Στους πρόποδες του Πάικου ένα χωριό τίμησε όσα λίγα το όνομά του, το Ελευθεροχώρι, έδειξε ότι ο αγώνας για την ελευθερία, ακόμα και όταν το κόστος σε αίμα είναι βαρύ, ποτέ δεν είναι μάταιος.
Από την πρώτη στιγμή της έναρξης της αντιστασιακής δραστηριότητας, οι κάτοικοι του χωριού, δεν χρειάστηκε να αμφιταλαντευτούν, αφού στήριξαν τους αντάρτες στο βουνό με κάθε τρόπο, είτε με συμμετοχή σε αυτούς, είτε με παροχή τροφίμων, από τα λιγοστά που είχαν, είτε με άλλους τρόπους.
Έτσι το περήφανο χωριό στοχοποιήθηκε από τους ναζί και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Τις πρώτες μέρες του Μαρτίου του 1944, το χωριό για ένα διήμερο λεηλατήθηκε – πλιατσικολογήθηκε από τους κατακτητές, στο πλευρό των οποίων έδρασε και μία ομάδα Τατάρων, που είχαν επιστρατευτεί από τη Ρωσία.
Ακολούθησε στις 23 Μαρτίου 1944 η περικύκλωση του χωριού και η δολοφονική μανία των κατακτητών που τους ενίσχυαν και ομάδες των Παοτζήδων (φασίστες, συνεργάτες των Γερμανών) των Γ. Πούλιου και Γ. Παπαδόπουλου, εκφράστηκε με τις εν ψυχρώ δολοφονίες Ελευθεροχωριτών.
Τις εκτελέσεις διαδέχτηκε η πυρπόληση του χωριού. Συνολικά εκτελέστηκαν 17 άτομα και δύο βρέφη, σε ένα χωριό που είχε 60 οικογένειες (κυρίως ποντιακής καταγωγής).
Όσοι μπόρεσαν να διαφύγουν, κυρίως στη γειτονική Κρώμνη, επέστρεψαν προσωρινά για να θάψουν σε ομαδικό τάφο τα καμένα πτώματα. Το χωριό υπέστη τέτοιες καταστροφές, που εγκαταλείφθηκε για καιρό και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά. Στις μέρες μας οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης δείχνουν ότι η θυσία των Ελευθεροχωριτών παραμένει σημείο αναφοράς και για τις επόμενες γενιές.
Πηγές: Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτικού Ολοκαυτώματος και το βιβλίο του Γιάννη Βαμβακίδη «…και ποτέ μην το ξεχάσεις»
