Τις σημαντικές μαρτυρίες που κατέγραψε για χρόνια ο Γιάννης Μακριδάκης από Χιώτες πρόσφυγες πολέμου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, περιέχει το βιβλίο «Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι» (εκδόσεις ΕΣΤΙΑ).
Με αφορμή το προσφυγικό ρεύμα της περιόδου, που ακολουθεί την ίδια διαδρομή, αλλά με ανάποδη φορά, συνομιλήσαμε μαζί του.
-Ποια ήταν το κίνητρο για να ξεκινήσει η έρευνα από την οποία προέκυψε το βιβλίο;
-Το αρχικό κίνητρο ήταν η άγνοιά μου και η διάθεση να ερευνήσω ένα θέμα που μου φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον, όταν έτυχε να ακούσω μία σχετική διήγηση από έναν άνθρωπο που είχε αυτή την εμπειρία.
-Ποιοι ήταν οι βασικοί λόγοι για να πάρουν την απόφαση να φύγουν;
-Με ποιο τρόπο έφευγαν;
-Το φευγιό γίνονταν με βαρκάρηδες που έπαιρναν κάποια αμοιβή, αλλά υπήρχαν και αυτοί που είχαν δικιά τους βάρκα, έβαζαν μέσα συγγενείς και φίλους και έφευγαν. Όσοι είχαν άδεια αλιείας από τους Γερμανούς, με την προϋπόθεση το απόγευμα να είναι πίσω, είχαν τις βάρκες τους στη θάλασσα, οι υπόλοιποι τις είχαν στη στεριά.
-Ποια ήταν η αντιμετώπιση που είχαν από τους Τούρκους;
-Από τους απλούς πολίτες καλή γιατί ήταν φιλόξενη, από τις αρχές, ανάλογα με τι συμφωνίες είχαν κάνει με τους Γερμανούς. Άλλες φορές ήταν ήπιοι, άλλες φορές προχωρούσαν σε ξυλοδαρμούς και επαναπροωθήσεις των προσφύγων στη Χίο.
-Από την Τουρκία οι Χιώτες προωθήθηκαν στην Κύπρο, τη Συρία, την Παλαιστίνη, το Λίβανο, ακόμα και στο Βελγικό Κονγκό έφτασαν.
-Από τις διηγήσεις τους πώς νοιώθουν ότι πέρασαν το διάστημα της προσφυγιάς;
-Όσοι πήγαν στην Κύπρο πρέπει να πέρασαν καλύτερα γιατί διασκορπίστηκαν σε χωριά, δεν έμεναν σε στρατόπεδα, αλλά σε σπίτια. Πάντως και από τις διηγήσεις όσων έμειναν σε στρατόπεδα, αν δεν είχαν διώξει από τη μνήμη τους τις άσχημες εμπειρίες, η διαβίωσή τους εκεί δεν φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα δύσκολη.
-Όταν συζητούσατε είχαν συνείδηση του βάρους της ιστορικής τους μαρτυρίας;
-Όχι δεν το είχαν δεν είχαν αξιολογήσει αυτά που έζησαν σαν στοιχεία που συνθέτουν μία τόσο σημαντική και για άλλους ιστορία.
– Σήμερα πώς θα έβλεπαν οι πρόσφυγες εκείνης της εποχής το σημερινό προσφυγικό ρεύμα;
-Αν και αρκετοί δεν είναι πια στη ζωή, από τις διηγήσεις τους εκτιμώ ότι ένοιωθαν τον πόνο των προσφύγων και θα ήταν αλληλέγγυοι. Πρέπει να πούμε ότι η κοινωνία της Χίου εκδήλωσε την αλληλεγγύη της στους πρόσφυγες του προσφυγικού ρεύματος της εποχής μας και παρά το γεγονός ότι εμφανίστηκαν προβλήματα από το χρονικό σημείο του εγκλωβισμού τους στο νησί, παραμένει κυρίαρχη η αλληλεγγύη.
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Περισσότερα για τους Χιώτες πρόσφυγες διαβάστε στο αρχείο του ert.gr στην ανάρτηση Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες πολέμου – Το ert.gr παρουσιάζει μία σχετικά άγνωστη πλευρά της ιστορίας
Από εκεί και το απόσπασμα που επισυνάπτουμε:
Ένας ηλικιωμένος Κύπριος στιχουργός συμπάσχοντας με τον πόνο μας, τραγουδούσε ένα ποίημα δικής του συνθέσεως: Ω Χίο μου περήφανη γιατ’ είσαι λυπημένη / εφύγασιν τα τέκνα σου και είσαι μαραμένη./ Τα τέκνα σου ευρίσκονται εις το χωρίο Ζύγι / και τον Θεόν παρακαλούν πότε θα γίν’ ειρήνη./ Παρακαλούμεν τον Θεόν, Χριστόν και Παναγίαν, / να πάτε εις τα σπίτια σας με την καλήν υγείαν».
Διαβάστε στο ert.gr
Σάββατο 8 Απρίλη: Αντώνης Βεζυρόπουλος ο «κοντραμπατζής» της Αντίστασης στο Νότιο Αιγαίο
Το ert.gr ευχαριστεί τις εκδόσεις ΕΣΤΙΑ και το Γιάννη Μακριδάκη για το αντίτυπο του βιβλίου, που διευκόλυνε την έρευνά μας.
Όλες οι προηγούμενες αναρτήσεις του αφιερώματος, συγκεντρωτικά στο τέλος της ανάρτησης: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr