Τα ΜΜΕ στην "επανάσταση των γαρυφάλλων"

αναδημοσίευση από την βδομαδιάτικη εφημερίδα "εργατική αλληλεγγύη" Οι εμπειρίες από την «Επανάσταση με τα Γαρίφαλα» της Πορτογαλίας Φύλλο: 873 Κώστας Πίττας Οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ έχουν μεγάλη παράδοση αγώνων σε όλο τον κόσμο. Ένας από αυτούς είναι οι απεργίες και οι καταλήψεις σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς στη διάρκεια της επαναστατικής έκρηξης που ακολούθησε την ανατροπή της δικτατορίας στην Πορτογαλία το 1974-75. Τον Απρίλη του 1974 μια ομάδα αριστερών αξιωματικών, το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ), ανέτρεψε το δικτατορικό καθεστώς στην Πορτογαλία. Ακολούθησε ένα μαζικό κύμα ριζοσπαστικοποίησης των εργατών, των αγροτών και των στρατιωτών. Την αρχή στα ΜΜΕ έκαναν οι εργαζόμενοι στην εφημερίδα Jornal do Commercio. Μόλις έπεσε η χούντα, δημοσιογράφοι, τυπογράφοι και υπάλληλοι γραφείων έκαναν κοινή συνέλευση και απαίτησαν αυξήσεις μισθών, βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διώξιμο όλων των φασιστών υποστηρικτών του προηγούμενου καθεστώτος. Στην άρνηση της διεύθυνσης να ικανοποιήσει τα αιτήματα απάντησαν με απεργία και κατάληψη που διάρκεσε 5 μήνες. Όταν οι εργαζόμενοι έβγαλαν την Jornal do Commercio σαν απεργιακή εφημερίδα, ο στρατός την έκλεισε. Τότε οι απεργοί οργάνωσαν πικετοφορίες και βρήκαν διάφορους τρόπους επικοινωνίας με τον κόσμο: δημόσιες συγκεντρώσεις σε γειτονιές της Λισαβώνας, εκδηλώσεις και ενημερωτικά δελτία με τα οποία μάζευαν οικονομική ενίσχυση. Η δράση τους οδήγησε σε μια 24ωρη απεργία συμπαράστασης που έκλεισε όλες τις εφημερίδες της πρωτεύουσας. Εργάτες κι εργάτριες από εργοστάσια πρόσφεραν από ένα μεροκάματο για τις ανάγκες της απεργίας, ενώ οι εργαζόμενοι στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση έκαναν καθημερινά εκπομπές για να πάρει μεγαλύτερη δημοσιότητα ο αγώνας. Η απεργία τέλειωσε στις 28 Σεπτέμβρη, όταν ο δεξιός ιδιοκτήτης της εφημερίδας εγκατέλειψε τη χώρα. Οι εργαζόμενοι πήραν όλο τον έλεγχο και μέχρι το τέλος της επαναστατικής έκρηξης στα τέλη του 1975, λειτούργησαν την Jornal do Commercio σαν την εφημερίδα του κινήματος. Τυπογράφοι Η δεύτερη μάχη στα ΜΜΕ έγινε στην εφημερίδα Republica. Στις αρχές του 1975 οι τυπογράφοι άρχισαν να ανησυχούν πως θα γίνουν απολύσεις με την πτώση των πωλήσεων της εφημερίδας και απαίτησαν από την διεύθυνση να τους δώσει πλήρη στοιχεία για την οικονομική κατάσταση και να συζητήσει μαζί τους την αλλαγή της πολιτικής γραμμής της εφημερίδας σε αριστερή κατεύθυνση. Σε απάντηση, ο εκδότης και στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Πάουλ Ρέγκο απέλυσε 17 δημοσιογράφους. Στις 2 Μαη 1975, οι εργαζόμενοι της Republica κατέβηκαν σε απεργία διαρκείας. Ο εκδότης συμφώνησε να επαναπροσλάβει τους απολυμένους δημοσιογράφους και να «έχουν ίση μεταχείριση όλα τα προοδευτικά κόμματα από τις στήλες της εφημερίδας». Όμως, μόλις άνοιξε ξανά η εφημερίδα, ο Ρέγκο καταπάτησε την συμφωνία. Αμέσως η δεκαπενταμελής εργατική επιτροπή των τυπογράφων κλείδωσε τις μηχανές και προχώρησε σε κατάληψη. Ο Ρέγκο ζήτησε την παρέμβαση του στρατού. Όταν ο ταγματάρχης πήγε στο τυπογραφείο, οι εργαζόμενοι τού δήλωσαν ότι «δεν πρόκειται να αφήσουν την εφημερίδα να γίνει όπλο στα χέρια της αντίδρασης». Σε αυτό συμφώνησαν και οι στρατιώτες που είχε φέρει μαζί του. Το αποτέλεσμα ήταν ο ταγματάρχης να καταστήσει υπεύθυνους για την έκδοση της εφημερίδας τους ίδιους τους εργαζόμενους. Η Republica συνέχισε την λειτουργία της απηχώντας τις θέσεις της εργατικής επιτροπής και αύξησε κατακόρυφα την κυκλοφορία της. Η τρίτη πολύ σημαντική μάχη δόθηκε στο Ράδιο Ρενασένσα, στον ραδιοφωνικό σταθμό της Καθολικής Εκκλησίας. Για μήνες υπήρχαν συνεχώς κόντρες ανάμεσα στη διοίκηση και τους εργαζόμενους για το θέμα της δεξιάς πολιτικής του σταθμού. Στις 19 Φλεβάρη του 1975, όταν έγιναν οι πρώτες απολύσεις, ξέσπασε απεργία σε όλα τα παραρτήματα του σταθμού. Όταν στις 11 Μάρτη επιχειρήθηκε ένα αποτυχημένο δεξιό πραξικόπημα, οι απεργοί έτρεξαν στο σταθμό της Λισαβώνας, τον κατέλαβαν και άρχισαν να τον λειτουργούν «στην υπηρεσια της εργατικής τάξης και των αγώνων της». Στις 14 Μάρτη η κυβέρνηση διόρισε μια μικτή επιτροπή από εκπροσώπους του υπουργείου, της εκκλησίας και των εργαζομένων για να διοικεί το σταθμό. Η συνέλευση των εργαζομένων στη Λισαβώνα απέρριψε την πρόταση και συνέχισε την κατάληψη. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η μόνη προοπτική να λειτουργήσει ο σταθμός είναι να επιστρέψει στον έλεγχο της Εκκλησίας. Για τρεις μέρες οι δρόμοι της πρωτεύουσας πλημμύρισαν από χιλιάδες διαδηλωτές εργάτες και στρατιώτες σε συμπαράσταση του αγώνα στο Ράδιο Ρενασένσα. Η κυβερνητική απόφαση ακυρώθηκε και οι εργαζόμενοι ανέλαβαν τον πλήρη έλεγχο του σταθμού. Η ήττα της Πορτογαλικής Επανάστασης σήμανε το πισωγύρισμα και στα τρία αυτά ΜΜΕ. Όμως, η εμπειρία από αυτούς τους αγώνες εξακολουθεί να είναι πάντα πολύτιμη και για τις σημερινές μάχες που δίνουμε.