Η εισηγητική παρέμβαση του Νάσου Μπράτσου, στην εκδήλωση της Κ.Ο. Αττικής του ΚΚΕ την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2022 με θέμα «ΑΕΚ σημαίνει προσφυγιά».
Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την αρθρογραφία του εισηγητή στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ επί σειρά ετών για ανάλογες θεματικές, στοιχεία από συνεντεύξεις με στελέχη διοικήσεων αθλητικών σωματείων, παλαίμαχους αθλητές και αρχειακό υλικό που συγκεντρώθηκε μετά από πολυετή έρευνα.
Πριν την εκδήλωση που έγινε σε σχολικό συγκρότημα της Νέας Φιλαδέλφειας, τοποθετήθηκε αναθηματική πλάκα στον δημοτικό χώρο του Άλσους Ν. Φιλαδέλφειας απέναντι από το γήπεδο της ΑΕΚ στη μνήμη τoυ Μικρασιατικής καταγωγής, αγωνιστή του ΕΑΜ -ΕΛΑΣ και διεθνή ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ Σπύρου Κοντούλη, που σκότωσαν τον Ιούνιο του 1944 τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, όταν επιχειρούσε να αποδράσει για να μην εκτελεστεί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Το θέμα της εισηγητικής παρέμβασης, ήταν η συμβολή των Μικρασιατών προσφύγων στην ίδρυση αθλητικών σωματείων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
«Αρχικά θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τους διοργανωτές για τρεις λόγους:
1) για την ημερομηνία που γίνεται η εκδήλωση και συμπίπτει με την έναρξη του ματωμένου Μουντιάλ στο Κατάρ, την ώρα που πάνω στο αίμα των εργατών που έχαναν τη ζωή τους στα εργατικά δυστυχήματα στα εργοτάξια των εμίρηδων για τους οποίους οι κυβερνήσεις του δυτικού κόσμου και ειδικά. της ΕΕ, αλλά και διεθνή ποδοσφαιρικά όργανα δεν είδαν, δεν άκουσαν, δεν μίλησαν. Αυτή την ώρα κάνουμε μία συζήτηση για μία άλλη μορφή αθλητισμού που είναι ανθρώπινη ανάγκη και δικαίωμα και όχι εμπορευματοποιημένο και ανταλλάξιμο είδος.
2) για τη σύνδεση της συγκεκριμένης θεματικής στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και να τονίσουμε ότι ο σημαντικός ρόλος του Μικρασιατικού ελληνισμού στην επανεκκίνηση της αθλητικής ζωής στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, δεν οφείλεται μόνο στην πλούσια αθλητική παράδοση που υπήρχε πριν τον ξεριζωμό , αλλά και στην αριθμητική προσθήκη των προσφύγων στο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, καθώς μια δεκαετία πολέμων (Α' Παγκόσμιος, Βαλκανικοί πόλεμοι, εκστρατεία στην Κριμαία και Μικρασιατική εκστρατεία) είχαν πλήξει στην Ελλάδα τις ηλικίες εκείνες που κατά κανόνα ασχολούνταν με τον αθλητισμό, δηλαδή νεαρούς. άνδρες, που άλλοι είχαν πέσει στα μέτωπα των πολέμων και άλλοι γύρισαν σακατεμένοι.
νο 1 ΦΩΤΟ 1926 ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΧΙΟΥ
3)για τη διάσωση της ιστορικής μνήμης και ειδικά, για να χρησιμοποιήσω και μία έκφραση που έγινε μόδα, για να θυμίσουμε ποια είναι η σωστή πλευρά της ιστορίας, αυτή που υπηρέτησε ο Σπύρος Κοντούλης που τιμήσαμε σήμερα, ο αγώνας ενάντια στο ναζισμό, σε περιόδους που εγκληματικές ομάδες επιχειρούν να ανασυγκροτηθούν υπό το μανδύα των οργανωμένων οπαδών μέσα σε κερκίδες γηπέδων και οι πολιτικοί τους προστάτες μας έφεραν τους αζοφίτες στη Βουλή.
