...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...
Διαρκής προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής μνήμης και πέρασμά της από γενιά σε γενιά, είναι το χαρακτηριστικό της δράσης του Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας, που από τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης στις νέες πατρίδες, λειτουργεί ανελλιπώς και δημιουργικά. Μιλήσαμε με την Γεωργία Γιαγτζόγλου, πρόεδρο του συλλόγου, που μας ξενάγησε και στο Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας.
Ο χώρος του Μουσείου ήταν παλιό σπίτι Μικρασιατών προσφύγων, της Καλλιόπης Φαγαδέα, το γένος Κοντρογιάννη, από τη Σμύρνη και οι κληρονόμοι της το δώρισαν στο σύλλογο.
-Πως έγινε η πρώτη εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελευσίνα;
-Οι πρώτοι πρόσφυγες στην Ελευσίνα ήρθαν το Σεπτέμβριο του 1922 και ήταν από πολλές περιοχές όπως η Έφεσος, η Σμύρνη, το Αϊβαλί, το Προκόπι, κλπ. Ακολούθησε άλλο ένα κύμα το 1923 με την ανταλλαγή πληθυσμών, από περιοχές όπως το Ικόνιο, η Νίγδη, η Μουταλάσκη, η Σινασός, κλπ.
Τότε η Ελευσίνα είχε 4.000 μόνιμους κατοίκους – γηγενείς και σε αυτούς προστέθηκαν πάνω από 2.000 πρόσφυγες. Ακολούθως έγιναν μετακινήσεις από και προς την Ελευσίνα για λόγους οικογενειακής επανένωσης και εξεύρεσης εργασίας.
Η πρώτη στέγασή τους έγινε σε αποθήκες και παραπήγματα, τους βοήθησαν και αρκετοί ντόπιοι, ενώ το 1925 το κράτος απαλλοτρίωσε έκταση 110.000 τμ και έφτιαξε τον προσφυγικό συνοικισμό με περίπου 570 οικίες (όλες ίδιες) με φάρδος πέντε μέτρα στη μία πλευρά και στην άλλη 20 μέτρα. Το Μουσείο μας στεγάζεται σε ένα τέτοιο σπίτι.
-Ποιες εργασίες έκαναν οι πρόσφυγες για να επιζήσουν;
-Οι εργασίες που έκαναν οι πρόσφυγες ήταν κυρίως αγροτικές και βιομηχανικές. Έφεραν αρκετές γνώσεις για την καλλιέργεια της γης, τα αμπέλια και τη σταφίδα και τις πέρασαν και στην τοπική αγροτική οικονομία. Επίσης εργάστηκαν στα εργοστάσια της εποχής, τον Κρόνο, την Σαπωνοποιία, την Βότρυς, το εργοστάσιο Ίρις, τα καμίνια (κεραμοποιεία που υπήρχαν από το 1821). Άνοιξαν κουρεία, ραφτάδικα, υποδηματοποιεία, φαρμακείο, ενώ αρκετοί ήταν μεταφορείς με σούστες.
ΚΡΟΝΟΣ
-Υπήρξε ιδιαίτερη εμπειρία των Μικρασιατών στην υφαντουργία – κλωστοϋφαντουργία, στην περιοχή εκφράστηκε αυτό;
-Στην περιοχή ιδρύθηκε ταπητουργείο με ιδρυτή – ιδιοκτήτη πρόσφυγα και πήρε στη δουλειά αρκετούς Μικρασιάτες πρόσφυγες της Ελευσίνας.
- Η πλούσια αθλητική εμπειρία των Μικρασιατών αποτυπώθηκε στη νέα τους πατρίδα;
-Στην περιοχή της Ελευσίνας οι πρόσφυγες ίδρυσαν το 1928 τον Ποδοσφαιρικό Αθλητικό Όμιλο Ηρακλή Ελευσίνας, και είναι γέννημα της πρώτης ομάδας μικρασιατών προσφύγων Ελευσίνας και συγκεκριμένα του Α.Π.Ο.Μ.Ε.Ε. γνωστότερου ως «Μικρασιατική Ένωση», που εμφανίστηκε το 1925 κι αγωνίστηκε για δύο-τρία χρόνια στο ίδιο γήπεδο που χρησιμοποίησε ως έδρα αργότερα και ο Ηρακλής, εκεί που στεγάζεται σήμερα το 3ο Δημοτικό Σχολείο Ελευσίνας .
-Πότε ιδρύθηκε ο σύλλογος των Μικρασιατών;
-Ο σύλλογός μας ιδρύθηκε τυπικά το 1932, αρχικά με το όνομα «Σύνδεσμος Αμύνης Δικαιωμάτων Αστών Προσφύγων Ελευσίνας» και μετονομάστηκε αρκετά χρόνια μετά σε «Σύλλογο Μικρασιατών Ελευσίνας» και στη σημερινή περίοδο έχει 1.000 μέλη. Στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους οι Μικρασιάτες πρόσφυγες πίστευαν ότι κάποια στιγμή θα επιστρέψουν και αυτό αποτυπώνονταν και στα γλέντια τους, όταν τσούγκριζαν τα ποτήρια και εύχονταν «καλή επιστροφή στην πατρίδα».
-Ποια ήταν τα θέματα παρέμβασης του συλλόγου;
-Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του η δράση του ήταν να μπει στον προσφυγικό συνοικισμό ρεύμα, νερό, να ιδρυθεί σχολείο και να υπάρχει συγκοινωνιακή σύνδεση. Επίσης να αποδοθούν χωρίς κόστος οι προσφυγικές οικίες στους πρόσφυγες, γιατί αρχικά είχε υπάρξει ρύθμιση με την πάροδο των χρονών να καταβληθεί στο κράτος ένα συγκεκριμένο ποσό για να πάρει η οικογένεια στην πλήρη κυριότητά της το σπίτι. Με τους αγώνες του συλλόγου, τελικά συντάχθηκαν και τα παραχωρητήρια.
-Στη σημερινή περίοδο;
-Ο σύλλογος από το 2001 που στεγάστηκε, επί δημαρχίας Γ. Γεωργόπουλου, ανέπτυξε στη σύγχρονη περίοδο έντονη δράση με χορευτικά τμήματα, θεατρική ομάδα, χορωδία, διοργάνωση εκδηλώσεων (κοινωνικές, επιμορφωτικές, πολιτιστικές) και ομιλιών, ονοματοδοσία δρόμων με ονόματα από περιοχές της Μ. Ασίας, έκδοση βιβλίων, όπως «Οι Μικρασιάτες στην Ελευσίνα» του Γρηγόρη Ι. Σιδηρά, αλλά και του Βαγγέλη Κουκούλογλου «Οι δρόμοι της προσφυγιάς». Διοργανώνουμε και εκδρομές, και εντός Ελλάδος και στις παλιές μας πατρίδες, ενώ κρατάμε όλα τα έθιμα και τις σχετικές γιορτές όπως το έθιμο της Αγίας Βαρβάρας, τους εορτασμούς μνήμης του Χρυσοστόμου Σμύρνης, τις εκδηλώσεις «Μικρασιατικές Μνήμες», κλπ.
Τα προσφυγικά σπίτια στην Ελευσίνα είναι χτισμένα από πλίνθες. Οι πλίνθες ήταν τότε το πιο φθηνό οικοδομικό υλικό και φτιάχνονταν από λάσπη ανακατεμένη με άχυρο. Έκτιζαν τα θεμέλια του σπιτιού με πέτρες, σ' ένα μέτρο βάθος περίπου και πάνω στον πέτρινο τοίχο χτίζανε με διπλή σταυρωτή πλίνθα και ύστερα περνούσαν το επίχρυσμα με τον ασβέστη. Έτσι ο τοίχος ήταν προστατευμένος από την υγρασία. Οι μάστορες τότε έλεγαν για το πλίνθινο σπίτι: Φύλαξέ με από τη βροχή να σε σώσω από τον σεισμό.
-Στην ιδιαίτερη επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή, πως θα κινηθεί ο σύλλογος;
-Για τη χρονιά που διανύουμε με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή , εκτός από το επετειακό ημερολόγιο, ετοιμάζουμε τις ψηφιακές αφηγήσεις, συναυλία με τη Γλυκερία, εκδήλωση για τα Τάγματα Εργασίας, τα «Αμελέ Ταμπουρού», την Ημέρα των Μουσείων το μαθητικό συνέδριο με συμμετοχή σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κλπ
Τέλος, να σημειώσουμε τη συμβολή του Μουσείου μας που ιδρύθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 2013, στην επιτυχή προσπάθεια να ορισθεί η Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η επιτροπή που εξέταζε τις υποψηφιότητες ήρθε στο Μουσείο, τους παρουσιάσαμε τα εκθέματα, τους ξεναγήσαμε στον προσφυγικό συνοικισμό και ενθουσιάστηκαν, τονίζοντας ότι είναι ένας επιπλέον λόγος για να πάρει η Ελευσίνα το χρίσμα. Από τότε σημειώθηκε αύξηση της επισκεψιμότητας του Μουσείου από ξένους. Το 2019 πριν αρχίσουν τα προβλήματα με τον κορονοϊό, είχαμε 2.000 επισκέψεις στην πλειοψηφία τους ξένοι.
Συνέντευξη & φωτο: Νάσος Μπράτσος
Σχετικές ειδήσεις
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου» (φωτορεπορτάζ)
Περιήγηση στο Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης Χανίων (φωτορεπορτάζ)
To ertnews.gr στο Μουσείο Μεταξουργείου του Βόλου (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews.gr στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού (φωτορεπορτάζ)
90 χρόνια ιστορίας για τον Ηρακλή Ελευσίνας – Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες
