...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Οι πρώτες πληροφορίες δημοσιεύτηκαν στις 27-9-1932 χωρίς ακόμα να έχει γίνει γνωστό το μέγεθος της καταστροφής, αλλά αμέσως μετά οι εικόνες ήταν τραγικές. Έχασαν τη ζωή τους 161 άνθρωποι (υπάρχουν και αναφορές που κάνουν λόγο για 491 νεκρούς και 669 ήταν οι τραυματίες, ενώ 4.106 σπίτια καταστράφηκαν και 3.218 υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
Στην πρώτη της σελίδα η εφημερίδα«Μακεδονία» στις 29-9-1932 παρουσιάζει ρεπορτάζ, όπου οι περιγραφές της καταστροφής από τους επιζήσαντες είναι συγκλονιστικές.«Ήταν ένα όμορφο βράδυ προχθές. Το χωριό ήσυχο. Οι γυναίκες και τα παιδιά στο σπίτι. Άλλοι οικογενειάρχες τρώγανε με τις φαμίλιες τους και άλλοι κάθονταν στα καφενεία. Ξαφνικά έγινε μία βοή. Ένα ντουμάνι σκόνης σηκώθηκε ως τον ουρανό. Τα σπίτια φεύγανε από τον τόπο τους και πήγαιναν να γκρεμισθούν 10 μέτρα πιο πέρα. Κοτρώνια και μεγάλοι βράχοι κατρακυλούσαν. Όλοι πεταχτήκαμε έξω από τα σπίτια μας, όσοι προλάβαμε δηλαδή, σαν τρελλοί. Το καινούργιο σχολείο κατέρρευσε. Τίποτα δεν έμεινε όρθιο. Και κάτω από τα ερείπια θάφτηκαν πολλοί», δήλωσε στην εφημερίδα ο πρόεδρος της κοινότητας Ιερισσού κ. Γκούμης.
Περιγραφές για νερό που μύριζε θειάφι, μία φλόγα που ξεπήδησε από τη θάλασσα, άνθρωποι που είδαν μπροστά στα μάτια τους να χάνονται μέλη των οικογενειών τους και διασαλεύτηκε η ψυχική τους υγεία, βογκητά εγκλωβισμένων στα ερείπια. Άπειρες τραγικές ιστορίες βγαίνουν στο φως. Τραυματίες να μεταφέρονται με κάθε πρόσφορο μέσο, η κόλαση του Δάντη ίσως να είναι λίγη για να συγκριθεί το μέγεθος της καταστροφής. Οι μετασεισμοί χειροτερεύουν την κατάσταση και στην περιοχή υπολογίζονται σε 9.000 οι άστεγοι με μόλις 300 σκηνές.
Αρχίζουν οι έρανοι σε πανελλαδική βάση και από διάφορους φορείς, το πολεμικό ναυτικό κινητοποιεί πλοία για να μεταφέρουν εφόδια και οι αρχές δίνουν άδειες υλοτόμησης για να συγκεντρωθεί ξυλεία στην περιοχή ώστε να αντιμετωπιστούν στεγαστικές ανάγκες. Στρατός και χωροφυλακή στέλνουν δυνάμεις, μηχανικοί και υγειονομικοί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, ώστε να προλάβουν επιδημικές νόσους στους πληθυσμούς που η υγειονομική τους κάλυψη λόγω συνθηκών δεν είναι ικανοποιητική. Μάλιστα δηλώνει ενδιαφέρον να προσφέρει ο Λι Μπράουερ καθηγητής της παθολογίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, αυθεντία στις επιδημικές νόσους.
Ο στρατός στήνει νοσοκομεία εκστρατείας σε σκηνές, δύο των 15 κλινών στα λουτρά Απολλωνιάδας και Μεγάλης Παναγιάς και ένα των 10 κλινών στη Στρατωνίκη, ενώ στις διαταγές του είναι να φροντίσει να μείνουν ανοιχτοί οι δρόμοι, απομακρύνοντας φερτά υλικά, πέτρες και δένδρα, ώστε η βοήθεια να φτάνει έγκαιρα στον προορισμό της.
Επίσης ο στρατός παίρνει εντολή να προσλάβει ιδιώτες ξυλουργούς έως 10 κατά γεωγραφικό τομέα και με μεροκάματο έως 80 δραχμές.
Όλη η περιοχή καταγράφει τις ζημιές, στην Ιερισσό, την Αρναία, το Στρατώνι, τον Ξηροπόταμο, στο Βατοπέδι, στα Στάγειρα, στην Ολυμπιάδα, κλπ. Σημαντική βοήθεια τις πρώτες δύσκολες ώρες είχε προσφέρει το πολεμικό ναυτικό της Μεγάλης Βρετανίας που έκανε ασκήσεις στην περιοχή.
Η δημιουργία ξύλινων παραπηγμάτων έχει ήδη ξεκινήσει και η Εταιρία Υδάτων τοποθέτησε οκτώ κρουνούς για να υπάρχει πόσιμο νερό, ενώ οι έρανοι συνεχίζονται πανελλαδικά, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά και σε είδη όπως ρούχα που αφού απολυμανθούν στέλνονται στους πληγέντες. Παράλληλα συνεχίζεται η αποστολή προμηθειών σε τρόφιμα. Ο υπουργός πρόνοιας κ. Αποστόλου εγκρίνει την αγορά 80.000 λαμαρινών για να μεταφερθούν στην περιοχή στα έργα στέγασης των πληγέντων.
Έχουμε φτάσει στις 10 Οκτώβρη και συνεχίζονται οι ισχυρές μετασεισμικές δονήσεις.
Στις 12 Οκτώβρη στάλθηκε ένα τραγικό τηλεγράφημα με την υπογραφή του προέδρου της κοινότητας Ιερισσού κ. Γκότζιου (σε προηγούμενο δημοσίευμα αναφέρεται ως Γκούμης) και του προέδρου της επιτροπής σεισμοπαθών κ. Μαρίνου: «Τροφοδοτούμενοι ανεπαρκέστατα δι’ εκατόν δραμίων άρτου ημερησίως, ήδη στερούμεθα παντελώς τοιούτου. Ουδέ εις άρτος υπάρχει εν Ιερισσώ. Σώσατε τας ψυχάς μας».
Νέος μετασεισμός στις 13 Οκτώβρη τρομοκρατεί τους κατοίκους και το Γ’ Σώμα Στρατού στήνει στρατιωτικό νοσοκομείο, με έδρα το Σωχό και η ΕΠΟ ανακοινώνει διοργάνωση ποδοσφαιρικών αγώνων σε όλη τη χώρα με στόχο τα έσοδα από τις εισπράξεις τους να πάνε υπέρ των σεισμοπλήκτων.
O γεωπόνος Ευάγγελος Σταθάτος με επιστολή του που δημοσιεύθηκε στις 23-10-1932 στην εφημερίδα «Μακεδονία», επισημαίνει ότι «επήλθε η μεταβολή του καιρού», σε απλά ελληνικά μπαίνουμε στα κρύα και τις βροχές και αυτό που χρειάζεται για να λυθεί η στέγαση των σεισμόπληκτων, είναι όλοι αυτοί που δουλεύουν για να στήσουν παραπήγματα να το κάνουν με πειθαρχημένο πρόγραμμα και τους απαραίτητους τεχνικούς παράγοντες, δείχνοντας ότι στον πανικό της αποκατάστασης των πληγέντων, έλλειψε ο κεντρικός σχεδιασμός που θα έφερνε καλύτερα αποτελέσματα.
Γενικά έως τις 6 Ιανουαρίου του 1933 είχαν γίνει 61 μετασεισμικές δονήσεις, που ταλαιπώρησαν τους πληγέντες από τα 7,1 Ρίχτερ της 26ης Σεπτεμβρίου 1932.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