Εκτός από μικρασιατικά σωματεία που στην ουσία επανιδρύθηκαν ή αν θέλετε μετεγκαστάθηκαν στην Ελλάδα, αρκετά ήταν και αυτά που γεννήθηκαν μέσα στις προσφυγογειτονιές, τους συνοικισμούς στους οποίους εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες. Πρόσφατη μελέτη του εκπαιδευτικού και συγγραφέα Ανδρέα Μπαλτά, καταγράφει πάνω από 500 σωματεία μικρασιατικής προέλευσης και σύνθεσης στις διοικήσεις τους, σε όλα τα αθλήματα, την περίοδο του Μεσοπολέμου.
.jpg)
νο2. ΦΩΤΟ ΙΩΝΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ ΣΩΚΙΩΝ - ΘΗΒΩΝ
Στον Ταύρο ο Φωστήρας, στα Σούρμενα η Α.Ε.Κομνηνών και ο Α.Ο Σουρμένων, στην Ελευσίνα ο τοπικός Ηρακλής, στην Καλαμαριά ο Απόλλων Καλαμαριάς, στη Μυτιλήνη η Α.Ε. Συνοικισμού, στην Πάτρα ο Ολυμπιακός Πατρών, ο Άρης Πατρών και η Α.Ε Ρίου, στη Ραφήνα η Τριγλία, στη Χίο η Μικρασιατική, στη Σάμο η Ιωνία, στο Αίγιο η ΑΕΚ Αιγίου, στη Δραπετσώνα ο ΑΣ Ποντίων 1928, στο Πέραμα η ΑΕ Περάματος το 1927, στη Χαλκίδα η Προποντίδα και η ΑΕΚ Χαλκίδας, στο Βύρωνα αρκετές ομάδες στο λόφο του Κοπανά, στηνΚαισαριανή αρκετά σωματεία, στη Θήβα ο Ιωνικός Αστέρας που είχε ιδρυθεί το 1908 στα Σώκια της Μ. Ασίας, στο Νέο Μελί Μεγάρων ο Α.Ο. Μίμας – Μικρασιατική το 1937,
νο3. ΦΩΤΟ Α.Ο. ΜΙΜΑΣ-ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ (Η ομάδα του 1937 μερικοί παίκτες έχουν πίσω το ένα πόδι γιατί δεν υπήρχε δεύτερο παπούτσι.)
στη Δραπετσώνα ο Α.Σ. Ποντίων το 1928, στο Δουργούτι πάμπολες ομάδες από το Αρμένικο στοιχείο και ανάλογα ονόματα, ακόμα και στο σημερινό «αριστοκρατικό» Ψυχικό, που τότε ήταν μποστάνια και αμπέλια με τους Μικρασιάτες να δουλεύουν σαν εργάτες γης, καρπός αυτής της διαδικασίας ήταν το 1926 και η ίδρυση του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Ψυχικού (ΠΟΨ). Για την ακρίβεια, πρέπει να τονίσουμε, ότι όπως αναφέρει ο σύλλογος στην ιστορία του: “Ιδρύθηκε το 1926 στo Νέο Ψυχικό από Μικρασιάτες πρόσφυγες με την επωνυμία Mικρασιατική Ένωσις Αθηνών όπως ονομαζόταν προπολεμικά, με χρώματα το κίτρινο και το άσπρο. Στη Νέα Ιωνία Βόλου, η Νικη Βόλου, στο Ηράκλειο ο Ηρόδοτος από Αλικαρνασσιώτες, στην Κοκκινιά πληθώρα προσφυγικών αθλητικών σωματείων,κλπ
νο4. ΦΩΤΟ ΑΕΚ ΤΡΙΠΟΛΗΣ εορτασμός 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 1926
νο5. ΦΩΤΟ ΑΕ ΚΟΜΝΗΝΩΝ (ΣΟΥΡΜΕΝΑ)
νο6. ΦΩΤΟ ΑΕ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ 1927
Σε πολλές περιπτώσεις δεν είχαμε αμιγώς μικρασιατικής προέλευσης διοικητικές και αθλητικές συνθέσεις στην ίδρυση των σωματείων, αλλά είχαμε καταλυτικό ρόλο του μικρασιατικού στοιχείου, είτε στο αθλητικό δυναμικό, είτε στο διοικητικό πεδίο. Έτσι η συμμετοχή των Μικρασιατών στον αθλητισμό είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από όσο αρχικά εκτιμούσαμε, γιατί δεν υπήρχαν μόνο τα αμιγώς Μικρασιατικά σωματεία, αλλά και πάμπολλα με μικτή σύνθεση προσφύγων και γηγενών.
Η ίδρυση του Β.Α.Ο. 1926 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΑΝ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ
Όπως αναφέρει στην ιστορία του:
«Μετά τη μικρασιατική καταστροφή οι πρόσφυγες, κατά την εγκατάστασή τους στη Βόρειο Ελλάδα, αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν τη δυσπιστία και την αρνητική στάση των ντόπιων κατοίκων απέναντί τους, που δικαιολογημένα ή μη οφείλονταν σε λόγους πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς. Πάλεψαν με το φόβο των ντόπιων απέναντί τους, γιατί τους θεωρούσαν ξένους, με τον ανταγωνισμό μεταξύ τους, σε μια Ελλάδα που βρισκόταν ήδη σε δεινή οικονομική κατάσταση, με την περιφρόνησή τους απέναντι στο νέο πληθυσμό, εξαιτίας της γλώσσας και των συνηθειών τους. Για να αποφύγουν την περιθωριοποίηση, που επέβαλαν οι όποιες κοινωνικές και πολιτιστικές διαφορές τους, οι πρόσφυγες προχώρησαν στην ίδρυση νέων σωματείων, μέσω των οποίων εξέφραζαν την ανάγκη τους για επιβίωση, αυτοοργάνωση, συλλογικότητα, αναγνώριση και αποδοχή. Οι πρόσφυγες, κυρίως αυτοί από την Κωνσταντινούπολη, συνεχιστές της μεγάλης αθλητικής παράδοσης του τόπου τους, ίδρυσαν πολλά νέα αθλητικά σωματεία, δίνοντας νέα ώθηση στην ήδη υπάρχουσα αθλητική κίνηση της πόλης».
ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟ ΤΟΥ ΝΑΥΑΡΧΟΥ ΒΟΤΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ίδρυση το 1933 της ομώνυμης ομάδας με την επωνυμία Αθλητικός & Πολιτιστικός Σύλλογος «Ναύαρχος Βότσης».
Στην κατοχή το μουσικοθεατρικό τμήμα είχε αξιοσημείωτη δραστηριότητα και “αποτέλεσε όαση αναψυχής των φτωχών προσφύγων για εκείνα τα δύσκολα χρόνια, στη συνέχεια κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, αλλά και μετά από αυτόν”.
Στην κατοχή στο εντευκτήριο του συλλόγου λειτούργησαν και συσσίτια μαθητών.
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΓΗΓΕΝΩΝ- Λίγα παραδείγματα ενδεικτικά από όλη την Ελλάδα
Αγροτικός Αστέρας Ευόσμου Θεσσαλονικης (Κουκλουτζάς στη Σμύρνη): Μικρασιατικό στοιχείο τον στελέχωσε, αλλά ο εμπνευστής, οργανωτής, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος ήταν Χανιώτης στρατιωτικός (Δημήτρης Κοντικάκης) που είχε παντρευτεί προσφυγοπούλα στη Θεσσαλονίκη.
ΠΑΟΔ (περιοχή Διοικητηρίου στη Θεσσαλονίκη): Θεσσαλονικιοί οι περισσότεροι, αλλά ο πρώτος πρόεδρος (Βασίλης Κατεβαινίδης) και στενοί του συνεργάτες ήταν Μικρασιάτες, που έκαναν “σκάουτινγκ” στις πλατείες και ανακάλυπταν φοβερούς πιτσιρικάδες που τους έγραφαν μετά στην ομάδα. Όταν έφυγαν από την ενεργό δράση και το τιμόνι οι Μικρασιάτες που εντόπιζαν τα ταλέντα, ο Γιώργος Κούδας, το 1957 χρονιά που δεν είχε καν δελτίο στον ΠΑΟΚ (το έβγαλε το 1958 στα τσικό του δικεφάλου), πήγε στον ΠΑΟΔ για να γραφτεί. Ο παράγοντας που τον είδε μικρούλη και αδύνατο του είπε: “Τι μπάλα να παίξει εσύ ρε τσάκνο. Δεν έχω καν παπούτσια στο νούμερό σου”. Έτσι ο Γιώργος Κούδας κάτοικος της περιοχής του Διοικητηρίου, δεν έπαιξε ποτέ στην ομάδα της γειτονιάς του.
Άφοβος Χανίων: Mικρασιάτες οι πρώτοι παίκτες αλλά λόγω ένδειας μπήκαν μπροστά στα διοικητικά αρκετοί Κρητικοί γιατί οι έφηβοι πρόσφυγες ούτε αθλητικό υλικό, ούτε παράβολα για καταστατικό μπορούσαν να πληρώσουν.
Ενδεικτική εικόνα της κατάστασης
Ιωνία Χανίων: «Μετά την Μικρασιατικήν καταστροφήν του 1922 απεβιβάσθησαν εις την νήσον μας όπως και σε λοιπά μέρη της Ελλάδος οι ξεριζωθέντες από τη γενέτειράν των Μικρασιάται. Μετά πάροδον όχι μικρού χρόνου και ευθύς ως εγένετο η εγκατάστασις των προσφύγων στα σπίτια των Τούρκων ανταλλαξίμων, μερικοί νέοι πρόσφυγες μεταξύ των οποίων οι κ.κ. Παύλος Μαυρόπουλος, Αδελφοί Τσάκλα, Αδελφοί Μαυρομάτη, Γεώργιος Περσατζόγλου, Αθ. Μπατάκης, Βασίλειος Μαυρουδής, Χατζηγιαννέλης, κλπ έρριπτον την ιδέαν της συγκροτήσεως ή επανασυστάσεως των διαλυθέντων εκ της καταστροφής αθλητικών και ποδοσφαιρικών σωματείων».
Η εφημερίδα «Αθλητικά Νέα» Χανίων αναφέρει τα παραπάνω στις 29-8-1932 και τονίζει τις δυσκολίες του πρώτου καιρού, δηλαδή την έλλειψη χρημάτων, συνεπώς και αθλητικού υλικού, αλλά και την έλλειψη γραφείων με τις συνεδριάσεις να γίνονται στον Δημοτικό Κήπο των Χανίων!!!
Ο σύλλογος αρχίζει προπονήσεις στο αεροδρόμιο του Αγίου Ιωάννου, αναγνωρίζεται το 1923 – 1924. Αρχικά εμφανίζονταν ως ποδοσφαιρικός όμιλος Προσφύγων και έχει αριθμό μητρώου ΕΠΟ 253.
Χωρίς την ενίσχυση του στρατού που τους έδωσε αρβύλες για ποδοσφαιρικά παπούτσια, με αυτές έπαιζαν τα πρώτα χρόνια, δεν είναι σίγουρο πως θα εξελίσσονταν το εγχείρημα. Αυτά έγιναν με τις ενέργειες του υποστρατήγου διοικητή της Δ’ Μεραρχίας κ. Μάρκου και του αναπληρωτή Γενικού Διοικητή Κρήτης κ. Αποστολόπουλου.
Ένα χρήσιμο συμπέρασμα: Οι βοήθειες γηγενών στην αθλητική συγκρότηση των προσφύγων είναι ένα καλό επιχείρημα αλληλεγγύης και συνεργασίας, σαν απάντηση στα όσα δυσάρεστα αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες από μία άλλη μερίδα του πληθυσμού που τους αντιμετώπισε εχθρικά. Πάντα υπάρχει το φως, όσο και αν το σκοτάδι μας ενοχλεί και πάντα πρέπει να αναδεικνύουμε και να τιμούμε όσους στάθηκαν δίπλα στο προσφυγικό στοιχείο.
Ως προς το λεκανοπέδιο της Αττικής, η αναφορά μας, επικεντρώνεται κυρίως στους αφανείς ήρωες εκείνης της εποχής, αφού τα μεγάλα μεγέθη, όπως η ΑΕΚ, ο Απόλλωνας Σμύρνης, ο Πανιώνιος, έχουν συγκροτημένη λειτουργία που έχει διασώσει την ιστορική μνήμη και την πορεία τους, συνεπώς δεν θα προσθέταμε κάτι παραπάνω, οπότε για οικονομία χρόνου, «μεταφερόμαστε» στο επίπεδο των «αφανών» του λαϊκού και εργατικού στοιχείου στις προσφυγουπόλεις που ακόμα ήταν γεμάτες με παραπήγματα, για να δούμε πως πήραν σάρκα και οστά τα αθλητικά όνειρα των προσφυγόπουλων. Τα γήπεδα ήταν αλάνες που διαμορφώνονταν ανάλογα και για αποδυτήρια ούτε λόγος. Συχνά η στραβοκλωτσιά και ο τραυματισμός σήμαιναν και την απώλεια μεροκαμάτων μέχρι να αναρρώσει ο τραυματισθείς.
νο7. ΦΩΤΟ ΣΗΜΑΤΑ
Ο τρόπος εντοπισμού και καταγραφής. Ο αθλητικός Τύπος της εποχής δεν διέθετε επαγγελματίες ανταποκριτές, έτσι συχνά οι ανταποκρίσεις γίνονταν είτε από φιλάθλους της περιοχής, είτε από καθηγητές φυσικής αγωγής που υπηρετούσαν στην περιοχή και το είχαν μεράκι, αλλά και μέλη διοικήσεων των αθλητικών σωματείων. Το τελευταίο το επιβεβαιώνει η υπογραφή τους σε σχετικές ανταποκρίσεις.
Έτσι αν κάποιος από αυτούς για οποιοδήποτε λόγο σταματούσε την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό, και δεν υπήρχε εθελοντής αντικαταστάτης, τότε εμφανίζονταν «τρύπα» στην ιστορική καταγραφή της πορείας του συλλόγου.
Νο8. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Συνεπώς η έλλειψη επικοινωνιακών χαρισμάτων σε κάποια σωματεία και η φθορά του χρόνου στον έντυπο τύπο, δεν βοήθησε στη διάσωση της καταγραφής της πορείας τους. Στην περιοχή που κάνουμε την εκδήλωση έχουμε εκείνα τα χρόνια την ίδρυση ομάδων όπως ο Χαλκηδονικός που συνεχίζει και στις μέρες μας, (ιδρύθηκε σαν ποδοσφαιρικός σύλλογος το 1924 από Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στη Νέα Χαλκηδόνα Αττικής) ο Πανιώνιος Νέας Χαλκηδόνας, ο Σπινθήρ Ν.Φιλαδέλφειας, η Ελευθερούπολη, ο ΟΦΝΙ ,η Καλογρέζα, ο Απόλλωνας Νέας Ιωνίας, ο Πανιώνιος Νέας Ιωνίας, ο Θρίαμβος Ελευθερούπολης, ο Προοδευτικός Όμιλος Νέων Σαφραμπόλεως , η Αθλητική Ένωση Περισσού, η ΑΕ Ηρακλείου, κλπ.
νο9. ΦΩΤΟ ΟΜΑΔΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ
Αλλά και αρκετά άλλα σωματεία, ενδεικτικά αναφέρω:¨Δικέφαλος Ν. Φιλαδελφείας , Απόλλων Φιλαδελφείας, Τιτανικός Νέας Ιωνίας, ΑΕΚ Νέας Ιωνίας, Ερμής Νέας Ιωνίας, Άτλας Περισσού, Αήττητος Ποδονίφτη, Κεραυνός Ποδαράδων, Βροντή Νέας Ιωνίας, Δάφνη Νέας Ιωνίας, Ατρόμητος Καλογούσσος, Περισσός, Περισσός.
νο 10-11. ΦΩΤΟ ΟΜΑΔΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ -
Επίσης ο Ιωνικός Νέας Φιλαδέλφειας που ξεκίνησε το 1929, αλλά επίσημα το πρώτο καταστατικό κατατέθηκε το 1930 και τα πρώτα ιδρυτικά μέλη προέρχονταν από το Μικρασιατικό στοιχείο. Τα πρώτα τμήματα του Ιωνικού ΝΦ ήταν ποδηλασία και στίβος. Ακολούθως προστέθηκαν το βόλεϊ και το μπάσκετ και το 1975 – 1976 ιδρύθηκε και το χάντμπολ».
Βεβαίως όταν από μία περιοχή των αντιποκρίσεων ήταν συχνές και προέκυπτε ότι υπήρχε αθλητική κίνηση με ενδιαφέρον, συχνά η εφημερίδα έστελνε επαγγελματίες δημοσιογράφους και έκανε έρευνες και αφιερώματα. γνωρίζουμε σχετικά αφιερώματα από εθελοντές ανταποκριτές.
νο12. ΦΩΤΟ Α.Ε. ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑ – ΙΔΡΥΣΗ 1929
Πρέπει να τονίσουμε ότι πολλές άτυπες ομάδες χωρίς καν καταστατικό προέκυπταν από παρέες που έδιναν ένα όνομα στην ομάδα τους και αναλάμβαναν και την προβολή της στον Τύπο στέλνοντας επιστολές αλλά και αγγελίες για αναζήτηση αντιπάλων για φιλικά παιχνίδια. Συνήθως ήταν βραχύβιες ομάδες, από νεαρής ηλικίας αθλητές, που τα ίχνη και η συνέχειά τους χάνονται.
Επίσης συχνό φαινόμενο ήταν οι παίκτες από επίσημα σωματεία να αγωνίζονται και σε αγώνες ανεπισήμων, όπως και το φαινόμενο, οι αθλητές των ομάδων δεν είναι ταυτόχρονα και μέλη των διοικητικών τους.
Κίνημα ειρήνης και ελληνοτουρκικής φιλίας και Μικρασιάτες πρόσφυγες
Το 1928 μόλις έξι χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, ο Παλλεσβιακός στη Μυτιλήνη οργανώνει ποδοσφαιρικό αγώνα ελληνοτουρκικής φιλίας με την Ιτμάν Γιορντού από το Αϊβαλί. Όμως οι αγώνες ελληνοτουρκικής φιλίας έγιναν ευρύτερα γνωστοί και πύκνωσαν από το 1930 και μετά τον απόηχο του συμφώνου φιλίας Ελλάδας – Τουρκίας ή Βενιζέλου – Ινονού, όπου οι δύο χώρες μπήκαν σε τροχιά ομαλοποίησης των σχέσεων τους. Αυτό αποτυπώθηκε και σε ποδοσφαιρικούς αγώνες που έγιναν και στις δύο χώρες και αντιμετωπίστηκαν από το κοινό σαν μεγάλα γεγονότα και με ενθουσιασμό για την περίοδο ειρήνης που σηματοδοτούσαν. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες και στο γήπεδο πήγαιναν και στις συνθέσεις των ομάδων συμμετείχαν σαν αθλητές και υποδέχονταν τους παλιούς τος γείτονες θερμά και την ίδια υποδοχή αντιμετώπιζαν όταν πήγαιναν στην Τουρκία. Περιοδείες έκανα και οι ομάδες των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου και ο προσφυγικός Ολυμπιακός Πατρών και ο Απόλλων Σμύρνης και ακολούθως τα μεγάλα ονόματα, ο Ολυμπιακός, η ΑΕΚ, ο Άρης, ο Παναθηναϊκός, ο Εθνικός, κλπ
νο13. ΦΩΤΟ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
η ομάδα του Καπετάν Νικήτα του ΕΛΑΣ (Νίκος Πολυκράτης Μικρασιάτης πρόσφυγας και ήρωας του ελληνοϊταλικού πολέμου)
νο 14. ΦΩΤΟ ΠΑΛΛΕΣΒΙΑΚΟΣ – ΙΤΜΑΝΤ ΓΙΟΡΝΤΟΥ (ΑΪΒΑΛΙ)
Το Νοέμβριο του 1930 όταν η Ιτμάν Γιορντού πήγε στη Μυτιλήνη, στο δημαρχείο τους αθλητές προσφώνησε στην τουρκική γλώσσα, ο δήμαρχος Ν. Πετρόπουλος και ο Μικρασιατικής καταγωγής πρόεδρος του Παλλεσβιακού Θ. Τρύφων, λέγοντας:
“Εγώ ως πρόεδρος του Παλλεσβιακού αισθάνομαι διπλή χαρά γιατί σας υποδέχομαι σαν εκπροσώπους της ποδοσφαιρικής ομάδας Ιτμάν Γιορντού και από την άλλη σαν συμπατριώτες μου αφού έρχεστε από την πατρίδα εκείνη στην οποία είδα και εγώ το φως.
Η Λέσβος από άκρη σε άκρη χαιρετίζει την άφιξή σας και σας εκδηλώνει τα φιλικά της αισθήματα τα οποία παρακαλεί να διαβιβάσετε στην ωραία σας πατρίδα. Οι σχέσεις των δύο πόλεων ξαναρχίζουν με τους καλύτερους οιωνούς”.
Συχνά τις ομάδες αυτές πλαισίωναν εκτάκτως για να ενισχύσουν τη δυναμική τους και γνωστοί ποδοσφαιριστες της εποχής. Ένας από αυτούς που είχε τέτοιες συμμετοχές και ήταν Μικρασιάτης πρόσφυγας ήταν ο Κλεάνθης Μαρόπουλος της ΑΕΚ).
Το κίνημα του εργατικού αθλητισμού και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες
Αν και δεν είναι αυτή η θεματική της εκδήλωσης πρέπει να τονίσουμε ότι στις αθλητικές δράσεις που οργάνωσε η ΟΚΝΕ και ακολούθως η Ομοσπονδία Εργατικού Αθλητισμού, για έναν αθλητισμό που δεν θα είναι εργαλείο προπαγάνδας των κεφαλαιοκρατών και του μιλιταρισμού και ειδικά εκείνα τα χρόνια των Μουσολινικών και Χιτλερικών επιδιώξεων που τις ασπάζονταν και ντόπιοι κυβερνώντες, άλλοι ανοιχτά και άλλοι με έμμεσους τρόπους, οι Μικρασιάτες έδωσαν το παρόν στο πλευρό του εργατικού κινήματος.
Ποιος το πιστοποιεί αυτό;
Ο πλέον αρμόδιος, η βασιλική χωροφυλακή και τα δικαστήρια εκείνης της εποχής που δημοσίευαν μαζί με τα στοιχεία των συλληφθέντων και τον τόπο καταγωγής τους.
Το πιο σοβαρό περιστατικό εκείνης της περιόδου ως προς τις αναίτιες επιθέσεις των καθεστωτικών δυνάμεων συνέβη στο Βόλο.
νο15. ΦΩΤΟ ΒΟΛΟΣ ΤΟΤΕ «ΓΗΠΕΔΟ» ΣΗΜΕΡΑ ΠΛΑΤΕΙΑ
Πάνω από 400 εργάτες στο γήπεδο της πλατείας Γεωργίου του Α’ στο Βόλο, παρακολούθησαν τον ποδοσφαιρικό αγώνα που έδωσαν στις 24 Αυγούστου 1930 οι μικτές ομάδες της Ομοσπονδίας Εργατικού Αθλητισμού της Αθήνας και του Βόλου. Πριν τον αγώνα έγινε πυγμαχική επίδειξη. Ο αγώνας τελείωσε ισόπαλος με 4-4, αλλά τα όσα επακολούθησαν έγραψαν ιστορία. Όπως συνηθίζονταν στους αγώνες του κινήματος του εργατικού αθλητισμού, με τη λήξη έγιναν σύντομες ομιλίες από στελέχη της Ομοσπονδίας και της κομμουνιστικής νεολαίας.
Αδελφωμένοι χωρίς να τους χωρίζει η διαφορετική φανέλα, οι θεατές, μεταξύ αυτών και εκδρομείς Αθηναίοι και οι παίκτες των δύο ομάδων, συγκρότησαν διαδήλωση με αντιπολεμικά και αντιφασιστικά συνθήματα και επαναστατικά τραγούδια, καθώς και με εκδηλώσεις υποστήριξης της τότε ΕΣΣΔ, σε βάρος της οποία εκτιμούσαν ότι προετοιμάζεται πόλεμος από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.
Είχε άλλωστε προηγηθεί η εκστρατεία εναντίον της το 1919, γνωστή και ως εκστρατεία της Κριμαίας, που απέτυχε παταγωδώς.
Η διαδήλωση έφτασε μπροστά στο παραλιακό καφενείο “Κύματα”, όπου εκπρόσωπος της κομμουνιστικής νεολαίας έβγαλε λόγο στους εκεί συγκεντρωμένους.
Το γεγονός αντελήφθη στέλεχος της χωροφυλακής και επιχείρησε να παρέμβει και να διαλύσει τη συγκέντρωση, αντιμετώπισε όμως την οργή των συγκεντρωμένων, που τον έδιωξαν και συνέχισαν τη διαδήλωσή τους στην οδό Ιάσωνος, όπου δέχτηκαν επίθεση ισχυρής δύναμης της χωροφυλακής με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν συγκρούσεις και οδομαχίες. Νέες ενισχύσεις έφτασαν και έγιναν συλλήψεις διαδηλωτών μεταξύ των οποίων και παικτών των δύο ομάδων. Οι ποινές του δικαστηρίου ήταν για 10 εργάτες ποινή φυλάκισης 13 μηνών και 6 μήνες εξορίας, 6 σε μικρότερες ποινές και 2 σε φυλάκιση ενός μηνός, ενώ 13 απαλλάχθηκαν.
νο 16. ΒΟΛΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και πολλοί Μικρασιάτες πρόσφυγες, στην πλειοψηφία τους ήταν με την αποστολή της αθηναϊκής ομάδας, γεγονός που δείχνει τις πρώτες εντάξεις του Μικρασιατικού στοιχείου στο συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, κάτι που στο πρώτο χρονικό διάστημα της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα δεν ήταν δεδομένο, καθώς ήταν ιδιαίτερα “κλειστή” ομάδα κυρίως γιατί αντιμετώπιζε ρατσιστικές πιέσεις από τμήματα “γηγενών” (τουρκόσποροι, παστρικιές, σκατοογλούδες και άλλοι χαρακτηρισμοί).
νο17. ΒΟΛΟΣ 1930
Βεβαίως δεν ήταν το μόνο αποδεικτικό στοιχείο, καθώς η σύνδεση των Μικρασιατών με το κίνημα του εργατικού αθλητισμού, προκύπτει και από ομάδες προσφυγογειτονιών όπως το Χασάνι (Ελληνικό), ο Βύρωνας, το Πολύγωνο, κλπ που κατέβαζαν ομάδες στις διοργανώσεις του συγκεκριμένου ρεύματος.
νο 18. ΦΩΤΟ ΑΕΚ ΑΙΓΙΟΥ μετέπειτα Α.Ε. ΑΙΓΙΟΥ – ΙΔΡΥΣΗ 1931
Ακόμα και μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το Μικρασιατικό στοιχείο συνεχίζει να ιδρύει ομάδες που έχουν αναφορά στις ρίζες τους, για παράδειγμα ο Κύψελος Κορίνθου που γεννήθηκε στο Συνοικισμό της Κορίνθου, όπως λέγεται και σήμερα η περιοχή της αρχικής εγκατάστασης των προσφύγων του 1922, ή ο Ίκαρος Χανίων με Μικρασιάτες ιδρυτές, ή ο Παναθλητικός Όμιλος Ατσαλένιου στην Κρήτη, με σήμα το αμπελόφυλλο και αναφορά στην επιλογή του για το ότι οι Μικρασιάτες ιδιαίτερα έμπειροι στην αμπελουργία και στη σταφίδα, έφεραν τις γνώσεις τους και σε αυτή την περιοχή και μπόρεσαν και αναπτύχθηκαν στο συγκεκριμένο τομέα. Ή ακόμα και ο Εθνικός Λυκίας – Νέας Μάκρης. Αλλά και στην Εύβοια ο Αθλητικός Όμιλος Νέας Αρτάκης, ο Κύζικος, ο Ελλήσποντος Νέας Λαμψάκου.
Σήμερα η υπενθύμιση και ανάδειξη αυτών των πτυχών του αθλητισμού, είναι ανάγκη να συνδυαστεί με την απόκρουση κάθε απόπειρας ανάπτυξης μέσω της δημοφιλίας του αθλητισμού, κάθε ρατσιστικής, εθνικιστικής, αντιπροσφυγικής κραυγής, κάθε απόπειρας συγκρότησης εγκληματικών φασιστικών συμμοριών, κάθε στήριξη της φιλοπόλεμων ιμπεριαλιστικών σχεδίων τότε της, Αντάντ, σήμερα του ΝΑΤΟ και των διαχρονικών εγχώριων στηριγμάτων τους. Και αυτοί οι αγώνες δεν λήγουν στο 90'....
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας