Ακολουθεί αυτούσια η επιστολή που απέστειλε ο ΕΔΑΣΑ στις αρμόδιες αρχές σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων.
Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας
Με την παρούσα επιστολή θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για την κατάσταση που επικρατεί στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας και να εκφράσουμε την ανησυχία μας και την αγανάκτηση μας.
Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί οδηγούν σε πρακτική υποβάθμιση του Εθνικού Δρυμού και – αν δεν ληφθούν μέτρα – θα οδηγήσουν σε περαιτέρω υποβάθμισή του και απώλεια, στην πράξη, του προστατευτέου χαρακτήρα του.
Ειδικότερα, σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση, θα θέλαμε να τονίσουμε τα εξής:
Επισκεψιμότητα:
Τα τελευταία χρόνια, η επισκεψιμότητα εντός του Εθνικού Δρυμού έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ειδικά στις περιοχές της Αγίας Τριάδας, της Μόλας και πλησίον των δυο καταφυγίων. Ο αριθμός των οχημάτων που προσεγγίζουν τα σημεία ενδιαφέροντος, ειδικά τα Σαββατοκύριακα και τις επίσημες αργίες, είναι υπερβολικά αυξημένος και το πρόβλημα στάθμευσης μεγάλο. Αποτέλεσμα για τους επισκέπτες μεν είναι κυκλοφοριακή συμφόρηση, εκνευρισμός και μικροατυχήματα, για το φυσικό περιβάλλον δε, μεγάλη όχληση και επιβάρυνση. Επίσης, δημιουργούνται συνθήκες πρόκλησης σοβαρότατου ατυχήματος και κινδύνου εγκλωβισμού, σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών π.χ. πυρκαγιάς ή επείγουσας ιατρικής ανάγκης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η πρόσβαση οχημάτων έκτακτης ανάγκης μπορεί να είναι έως και αδύνατη.
Επίσης, πολύ συχνό είναι το φαινόμενο της στάθμευσης ιδιωτικών οχημάτων μπροστά σε μπάρες, ακόμα και εν μέσω αντιπυρικής περιόδου, ή επάνω στο οδόστρωμα, με αποτέλεσμα να μειώνεται το πλάτος του σε έως μία λωρίδα για δύο κατευθύνσεις, με ό,τι αυτό σημαίνει σε περίπτωση ανάγκης – και έχει συμβεί στο παρελθόν, με αδυναμία πρόσβασης ασθενοφόρου του ΕΚΑΒ σε κινδυνεύοντα άτομα.
Τέλος, ειδική μνεία πρέπει να γίνει στην πολύ συχνή παρουσία ομάδων ατόμων σε χώρους που επιτρέπουν στάθμευση αυτοκινήτων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα άτομα αυτά οχλαγωγούν και ρυπαίνουν το χώρο.
Ελλιπής πληροφόρηση:
Η πλειοψηφία των επισκεπτών φαίνεται να αγνοεί τον ειδικό χαρακτήρα της περιοχής, καθώς και το νομοθετικό πλαίσιο που τη διέπει. Ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας παραβιάζεται συνεχώς, κυρίως λόγω παντελούς έλλειψης πληροφόρησης αλλά και αδυναμίας επιβολής του κανονισμού μέσω των αρμόδιων οργάνων. Το τάισμα των άγριων ζώων συνεχίζεται ανεξέλεγκτα, παρά τις προειδοποιητικές πινακίδες, ενώ αυξάνεται η διακίνηση σκύλων, δεμένων και μη. Η συλλογή φυτών και μανιταριών είναι επίσης ανεξέλεγκτη με αποκορύφωμα την κοπή ελάτων. Η έλλειψη ενημέρωσης των επισκεπτών και οι ασύμβατες με το οικοσύστημα συμπεριφορές τους, δημιουργούν κινδύνους, όχι μόνο για το οικοσύστημα αλλά και για τους ίδιους τους επισκέπτες.
Κίνηση οχημάτων:
Στη Λεωφόρο Πάρνηθας, μετά το σταθμό βάσης του τελεφερίκ, ειδικά τις νυχτερινές ώρες, είναι συχνό το φαινόμενο οχημάτων που, κατά παράβαση των διατάξεων του Κανονισμού του Εθνικού Δρυμού (ΦΕΚ 344 Β΄ της 31.5.1985), κινούνται με μεγάλη ταχύτητα και πέραν των επιτρεπόμενων ορίων του Κ.Ο.Κ., διενεργώντας αυτοσχέδιους αγώνες, δημιουργώντας κίνδυνο ατυχήματος, είτε με άλλο όχημα, είτε με περιπατητές και ποδηλάτες, ενώ επιπλέον θέτουν σε λειτουργία ηχητικά συστήματα σε ένταση υπερβολικά υψηλή. Δυστυχώς, οι παράνομες πρακτικές συμπληρώνονται και από μηχανοκίνητους αγώνες ή εκδηλώσεις που έχουν λάβει την άδεια των αρμόδιων αρχών (π.χ. ράλι αντίκα ή δοκιμές αυτοκινήτων από δημοσιογράφους). Πέραν της νομιμότητας ή μη των σχετικών αποφάσεων αδειοδότησης, η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι εντός του Δρυμού μπορεί να πραγματοποιηθεί σχεδόν οτιδήποτε, με μία απλή αίτηση προς τις αρμόδιες αρχές, ή και χωρίς αυτήν.
