Στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας, το ξημέρωμα της 29 Σεπτεμβρίου 1943, ήρθε να προσθέσει στην ιστορία της μία μαύρη σελίδα και στην ιστορία των εγκλημάτων πολέμου άλλη μία φρικαλεότητα. Ήταν οι εκτελέσεις των 49 προκρίτων όπως έμειναν στην ιστορία.
Tων εκτελέσεων, προηγήθηκε μία μάχη μεταξύ ανταρτών και Γερμανών στην οποία σκοτώθηκαν έξι Γερμανοί. Η μάχη έγινε στην τοποθεσία Σκάλα. Ακολούθησαν τα αντίποινα σε βάρος του άμαχου πληθυσμού. Υπήρχε μάλιστα και προσδιορισμένη αναλογία για κάθε θάνατο Γερμανού, δέκα εκτελέσεις Ελλήνων.
Αρχικά συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν 11 άτομα από την ευρύτερη περιοχή, συνεπώς για να συμπληρωθεί ο αριθμός των 60 έμεναν άλλοι 49. Οι συλλήψεις έγιναν τη νύχτα 27 προς 28 Σεπτέμβρη του 1943 και η επιλογή των συλληφθέντων έγινε με βάση κριτήρια όπως ο σημαντικός τους ρόλος στην τοπική κοινωνία και με ενεργό ανάμειξη στη συγκρότηση της λίστας, Τσάμηδων που είχαν συνεργαστεί με τους κατακτητές.
Εκπαιδευτικοί, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι, ιερείς, τραπεζικοί και άλλοι, ήταν από την άποψη των επαγγελματικών ιδιοτήτων οι συλληφθέντες και γίνεται φανερό ότι σκοπός ήταν εκτός από τα αντίποινα και η αποδόμηση του κοινωνικού ιστού. Οι συλληφθέντες ήταν 52 αλλά εκτελέστηκαν οι 49 αφού τόσοι «έπρεπε» να χάσουν τη ζωή τους για να τηρηθεί η «αναλογία» που είχαν αποφασίσει οι Γερμανοί.
Οι απελευθερωθέντες έγιναν μάρτυρες την τελευταίων σκληρών ωρών που πέρασαν οι μελλοθάνατοι. Όπως μετέφεραν ο ιερέας Ευάγγελος Τσαμάτος είχε μαζί του το πετραχήλι και τέλεσε νεκρώσιμη ακολουθία, με ψάλτες τους μελλοθάνατους.
Οργανωμένοι εγκληματίες πολέμου οι ναζί, ακολούθησαν πρακτικές που είχαν εφαρμόσει και αλλού.
Έκαναν θόρυβο χρησιμοποιώντας ένα ερπυστριοφόρο για να μην ακουστούν οι φωνές των θυμάτων τους και είχαν υποχρεώσει αιχμαλώτους που στη συνέχεια εκτέλεσαν να ανοίξουν τους λάκκους που θα χρησιμοποιούσαν σαν ομαδικούς τάφους για τους εκτελεσθέντες. Αρχικά οι ναζί απαγόρευσαν στις γυναίκες να
Επικεφαλής του αποσπάσματος ήταν ο Alfred Hindelang και η γερμανική μεραρχία Εντελβάις, που βαρύνεται με σειρά εγκλημάτων πολέμου στη χώρα μας, ήταν το στρατιωτικό σώμα που είχε την ευθύνη.
Η θυσία των Παραμυθιωτών μένει ζωντανή και σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης του Δήμου Σουλίου και άλλων φορέων της τοπικής κοινωνίας.
Τα ονόματα των εκτελεσθέντων:
1) Τσαμάτος Π. Ευάγγελος, ιερέας, 1879.
2) Αλιγιάννης Φ. Δημήτριος, χαλκουργός, 1876.
3) Αλιγιάννης Δ. Ιωάννης, παντοπώλης, 1918.
4) Αλιγιάννης Φ. Κωνσταντίνος, χαλκουργός, 1878.
5) Αλιγιάννης Κ. Σωτήριος, παντοπώλης, 1907.
6) Αποστολίδης Π. Απόστολος, υποδηματοποιός, 1898.
7) Βαλασκάκης Σ. Ελευθέριος, ιατρός. 1913.
8) Γιαννάκης Ι. Νικόλαος, καθηγητής Γυμναστικής, 1918.
9) Δρίμιζας Δ. Χαράλαμπος, ράφτης, 1894.
10) Ευαγγέλου Ε. Ευθύμιος, καφεπώλης, 1888.
11) Ζιάγκος Γ. Κωνσταντίνος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1899.
12) Κακούρης Α. Περικλής, διδάσκαλος, 1906.
13) Κατσούλης Α. Κων/νος, διδάσκαλος.
14) Κλήμης Θ. Δημήτριος, σαγματοποιός, 1909.
15) Κοτζαλέρης Ε. Εμμανουήλ, διευθυντής Αγροτικής Τραπέζης.
16) Κουρσούμης Θ. Κων/νος, καφεπώλης.
17) Κωνσταντίνου Ι. Κων/νος, σιδηρουργός, 1909.
18) Κωνσταντίνου Ι. Παναγιώτης, σιδηρουργός, 1918.
19) Μάνος Π. Νικόλαος, εστιάτορας, 1890.
20) Μαρέτας Ν. Γεώργιος, εστιάτορας, 1900.
21) Μαρέτης Γ. Ανδρέας, ωρολογοποιός, 1895.
22) Μητσιώνης Α. Ιωάννης, συντηρητής ραπτομηχανών, 1890.
23) Μουσελίμης Σ. Γεώργιος, ράφτης, 1897.
24) Μουσελίμης Π. Σταύρος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1894.
25) Μπαζάκος Θ. Ιωάννης, διδάσκαλος, 1909.
26) Μπάρμπας Γ. Νικόλαος, υφασματέμπορος, 1900.
27) Μπάρμπας Ν. Σπυρίδων, μαθητής, γιος του Μπάρμπα Γ. Νικολάου, 1927.
28) Νάστος Χ. Ευάγγλεος, παντοπώλης, 1884.
29) Πάκος Γ. Πάκος, αγροκτηματίας, 1906.
30) Παπαθανασίου Χ. Βασίλειος, καφεπώλης, 1895.
31) Πάσχος Π. Γεώργιος, παντοπώλης, 1897.
32) Πάσχος Δ. Λεωνίδας, δερματέμπορας, 1897.
33) Ράπτης Δ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1880.
34) Ρίγγας Γ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1878.
35) Σιαμάς Π. Γεώργιος, ταχυδρομικός υπάλληλος, 1894.
36) Σιωμόπουλος Β. Κωνσταντίνος, γυμνασιάρχης, 1888.
37) Σπυρομήτσιος Π. Σπυρίδων, υποδηματοποιός, 1892.
38) Στρουγγάρης Α. Ανδρέας, παντοπώλης, 1911.
39) Σωτηρίου Χ. Κων/νος, αγωγιάτης, 1887 (γιος και πατέρας από το Γαρδίκι που διέμεναν στην Παραμυθιά στα σπίτια των αδερφών Τσούλα).
41) Τζώης Δ. Κων/νος, βιβλιοπώλης, 1898.
42) Τσαμάτος Ε. Νικόλαος, ράφτης, 1903.
43) Τσίλης Δ. Κωνσταντίνος, αγωγιάτης, 1911.
44) Τσούλας Β. Γεώργιος, ζαχαροπλάστης, 1898.
45) Τσούλας Β. Θεόδωρος, υποδηματοποιός, 1907.
46) Τσούλας Β. Κων/νος, υποδηματοποιός, 1902.
47) Φάτσιος Γ. Θωμάς, μυλωνάς, 1885.
48) Φείδης Θ. Αριστοφάνης, ιδιωτικός υπάλληλος.
49) Χρυσοχόου Κ. Απόστολος, συνταξιούχος σχολάρχης, 1882
Χρήσιμη Σύνδεση: Δήμος Σουλίου
Επιμέλεια αφιερώματος: Nάσος Μπράτσος
