημερίδα παρουσιάζει ρεπορτάζ από την απεργία που έγινε μία μέρα πριν στις 24 Ιουνίου και στην οποία πήραν μέρος 2.000 εργάτες της ΥΔΡΕΞ.
Όπως δήλωσαν οι εξαγριωμένοι και με υψωμένα φτυάρια απεργοί: «Ζούμε στο 1941, είμαστε οι σκλάβοι του εικοστού αιώνα. Λιποθυμούμε στη δουλειά και στο δρόμο. Σήμερα άλλος ένας συνάδελφός μας έπεσε στο Μοναστηράκι. Πηγαίνουμε και ερχόμαστε από τα σπίτια μας με τα πόδια. Δεν έχουμε ούτε ένα δίφραγκο για το λεωφορείο. Δουλεύουμε βαριά μέσα στη βρώμα και τη δυσωδία και μας δίνουν 55 δραχμές μεροκάματο και αυτά καθυστερημένα και με...δόσεις. Και στην πληρωμή ούτε ξέρουμε τι παίρνουμε. Πως να ζήσουμε έτσι; Πως να θρέψουμε τις οικογένειές μας; Πως να φάμε και εμείς ψωμί; ».
Στο θέμα παρεμβαίνει και το Εργατικό Κέντρο Αθήνας με παρέμβαση προς τους υπουργούς Συγκοινωνιών και Εργασίας, ζητώντας να υπογραφεί συλλογική σύμβαση εργασίας, που χρονοτριβούσε για καιρό, ενώ η πρόταση της ΥΔΡΕΞ για αύξηση δύο δραχμών τη μέρα, χαρακτηρίστηκε από τους εργαζόμενους ως επαιτεία.
Ας κρατήσουμε κάποια στοιχεία από το ρεπορτάζ.
Ο εργάτης ήταν νηστικός (η «καλή» περίπτωση αν αυτό έγινε για να σιτιστεί η υπόλοιπη οικογένεια, και η «κακή» περίπτωση και η πιο πιθανή να ήταν όλη η οικογένεια υποσιτισμένη).
Ο εργάτης που λιποθύμησε είχε σιτιστεί μία μέρα πριν από φίλο του, συνεπώς η εικόνα γίνεται ακόμα πιο τραγική και για τον ίδιο και για την οικογένειά του.
Η οικονομική αδυναμία και το πρόβλημα κάλυψης του κομίστρου στα λεωφορεία, οδηγούσε τους εργαζόμενους να πηγαίνουν «ποδαράτοι» στη δουλειά και όντας ήδη κουρασμένοι να ξεκινούν βαριές εργασίες.
Οι εργαζόμενοι δεν πληρώνονταν ικανοποιητικά, σημειώνονταν καθυστερήσεις και δεν έπαιρναν ούτε στα χαρτιά ανθυγιεινό επίδομα, αλλά η ΥΔΡΕΞ έπαιρνε συνεχώς έργα, συνεπώς είχε μεγάλο κύκλο εργασιών και ήταν υπό κρατική εποπτεία. Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιες απολαβές είχαν τα μεγάλα στελέχη της.
Αν και η κατάσταση κρατούσε καιρό η απουσία των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους ήταν κραυγαλέα και η χρονοτριβή για υπογραφή ΣΣΕ τουλάχιστον ύποπτη.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Σχετικό θέμα: Eκδήλωση τιμής και ανάδειξης της ιστορικής μνήμης – Παρουσίαση του βιβλίου «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος
