Τι μπορεί να δει κανείς επισκεπτόμενος ένα χώρο οινοποιείας; Να που στην περίπτωση αυτή μπορούμε να δώσουμε μία πιο πλούσια απάντηση πέρα από το αυτονόητο, δηλαδή «κρασιά».
Για την οινοποιεία και ό,τι σχετικό με αυτήν δεν θα γράψουμε τίποτα διότι είμαστε απολύτως αδαείς με αυτό το χώρο και μοναδική μας ιδιότητα είναι αυτή του περιστασιακού καταναλωτή.
Για τα υπόλοιπα όμως αξίζει να πούμε δύο καλές κουβέντες. Άλλωστε γι’ αυτά πήγαμε εκεί κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής μας άδειας.
Στο χώρο του οινοποιείου ή καλύτερα στο κτήμα Αφιανέ, λειτουργούν ένα μικρό λαογραφικό μουσείο (ως λαογραφικό χώρο το αναφέρει η ιστοσελίδα του κτήματος) και ένας χώρος εκδηλώσεων.
Στο μικρό μουσείο, στο οποίο η πρόσβαση είναι ελεύθερη χωρίς αντίτιμο, έχουν συγκεντρωθεί ως εκθέματα, αντικείμενα της ζωής οικιακής και αγροτικής από άλλες εποχές. Η συγκέντρωση έγινε με προσφορές από κατοίκους που είχαν στη διάθεσή τους τέτοια αντικείμενα.
Στον εκθεσιακό χώρο αναγράφεται ποια ήταν η χρήση και η εποχή για κάθε ένα από αυτά.
Έτσι οι επισκέπτες, ειδικά όσοι δεν κατάγονται από το νησί, έχουν την ευκαιρία να κάνουν συγκρίσεις με ανάλογο υλικό από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους και να δουν ομοιότητες ή και διαφορές.
Όσοι πάλι δεν γνωρίζουν από αυτά, έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν μία πρώτη ενημέρωση.
Ο Νίκος Αφιανές
«Με στόχο να διατηρήσουμε, να αναβιώσουμε και να παρουσιάσουμε στους επισκέπτες του οινοποιείου μας την τοπική πολιτιστική κουλτούρα του οίνου, αλλά και της Ικαρίας, δημιουργήσαμε έναν εκθεσιακό χώρο, με μία αξιόλογη συλλογή χρηστικών αντικειμένων παλαιότερων εποχών. Το κρασί άλλωστε σχετίζεται άμεσα με τον πολιτισμό του τόπου μας, αφού «συμμετέχει» σε κάθε μορφή κοινωνικής εκδήλωσης ή συνάθροισης, σε γάμους, βαφτίσεις, ακόμη και σε μνημόσυνα.
Κάποια από τα εκθέματα του λαογραφικού μας χώρου που ξεχωρίζουν είναι:
Το «κεραστάρι», κανάτα κεράσματος με τρία στόμια από τερακότα του 17 αιώνα.
Η «φορεσιά», νυφικό του 19ου αιώνα, χαρακτηριστικό δείγμα της απλότητας εκείνης της εποχής.
Το «μελοκούμπι», πήλινο σκεύος φύλαξης μελιού, που γύρω από το στόμιό του είχε αυλάκι, όπου έβαζαν νερό για να προφυλάξουν το μέλι από τα μυρμήγκια.
Τα «πιθάρια» ή «βυτίνες», χειροποίητα πήλινα δοχεία κρασιού που τα έθαβαν όρθια μέσα στη γη και τα σκέπαζαν με πέτρινες πλάκες. Τα δοχεία αυτά χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα για τη ζύμωση και την ωρίμανση του κρασιού. Η τοπική αυτή μέθοδος οινοποίησης, μάλιστα, σε συνδυασμό με τις ποικιλίες Φωκιανό και Μπεγλέρι και το ιδιαίτερα ευνοϊκό έδαφος, χάρισαν στην Ικάρια την αρχαιότερη ονομασία προέλευσης κρασιού στον κόσμο: τον ονομαστό Πράμνειο οίνο.
Το «σιφούνι» και το «αυλί» (κολοκύθα και καλάμι, καθαρισμένα εσωτερικά), ήταν άλλοτε τα εργαλεία με τα οποία αντλούσαν το κρασί από τα πιθάρια και σήμερα συνθέτουν εικαστικά το λογότυπο του Οινοποιείου μας.
Χρηστικά αντικείμενα και εργαλεία της καθημερινότητας άλλων εποχών, που χρησιμοποιούνταν:
στο νοικοκυριό, κυρίως χειροποίητα σκευή από πηλό Ικαριώτικο, όπως το «τσουκάλι», τα «πυρομάχια» και το «κιούπι» (όπου φύλαγαν ξερά σύκα και σταφίδες), το «λαδοκούμπι» (καθημερινό δοχείο λαδιού), το «καβουρδιστίρι», η «πινακωτή» (φόρμα για το ψωμί), η «μαλαχταρέ» (σανίδα για το ζύμωμα του ψωμιού), το «ψωμόφτιαρο» (από σκαλιστό ξύλο), ο «καμπάς» (μεγάλη βαριά κουβέρτα φτιαγμένη από κατσικίσια τρίχα για προστασία από το κρύο), ο «χειρόμυλος» και η «σίχλα» (είδος καραβάνας για μεταφορά μαγειρεμένου φαγητού).
στη μελισσοκομία, όπως το «καπνιστήρι», το «χαστρί» (χειροποίητη πήλινη κυψέλη), αλλά και ο «σμαρολόγος», ένα ειδικό καλάθι με το οποίο ο μελισσουργός συνέλεγε τα νέα σμήνη (σμάρια) των μελισσών που εγκατέλειπαν τις μητρικές κυψέλες και έφευγαν στα δάση.
στη γεωργία, όπως το «αλέτρι», το «δικέλλι» και η «αξίνα»
στην ξυλουργική, όπως το «τρυπάνι», το «σκαρπέλο», το «αλφάδι» και η «κουρλιαστή» που ήταν ένα μεγάλο πριόνι φτιαγμένο από ντόπιους σιδεράδες, ειδικό για χοντρούς κορμούς δέντρων.
Σας περιμένουμε στο Λαογραφικό Χώρο που δημιουργήσαμε με πολύ αγάπη και μεράκι μέσα στο Οινοποιείο μας, για να σας ξεναγήσουμε στην ιστορία, την οινική παράδοση και την καθημερινή ζωή της Ικαρίας του παλιού καλού καιρού».
Εκτός του μουσείου, υπάρχει ένα μικρό ανοιχτό θέατρο, ο «Διόνυσος», που φιλοξενεί εκδηλώσεις συνήθως χωρίς αντίτιμο, παρά μόνο με εθελοντική συνεισφορά προς του καλλιτέχνες.
Έτσι προάγεται ο πολιτισμός σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, που πήρε πολλά χρόνια προσωπικής εργασίας για να διαμορφωθεί, πέρα από τις παράλληλες επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Ο χώρος βρίσκεται στο χωριό Προφήτης Ηλίας στις Ράχες Ικαρίας και βρίσκεται σε τέτοιο σημείο που έχει μαγευτική θέα στο ηλιοβασίλεμα.
Κείμενο & Φωτο: Νάσος Μπράτσος
