Έχαναν τον πόλεμο οι χιτλερικοί και από τη λύσσα τους έπνιγαν στο αίμα πόλεις και συνοικίες, στην κατεχόμενη Ελλάδα. Στα κριτήριά τους για τις επιλογές αυτές, ψηλά ήταν οι περιοχές που τροφοδότησαν μαζικά την αντίσταση.
Η 9η Αυγούστου ήταν μία από τις πλέον αποφράδες ημέρες του 1944 αφού σε πολλά σημεία της χώρας έγιναν μπλόκα.
Στην Αθήνα από τις πρωινές ώρες της 9ης Αυγούστου του 1944, Γερμανοί στρατιώτες κυκλώνουν τους συνοικισμούς Δουργουτίου (ο σημερινός Νέος Κόσμος), Κατσιπόδι (η σημερινή Δάφνη) και Φάρου (στην περιοχή της Νέας Σμύρνης).
Οι κατακτητές κάλεσαν τους άνδρες έως 60 ετών να συγκεντρωθούν. Tα σημεία στα οποία γινόταν η συγκέντρωση των ομήρων, που υπολογίζεται ότι έφτασαν τους 1.200, ήταν στην πλατεία του Φάρου, έξω από την αρμένικη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και έξω από το εργοστάσιο του Καίσαρη στη Λεωφόρο Συγγρού. Στο πλευρό των Γερμανών ήταν και Έλληνες συνεργάτες τους από τα τάγματα ασφαλείας.
Τότε σημειώθηκε ένα τραγικό περιστατικό, όταν ο Δημήτρης Μπαρουτίδης κατάφερε να τραβήξει την κουκούλα του καταδότη, να φωνάξει το όνομά του, αλλά να δολοφονηθεί επιτόπου από τους λυσσασμένους συνεργάτες του. Εκεί εκτελέστηκαν 120 όμηροι, ενώ 600 μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα της Γερμανίας, μία βδομάδα μετά στις 16 Αυγούστου. Εκτός από τις ομαδικές εκτελέσεις, όποιν έβρισκαν οι Γερμανοί και οι προδότες που τους βοηθούσαν, να κρύβεται, συνήθως τον εκτελούσαν επιτόπου.
Επίσης οι κατακτητές και οι συνεργάτες τους έκαψαν τη συνοικία Αρμένικα και το Δουργούτι, επιδιδόμενοι και σε πλιάτσικο, αλλά το απόγευμα πλήρωσαν και αυτοί το τίμημα από τον ΕΛΑΣ που τους χτύπησε στην περιοχή του ΦΙΞ και τους προξένησε απώλειες τουλάχιστον 30 νεκρών.
Στην ίδια περιοχή βασανίστηκαν αρκετοί όμηροι από το συνεργάτη των Γερμανών και διοικητή του στρατοπέδου στου Γουδή, ταγματάρχη Βρασίδα Παπαγιανόπουλο. Στο Φάρο εκτελέστηκαν 114 και πρέπει να πούμε ότι αν και βασανίστηκαν για να καταδώσουν τους συμμετέχοντες σε αντιστασιακές οργανώσεις, δεν μίλησαν. Εδώ ο εφιάλτης ήταν ο ταγματασφαλίτης ανθυπασπιστής Γεώργιος Ζαχαρόπουλος, που έκανε το κουμάντο και έδινε τις διαταγές για εκτελέσεις.
Μία από τις συνέπειες του θανάτου Γερμανού αξιωματικού στο εργοστάσιο ΦΙΞ, ήταν να εκτελεστούν μερικά παιδάκια νηπιακής ηλικίας, τα πτώματα των οποίων βρέθηκαν την επομένη σε χωματερή του Μοσχάτου.
Την ίδια αποφράδα ημέρα, την 9η Αυγούστου 1944, 50 Έλληνες έπεφταν νεκροί από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος στη Μάνδρα Αττικής.
Σε ετήσια βάση ο Δήμος Μάνδρας – Ειδυλλίας – Ερυθρών, τιμά τους ήρωες που έπεσαν στο όνομα της Πατρίδας και της Ελευθερίας. Η καθιερωμένη τελετή μνήμης γίνεται στην στην Αγία Σωτήρα Μάνδρας, για να τιμηθούν οι 50 εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς στις 9 Αυγούστου 1944. Ανάμεσά τους υπήρχαν και πέντε Μανδραίοι αγωνιστές, οι οποίοι όπως αναφέρει η δημοτική αρχή «με το παράδειγμά τους τιμούν τον τόπο και αποτελούν πρότυπο για όλες τις μετέπειτα γενιές». Η εκδήλωση γίνεται πάντα Κυριακή και για το 2017 έγινε στις 6/8.
«Μαύρη ημέρα» και για τη Φλώρινα η 9η Αυγούστου 1943, ένα χρόνο πριν από τα όσα προαναφέραμε για το 1944. Την προηγούμενη ημέρα 8/8/1943, όταν ανταρτική ομάδα χτύπησε γερμανικό απόσπασμα στο δρόμο Φλώρινας – Κλαδοράχης, το οποίο αποτελούσαν δυο στρατιώτες, ένας μοτοσικλετιστής και ένας πολίτης. Εκεί σκοτώνεται ο οδηγός, ενώ οι δυο Γερμανοί και ο εφοριακός υπάλληλος Μίμης Παπαδόπουλος οδηγούνται στο δάσος ως αιχμάλωτοι.
Με το φόβο των αντιποίνων, ο πρόεδρος της Κλαδοράχης, Παναγιώτης Παπάς, ενημερώνει το Γερμανικό Φρουραρχείο Φλώρινας για το συμβάν, φοβούμενος αντίποινα. Επίσης ενημερώνει και τον Νομάρχη Φλώρινας, Κωνσταντίνο Μπόνη.
Η
απόφαση των γερμανών είναι αντίποινα με απαγχονισμό 15 Ελλήνων για το
θάνατο του Γερμανού στρατιώτη και αν δεν απελελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι,
την αύξηση των αντιποίνων στους 50 Έλληνες. Ο αριθμός δεν αυξήθηκε διότι απελευθερώθηκαν οι αιχμάλωτοι.
Φτιάχνεται και η λίστα των 15 όπου περιλαμβάνει συλληφθέντες από την περιοχή, αλλά και από κρατούμενους των Γερμανικών Φυλακών Φλώρινας.
Φτιάχνεται και η λίστα των 15 όπου περιλαμβάνει συλληφθέντες από την περιοχή, αλλά και από κρατούμενους των Γερμανικών Φυλακών Φλώρινας.
Η εκτέλεση των 15 έγινε τα χαράματα της Δευτέρας 9 Αυγούστου 1943, με απαγχονισμό σε ενιαία δοκό η οποία στηρίχτηκε σε δύο δένδρα και οι απαγχονισθέντες, έμειναν κρεμασμένοι επί τρεις ημέρες προς παραδειγματισμό – εκφοβισμό, κατόπιν διαταγής του Γερμανικού Φρουραρχείου. Την
ώρα της εκτέλεσης οι Γερμανοί έθεσαν σε λειτουργία τις μηχανές των
αυτοκινήτων τους για να μην ακούγονται οι φωνές των θυμάτων τους.
Επιμέλεια αφιερώματος & φωτο: Νάσος Μπράτσος
