Θέμης Παπαϊωάννου: H ιστορία της μεταλλευτικής δραστηριότητας στο Δίστομο

 

...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...

Πλούσιο υπέδαφος και με μεγάλες δυνατότητες έχει η περιοχή του Διστόμου και καθόλου παράξενο που έχει γραφτεί μεγάλη ιστορία στη μεταλλευτική δραστηριότητα. Τα βασικά σημεία στην ιστορική εξέλιξη ως προς τον κλάδο αυτό στην περιοχή, μας περιέγραψε ο Θέμης Παπαϊωάννου, που υπήρξε εργαζόμενος στα μεταλλεία Διστόμου.

-Ποια περίοδο εργαστήκατε στο κλάδο;

-«Εργάστηκα το 1993 σαν βοηθός λογιστή, μέχρι που στρατεύτηκα. Το 1997 σταμάτησε η μεταλλευτική δραστηριότητα , αλλά συνέχισαν κάποιες εργασίες, καθώς μετέφεραν εργολαβικές εταιρίες τους βωξίτες. Στη σημερινή εποχή οι δραστηριότητες όλες έχουν περάσει στο Μυτιληναίο, την METLAN».

Δίπλα- δίπλα η αρχική βάση φορτώσεως (α' πλάνο)  και πιο πίσω η νεότερη ταινία της «Γ.ΜΠΑΡΛΟΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΙΚΩΝΟΣ» στην Παραλία Διστόμου, μπροστά από τον Οικισμό Περιστερά όπου εγκαταστάθηκαν οι ντόπιοι κάτοικοι της Παραλίας, όταν απαλλοτριώθηκαν και γκρεμίστηκαν τα σπίτια τους από την Γαλλική Πεσινέ. Στο βάθος το εργοστάσιο Αλουμίνιο της Ελλάδας, της Πεσινέ.

-Πότε ξεκίνησε η ιστορία του κλάδου στην περιοχή;

-«Από τη δεκαετία του 1920, κυρίως στα τέλη της ξεκίνησε η μεταλλευτική δραστηριότητα, από την οικογένεια Μπάρλου που ήταν Διστομίτες. Ο πρώτος εντοπίσας τους Βωξίτες στην Ελλάδα ήταν ο Διστομίτης Ιωάννης Μπάρλος ( έχει ονομαστεί πατέρας των Βωξιτών) από αρχές 20ου αιώνα περί το 1920.

Είχε εξασφαλίσει παραχωρητηρια κοιτασμάτων από τότε, μαζί με άλλους της περιοχής. Ήταν μεταλλειολόγος. Ο πατέρας του, επίσης Διστομίτης, ήταν ιατροφιλόσοφος.

1971 επί δικτατορίας

Η εντοπιότητα και η μεγάλη μόρφωση της οικογένειας έπαιξε μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας, ενώ στην αρχή της είχαν δεχτεί και πειράγματα από όσους δεν κατανοούσαν τί συμβαίνει και τους κοροΐδευαν επειδή ασχολούνταν «με πέτρες».

-Πότε ήταν η περίοδος της μεγάλης ακμής;

-«Στην ακμή τους τα μεταλλεία είχαν οδηγήσει στο να έχει 5.000 πληθυσμό η πόλη του Διστόμου, ενώ σήμερα είναι περίπου 1.200. Μάλιστα είχε φτιαχτεί και οικισμός, ο λεγόμενος "Οικισμός Μπάρλου" για να στεγαστεί εργατικό δυναμικό που έρχονταν από άλλες περιοχές, κυρίως ήταν Θεσσαλοί, αλλά και Πομάκοι από τη Δυτική Θράκη.

Πίσω από τα παγκάκια για τους επισκεπτεςκ λουομενους της πανέμορφης Πλαζ (σήμερα) Αγίου Νικολάου Διστόμου διακρίνεται το πετρόχτιστο πρανές όπου έφθανε το μετάλλευμα με μεταλλικούς κουβάδες σε συρματόσχοινα ( κάπως σαν τα σύγχρονα τελεφερίκ) από  τον χώρο εξόρυξης και από εκεί με σεμπίλια εργάτες τα μετέφεραν στην παρακειμενη προβλήτα και στα καΐκια...

Οι Διστομίτες εργαζόμενοι λόγω της εντοπιότητας της οικογένειας Μπάρλου εργάζονταν σε ειδικότητες που κατά κανόνα δεν είχαν σκληρές συνθήκες εργασίας, ενώ οι Πομάκοι εργάζονταν στις γαλαρίες.

Στην ακμή του ο οικισμός είχε και 300 εργαζόμενους με τα σπίτια να είναι προσαρμοσμένα ανά περίσταση, άλλα για τους εργένηδες, άλλα για τα στελέχη.

Μάλιστα ενώ στα αρχικά σχέδια του οικισμού υπήρχε πρόβλεψη για εκκλησία, σούπερ μάρκετ και περίπτερο, τελικά έγινε μόνο ιατρείο για να μην σπάσει η οικονομική ζωή του Διστόμου και αυτό ήταν απόφαση του Μπάρλου. Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1969».

Παλιός σπαστήρας βωξίτη στην Παραλία Διστόμου της ΑΜΕ ΜΠΑΡΛΟΥ ΒΩΞΙΤΑΙ ΕΛΛΑΣ. Λειτουργούσε από το 1950 μέχρι 1964.

-Είχαν συμβεί εργατικά ατυχήματα;

-«Στο παρελθόν λόγω και της δυσκολίας της δουλειάς μέσα στις στοές είχαν υπάρξει και εργατικά ατυχήματα (θυμάμαι ότι είχε καταπλακωθεί ο πατέρας μίας συμμαθήτριάς μου), όχι τόσα πολλά και σημαντικά ώστε να δημιουργηθεί αναταραχή στην τοπική κοινωνία , καθώς λόγω εντοπιότητας των Μπάρλων, λάμβαναν μέτρα, έδιναν αποζημιώσεις και κρατούσαν μία φιλική ατμόσφαιρα».

-Ποια ήταν η εξέλιξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας;

-«Οι δύο διαφορετικές εταιρίες «Δελφοί Δίστομο» του Ιωάννη Μπάρλου (γιός του ήταν ο Λουκάς Μπάρλος που υπήρξε πρόεδρος της ΑΕΚ) και η «Ελληνικοί Βωξίτες» του αδελφού του Γεώργιου Μπάρλου, είχαν διαφορετικούς προσανατολισμούς, με τον Γεώργιο Μπάρλο να έχει προσανατολιστεί στην εξαγωγή βωξίτη στο ανατολικό μπλοκ με βασικούς αγοραστές Ρώσους και Ρουμάνους, με αποτέλεσμα να κλείσει, όταν σημειώθηκαν μεγάλες πολιτικές εξελίξεις στις χώρες αυτές.

Εδώ και χρόνια τα κτίρια αυτά παραμένουν αναξιοποίητα και ρημαγμένα, καθώς η Πηνελόπη Γ. Μπάρλου. κόρη και κληρονόμος του ιδρυτή της “Γεώργιος Λ. Μπάρλος- Βωξίτες Ελικώνος”, τα πούλησε στον παλιό πρόεδρο του ΣΕΒ, Κυριακόπουλο. Αυτός ήρθε σε επαφή με το Δήμο, δεν προέκυψε κάποια συμφωνία μεταξύ τους και τελικά τα δώρησε στο ΓΕΕΘΑ, το οποίο όπως είχε πει τα κτίρια του οικισμού, ήθελε να τα αξιοποιήσει για μη στρατιωτική χρήση».

Ακατοίκητα Δωμάτια της εταιρίας δίπλα στην σκάλα φορτώσεως στην Παραλία Διστόμου, όπου διανυκτέρευαν οι εργάτες της ημερήσιας βάρδιας που φόρτωναν τις μαούνες και τις οδηγούσαν στα πλοία - κυρίως ρωσικά και ρουμανικά...

-Η σημερινή κατάσταση ποια είναι;

-«Παραμένουν ως έχουν αναξιοποίητα, έχουν γίνει επισκέψεις και από το ΕΜΠ και ξένα πανεπιστήμια, υπήρξαν μελέτες και υπομνήματα, όπου αναφέρεται και η προοπτική αξιοποίησής τους σαν μεταλλευτικό μουσείο, αλλά έως τώρα δεν έχει υπάρξει κάποια εξέλιξη.

Οικισμός φτιάχτηκε το 1963 και στην παραλία Διστόμου, τα «Άσπρα Σπίτια» και οι αρνητικές εξελίξεις μετά το σταμάτημα της μεταλλευτικής δραστηριότητας των Μπάρλων δεν έπληξαν τόσο πολύ την περιοχή, όσο το Δίστομο, γιατί υπήρχε διέξοδος στο "Αλουμίνιον της Ελλάδος"».

Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος

Υ.Γ. ευχαριστούμε το Λουκά Δημάκα και το Θέμη Παπαϊωάννου για το φωτογραφικό υλικό.