Επίσης, απολύτως ανεξέλεγκτη και αυξανόμενη είναι η κίνηση μηχανών (τύπου enduro) εντός του δασικού οδικού δικτύου, των μονοπατιών και των λιβαδιών σε όλο τον ορεινό όγκο της Πάρνηθας, ακόμα και εντός των ζωνών Α1, Α2. Δυστυχώς, το ίδιο ανεξέλεγκτη είναι και η κίνηση ποδηλάτων εντός των ορεινών μονοπατιών. Η ανεξέλεγκτη αυτή δραστηριότητα προκαλεί όχληση στα είδη πανίδας και χλωρίδας, διάβρωση εδαφών και συγκρούσεις με τους πεζοπόρους και τους άλλους χρήστες του Δρυμού. Επιπλέον, δίνει την εντύπωση ότι όποιος διαθέτει τα κατάλληλα μέσα μπορεί ουσιαστικά να κινηθεί κατά βούληση.
Μπάρες απαγόρευσης:
Σπασμένα λουκέτα και σπασμένες μπάρες, ειδικά στις περιοχές Διάσελο Κυράς, Κλημέντι, Αγία Παρασκευή, Μπόρσι, Αυλώνα, είναι ένα γνώριμο σκηνικό το οποίο συμπληρώνεται με την κίνηση ιδιωτικών οχημάτων σε απαγορευμένες προς τούτο ζώνες, όπως για παράδειγμα το Σπήλαιο Πανός, τη δασική οδό Αγία Παρασκευή Φυλής – Αυλώνα, ακόμα και αυτή την περιοχή του Διάσελου Κυράς ! Η ανεξέλεγκτη κίνηση οχημάτων ενισχύει την εντύπωση μιας περιοχής χωρίς ρυθμίσεις και περιορισμούς και ενδεχομένως ευνοεί παράνομες δραστηριότητες όπως η λαθροθηρία. Να σημειωθεί ότι η τοποθέτηση μπαρών στο Μετόχι πριν μερικά χρόνια, περιόρισε την ανεξέλεγκτη πρόσβαση, αλλά επιπλέον και τον κίνδυνο πυρκαγιών από τις δεκάδες φορητές εστίες ψησίματος επισκεπτών της περιοχής, ειδικά κατά τις επίσημες αργίες.
Περιβαλλοντική υποβάθμιση
Μετά και τις πυρκαγιές των τελευταίων ετών (στην ανατολική πλευρά το 2021, στη δυτική – νότια πλευρά το 2023 και φυσικά στη δυτική και κεντρική πλευρά το 2007), η πίεση που δέχεται το οικοσύστημα είναι σοβαρότατη. Η Πάρνηθα κινδυνεύει με ερημοποίηση. Οι πηγές της κάθε χρόνο έχουν όλο και λιγότερο νερό, ενώ και η ποιότητα των υδάτων είναι πλέον αμφίβολη.
Συμπεράσματα – Προτάσεις
Τα προβλήματα που παρουσιάσαμε ανωτέρω, είναι, λίγο ή πολύ, γνωστά στις Αρχές. Πλέον όμως δεν αρκούν οι διαπιστώσεις αλλά απαιτούνται αποφάσεις και συγκεκριμένες πράξεις που θα αποτρέψουν την περαιτέρω υποβάθμιση του Εθνικού Δρυμού.
Μελέτη επισκεψιμότητας – Εκτίμηση τουριστικής φέρουσας ικανότητας.
Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να καταρτιστεί μια εμπεριστατωμένη μελέτη επισκεψιμότητας, η οποία θα καταγράψει τα ανωτέρω προβλήματα με επιστημονικό και επίσημο τρόπο και θα προτείνει έργα, δομές και δράσεις προκειμένου οι πολίτες της πρωτεύουσας να απολαμβάνουν τον Εθνικό Δρυμό, με συνθήκες ασφάλειας για τους επισκέπτες αλλά και με κύριο κριτήριο την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής. Στα πλαίσια της ανωτέρω μελέτης, απαραίτητο είναι να εκτιμηθεί και η τουριστική φέρουσα ικανότητα του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και να εξεταστούν μέτρα διαχείρισης οχημάτων και επισκεπτών που να την τηρούν.
Ενημέρωση επισκεπτών – φύλαξη
Κατά την άποψή μας θα πρέπει να ληφθούν επειγόντως μέτρα για την ενημέρωση των επισκεπτών. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτά τα πρώτα μέτρα θα πρέπει να αντικατασταθούν από μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενημέρωσης και φύλαξης, με επιμονή και υπομονή, που θα είναι ικανή να αποδώσει καρπούς. Οι επισκέπτες πρέπει να γνωρίζουν την αξία, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του χώρου που επισκέπτονται, καθώς και τις δικές τους υποχρεώσεις. Αρμόδιο προσωπικό θα πρέπει να περιπολεί την περιοχή διαρκώς, συστηματικά και βάσει των αναγκών και σχετικού ειδικού σχεδίου φύλαξης και να προβαίνει σε ενημέρωση, συστάσεις ή όποια άλλη ενέργεια απαιτείται.
Έλεγχος – Κυρώσεις
Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκινήσουν έλεγχοι και η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες του ΚΟΚ καθώς και τους παραβάτες της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Θα πρέπει να υπάρξει παρουσία της Τροχαίας αλλά και προσωπικού του ΟΦΥΠΕΚΑ/ΜΔΠΠ και του Δασαρχείου, ειδικά κατά τις ημέρες και ώρες υψηλής επισκεψιμότητας αλλά και τις νυχτερινές ώρες, για τον περιορισμό των φαινομένων που αναφέρθηκαν προηγουμένως.
Έλεγχος Πρόσβασης
Ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας έχει πρακτικά μία ελεύθερη είσοδο από τη θέση Μετόχι. Θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα ελέγχου της πρόσβασης, με την ενεργοποίηση του σταθμού ελέγχου στη συγκεκριμένη περιοχή, ο οποίος θα λειτουργήσει παράλληλα ως σταθμός ενημέρωσης του κοινού. Η στελέχωση του θα πρέπει να γίνει από το ένστολο προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας, με ανακριτικά καθήκοντα και όλες τις απαραίτητες αρμοδιότητες για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών.
Η ύπαρξη ενός τέτοιου σταθμού, θα αποτελέσει απτή απόδειξη ότι ο χώρος στον οποίο εισέρχονται οι επισκέπτες δεν είναι ένας απλός δασικός χώρος, αλλά ένα ευάλωτο οικοσύστημα που τελεί υπό καθεστώς αυστηρής προστασίας, η δε επίσκεψη σε αυτό διέπεται από σαφείς κανόνες και υποχρεώσεις.
Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι.
Τα γεγονότα που παρουσιάσαμε παραπάνω δε συνάδουν με μια προστατευόμενη περιοχή, βάσει της εθνικής και ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αλλά με ένα αστικό πάρκο όπου επιπροσθέτως δεν υπάρχει και δεν επιβάλλεται κανένας κανόνας.
Ο ΕΔΑΣΑ, όπως γνωρίζετε, κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου στελεχώνει πυροφυλάκια στην Πάρνηθα, ενώ πραγματοποιεί και εποχούμενες περιπολίες δασοπροστασίας στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια αυτών των δράσεων, αποκτούμε μια συνολική εικόνα των προβλημάτων που επισημαίνουμε παραπάνω. Οι εθελοντές μας συχνά πραγματοποιούν ευγενικές συστάσεις σε επισκέπτες που – εν γνώσει τους ή όχι – παραβιάζουν τον Κανονισμό Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Οι δυνατότητές μας, όμως, περιορίζονται εκεί. Ο ΕΔΑΣΑ, ούτε επιτρέπεται από τον νόμο, ούτε και επιθυμεί να έρχεται σε οποιαδήποτε μορφής αντιπαράθεση με τους πολίτες. Ο σκοπός μας, ως εθελοντική οργάνωση, εξαντλείται στην πρόληψη και καταστολή δασικών πυρκαγιών υπό την καθοδήγηση του Πυροσβεστικού Σώματος και των αρμόδιων Αρχών του Εθνικού Δρυμού, στην ενημέρωση των αρμόδιων Αρχών για συμβάντα που παραβιάζουν την κείμενη δασική και περιβαλλοντική νομοθεσία, καθώς και στην ενημέρωση των επισκεπτών.
Απευθύνουμε έκκληση στην Πολιτεία και συγκεκριμένα στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, τον ΟΦΥΠΕΚΑ και τη Δασική Υπηρεσία, να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες πράξεις που θα αποτρέψουν την περαιτέρω υποβάθμιση του Εθνικού Δρυμού. Ο ΕΔΑΣΑ, από το 1987 έχει αφιερώσει τη δράση του στην προστασία της Πάρνηθας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΕΔΑΣΑ και οι εθελοντές του είναι στη διάθεσή σας για οποιεσδήποτε ενέργειες κριθούν απαραίτητες από πλευράς σας.
