Eίναι τόσα τα εγκλήματα των ναζί στη χώρα μας, που είδηση θα ήταν αν σε κάποιο τόπο δεν είχαν πληρώσει βαρύ φόρο αίματος, ειδικά το 1944 που η διαφαινόμενη ήττα των Γερμανών, τους έκανε να αποζητούν περισσότερο αίμα αμάχων.
Ο νομός Ρεθύμνου όχι μόνο δεν αποτέλεσε εξαίρεση, αντίθετα δοκιμάστηκε από τις θηριωδίες τους.
Στα χωριά του Κέντρους (Γερακάρι, Καρδάκι, Γουργούθοι, Σμιλές, Βρύσες, Δρυγιές, Άνω Μέρος Αμαρίου και Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου) ο χιτλερικός Μινώταυρος στις 22 Αυγούστου 1944 από τα ξημερώματα έθεσε σε εφαρμογή το δολοφονικό του σχέδιο.
Στο Γερακάρι την εκτέλεση ακολουθεί η λεηλασία, η ισοπέδωση και η πυρπόληση σπιτιών, εκκλησιών και κοινοτικών καταστημάτων. Συνολικά καταστράφηκαν ολοσχερώς 177 σπίτια.
Η ίδια τακτική ακολουθήθηκε σε όλα τα χωριά, συγκέντρωση κατοίκων, έλεγχος ταυτοτήτων, "ξεδιάλεγμα" των υπό εκτέλεση, φυλάκιση των υπολοίπων στο Ρέθυμνο, λεηλασίες των χωριών, κάψιμο των χωριών και των σορών των θυμάτων τους.
Και φυσικά απόπειρες εξαπάτησης, καθώς ζητούσαν από τις γυναίκες να πάρουν μαζί τους τα πιο πολύτιμα αντικείμενα γιατί θα μεταφερθούν αλλού, στην πραγματικότητα ξεδιάλεγαν τη λεία τους για την οποία χρησιμοποίησαν φορτηγά και ζώα για να τη μεταφέρουν, μετά τις εκτελέσεις και τις πυρπολήσεις.
Μόνο στις Δρυγιές ενημερώθηκαν έγκαιρα και εγκατέλειψαν το χωριό. Ο συνολικός απολογισμός της γερμανικής επιδρομής στα χωριά του Ρεθύμνου ήταν 164 εκτελεσθέντες. Η "δικαιολογία" παντού η ίδια, ότι δεν κατέδιδαν τις κινήσεις των ανταρτών και των Άγγλων κατασκόπων.
Δεν άργησε όμως και η περήφανη απάντηση στους δολοφόνους, αφού στις 11 Σεπτεμβρίου 1944 ο ΕΛΑΣ περικύκλωσε τη Σχολή Ασωμάτων και κατέλαβε το γερμανικό φυλάκιο, ενώ δύο φορτηγά που μετέφεραν γερμανικά στρατεύματα από το Ρέθυμνο, έπεσαν σε ενέδρα στη γέφυρα κοντά στο χωριό των Αγίων Αποστόλων.
Ήταν η μάχη που έμεινε στην ιστορία σαν η "Μάχη των Ποταμών" και κράτησε δύο μέρες, αφού στην περιοχή έφτασαν και ενισχύσεις των Γερμανών, αλλά τελικά ηττήθηκαν με απολογισμό περίπου 30 νεκρούς και πολλούς αιχμαλώτους.
Τροποποίηση του προγράμματος εκδηλώσεων για την 76η επέτειο του Ολοκαυτώματος των χωριών του ΚέντρουςΣε ανακοίνωσή του ο Δήμος Αμαρίου αναφέρει:
"Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στη χώρα εξαιτίας της πανδημίας και στο πλαίσιο αποφυγής της διασποράς του κορωνοϊού οι καθιερωμένες εκδηλώσεις Μνήμης και Τιμής για την 76η επέτειο του Ολοκαυτώματος των χωριών του Κέντρους δε θα πραγματοποιηθούν όπως αρχικά είχαν προγραμματιστεί.
Σεβόμενοι και τηρώντας τις τελευταίες οδηγίες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, καθώς στις παρούσες συνθήκες κυρίαρχο ζήτημα αποτελεί η διασφάλιση της δημόσιας υγείας, η εκδήλωση δεν θα είναι ανοιχτή και για το λόγο αυτό ζητάμε την κατανόηση και τη βοήθεια των κατοίκων για την αποφυγή συνωστισμού. Επίσης, δεν θα αποσταλούν προσκλήσεις προς τις αρμόδιες αρχές.
Ως ελάχιστη ένδειξη απόδοσης τιμής στα 164 τραγικά θύματα του Ολοκαυτώματος των χωριών του Κέντρους, θα τελεστεί το Σάββατο 22 Αυγούστου 2020 και ώρα 10:30 στο Μνημείο Πεσόντων της Κοινότητας Γερακαρίου, επιμνημόσυνη δέηση από τον εφημέριο του χωριού και κατάθεση στεφάνου από τον Δήμαρχο Αμαρίου".
Επιμέλεια αφιερώματος: Νάσος Μπράτσος