...αναδημοσίευση από το ert.gr και το sports.ert.gr...
Στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2020 στις 7μμ το νέο βιβλίο των εκδόσεων "Νότιος Άνεμος" (συγγραφέας Νάσος Μπράτσος), με τίτλο "Σπορ και Κοινωνικές Αντιστάσεις" και υπότιτλο "Μεσοπόλεμος-Κατοχή-Δικτατορία-Μεταπολίτευση" (ISBN 9789609511704). Από το γεμάτο με συνεντεύξεις και πολλά στοιχεία βιβλίο, προχωρούμε στην προδημοσίευση μίας συνέντευξης.
Δημήτρης Δεμερτζής – Χαλκίδα (παίκτης, παράγοντας του Ολυμπιακού Χαλκίδας και εκδότης της εφημερίδας Προοδευτική Εύβοια).
-Πότε ασχοληθήκατε πρώτη φορά με τον αθλητισμό;
-«Από τη στιγμή που γεννήθηκα το 1926, γιατί την ίδια χρονιά στο εστιατόριο του πατέρα μου Κωνσταντίνου (οδός Μπαλαλέων 7 στη Χαλκίδα) ιδρύθηκε ο Ολυμπιακός Χαλκίδας. Αρχικά στη Χαλκίδα υπήρχε ο Άρης και μία ομάδα στην περιοχή του Κάστρου, υπήρχε και από το 1919 ο Ολυμπιακός Χαλκίδας που τον ίδρυσε ένας Περγόπουλος, αλλά έφυγε για τις ΗΠΑ και η ομάδα έζησε μόνο ένα χρόνο, μέχρι να την ιδρύσουμε το 1926. Επίσης στη Χαλκίδα υπήρχε ή Ένωση Χαλκίδας που εξέφραζε την αριστοκρατία και η Προποντίδα που εξέφραζε το προσφυγικό στοιχείο. Χρονολογικά ιδρύθηκαν η Ένωση Χαλκίδας το 1925, ο Ολυμπιακός Χαλκίδας το 1926, η Προποντίδα το 1927 με κέντρο τη συνοικία Νεάπολη και η ΑΕΚ Χαλκίδας το 1298 με κέντρο τη συνοικία του Άη Γιάννη.
Όμως τη μέρα που τραγούδησα τους λάθος στίχους, ο Ολυμπιακός Χαλκίδας κέρδισε με 4-0 και από τότε με έβαζαν να τραγουδάω το λάθος τραγούδι για γούρι!!».
-Επί δικτατορίας Μεταξά πώς ήταν η αθλητική κατάσταση, υποχρέωσε σωματεία σε αλλαγές ονομάτων ή συγχωνεύσεις;
-«Στη Χαλκίδα όχι, αλλά τη Μικτή Χαλκίδας απαίτησε να την ονομάζουν ομάδα της ΕΟΝ (εθνική οργάνωση νεολαίας, η νεολαία των φασιστών) και με αυτό το όνομα η ομάδα έφτασε μέχρι τον τελικό, όπου αντιμετώπισε και ηττήθηκε, την Μικτή Αθηνών».
-Ποιοι ήταν οι αθλητικοί χώροι της εποχής;
-«Ήταν στο γυμναστήριο του Γλαύκου, όπου το 1939 αγοράστηκε επιπλέον έκταση και έγινε και το τάγμα πεζοναυτών, ήταν αθλητικός χώρος για όλες της ομάδες της εποχής».
-Πότε κάνατε δελτίο στον Ολυμπιακό Χαλκίδας;
-«Το 1942».
-Μιλήστε μας για την κατοχή.
- «Την πόλη την είχαν οι Ιταλοί, αλλά στο λιμάνι ήταν οι Γερμανοί, φυσικά η αθλητική δραστηριότητα είχε σταματήσει. Τότε ο Αλέκος Πάνος, ιδρυτικό μέλος του Ολυμπιακού Χαλκίδας (και με ποδοσφαιρική θητεία), βρήκε παράγοντες της Προποντίδας και ίδρυσαν την ανεπίσημη ομάδα ΝΙΚΗ. Έδωσε μόλις έναν αγώνα με το Σχηματάρι, που διεξήχθη στη Χαλκίδα. Στο ημίχρονο η ΝΙΚΗ κέρδιζε με 4-0 αλλά ο αγώνας έληξε με 4-3 γιατί στο δεύτερο ημίχρονο η πείνα και οι κακουχίες μέτρησαν ώστε να πέσει η απόδοση των Χαλκιδέων.
Στο Σχηματάρι έπαιζαν και πολλοί έμπειροι παίκτες από την Αθήνα και μεταξύ αυτών αρκετοί διεθνείς, που είχαν φύγει για να βρουν δουλειά και φαγητό στους Μύλους στο Σχηματάρι και βρήκαν και δουλειά και έμειναν εκεί.
Οι άλλες δύο ομάδες της Χαλκίδας, η ΑΕΚ και η Ένωση έφτιαξαν τον επίσης άτυπο ΕΘΝΙΚΟ».
-«Αρχικά να πούμε ότι οι Ιταλοί είχαν μία πανίσχυρη ποδοσφαιρική ομάδα, στην οποία έπαιζε και διεθνής παίκτης και έφερναν άλλες ιταλικές ομάδες και έπαιζαν μεταξύ τους. Είδα τα ονόματα ΝΙΚΗ και ΕΘΝΙΚΟΣ θεώρησαν ότι μέσω αυτών θα γίνει προπαγάνδα και προσήγαγαν τα προεδρεία των ομάδων. Τους επέτρεψαν την αθλητική δραστηριότητα με προϋπόθεση να γίνει μέσω των ομάδων που προϋπήρχαν πριν τον πόλεμο. Έτσι το 1943 ξαναξεκίνησε η αθλητική δράση, με τοπικό πρωτάθλημα, βαθμολογία, κλπ».
-Θυμόσαστε κάποιο χαρακτηριστικό περιστατικό;
-«Γίνονταν ο αγώνας Ένωση Χαλκίδας – ΑΕΚ Χαλκίδας και ένα γερμανικό αεροπλάνο έκανε κύκλους πάνω από τη γήπεδο, έριξε μία φωτοβολίδα και σταματήσαμε τον αγώνα, τότε προσγειώθηκε, ήρθε ένα αυτοκίνητο με Γερμανούς, πήραν – έδωσαν κάτι έγγραφα. Απογειώθηκε, έφυγε και συνεχίστηκε ο αγώνας».
-Στους κατοχικούς αγώνες έρχονταν θεατές;
-«Στην αρχή 10-12 άτομα πηγαίναμε και βλέπαμε τους αγώνες των ιταλικών ομάδων και των ελληνικών, μετά άρχισε να έρχεται ο κοσμάκης. Μία φορά έγινε αγώνας Ένωση Χαλκίδας – Γερμανοί: 5-1, χωρίς παρατράγουδα, καθώς αγωνιστικά οι Γερμανοί ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων».
-Ποιοί συναθλητές εκτελέστηκαν και πότε;
-«Να πούμε πρώτα ότι μετά την ιταλική συνθηκολόγηση είχαν μείνει οι Γερμανοί και περίπου 2.500 ταγματασφαλίτες, που όμως ήταν και πολλοί εξ αυτών φερτοί από την Αθήνα.
Θυμάμαι ότι παίζαμε μία Κυριακή του Ιουλίου του 1944 και μέσα στην ομάδα είχα συμπαίκτη τον Μίμη Αφράτη. Δύο ημέρες μετά τόσο ο Αφράτης, όσο και ο Καθενιώτης (παίκτης και αυτός του Ολυμπιακού Χαλκίδας), αλλά και δύο παίκτες της Προποντίδας, ο Βερνέζος και ο Μπουρνόβαλης, συνελήφθησαν για συνεργασία με ΕΑΜ και ΕΠΟΝ. Είχε καταδοθεί η δράση τους και εκτελέστηκαν στις 6 Αυγούστου 1944 μαζί με άλλους 26, σύνολο 30. Επίσης άλλοι 18 εκτελέστηκαν στις Γούβες.
Ξεχωριστό περιστατικό ήταν η εκτέλεση του Παπαδημητρίου (παρατσούκλι Σκάντζουρας) που ήταν παίκτης του Ολυμπιακού Χαλκίδας (όπως και τα αδέρφια του) και είχε βγει στο βουνό αντάρτης. Το 1944, πρέπει να ήταν χειμώνας γιατί είχε πολύ κρύο, είχε προετοιμαστεί μία συγκέντρωση του ΕΑΜ στην Άτταλη και είχε προδοθεί, με αποτέλεσμα να περικυκλωθεί το χωριό. Όμως οι δυνάμεις του ΕΑΜ μπόρεσαν να διαφύγουν, αλλά ο Σκάντζουρας που ήταν και επί της στρατιωτικής προστασίας της συγκέντρωσης, προτίμησε να κρυφτεί σε σπίτι, όπου όμως τον βρήκαν και τον εκτέλεσαν».
-Σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως με πρωτοβουλίες της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών, σε ποδοσφαιρικούς αγώνες γίνονταν έρανοι αλληλεγγύης. Στη Χαλκίδα συνέβη αυτό;
-«Όχι και είμαι σε θέση να το ξέρω αφού ήμουν στη «δεκαρχία» της ΕΠΟΝ που από 10 μείναμε έξι, μετά από εκτελέσεις. Μαθαίναμε βέβαια ότι γίνονταν αλλού».
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
-Ποιο ήταν το αθλητικό τοπίο;
-«Συνεχίστηκε η αθλητική δραστηριότητα, οι ποδοσφαιριστές των διάφορων ομάδων, ήμασταν φίλοι μεταξύ μας, αλλά λόγω του εμφυλίου, πολλοί βρέθηκαν στη Μακρόνησο, ένας σκοτώθηκε στο Γράμμο και εγώ πήγα φαντάρος».
-Έρχεται όμως και μία νέα γενιά, αυτή που στελέχωσε την ΕΔΑ, αθλητικά πώς εκφράστηκε αυτό;
-«Εγώ μετά την απόλυσή μου από το στρατό το 1949 εκλέχτηκα γραμματέας του Ολυμπιακού Χαλκίδας το 1950. Πρόεδρο είχαμε το μεγαλέμπορο Βασίλη Μπαφέρο, που δεν πάταγε στο γήπεδο, αλλά έδινε συνδρομή 100 δραχμές και για πριμ πρωταθλήματος μας έστελνε γαλακτομπούρεκα. Προπονητή είχαμε τον σπουδαίο Κωνσταντίνο Μακρή, καθηγητή γεννημένο στην Υπάτη, που είχε παίξει και στον Ολυμπιακό Λαμίας. Η ομάδα βγήκε στην Α’ Εθνκή, έφερε 0-0 με τον Παναθηναϊκό στη Λεωφόρο, κέρδισε στον Ταύρο με 0-1 τον Φωστήρα, έφερε διπλό μέσα στην Πάτρα με την τότε πανίσχυρη Παναχαϊκή. Μετά τον αγώνα με τον Φωστήρα οι εφημερίδες έγραφαν ότι τα καλύτερα εξτρέμ της Ελλάδας τα έχει ο Ολυμπιακός Χαλκίδας, μιλώντας για τους Σαχίνη και Παπαγεωργίου. Ο τελευταίος ήταν σπουδαστής στη Ριζάρειο και σήμερα είναι συνταξιούχος ιερέας. Μία φορά πλαστογράφησα την υπογραφή του φίλαθλου Μητροπολίτη Γρηγόριου, που είχε πάει στις Σποράδες, για να πάρει άδεια και να παίξει. Όταν μετά το είπα στο Μητροπολίτη έδωσε (είχε χιούμορ) εντολή στον Πρωτοσύγκελό του, όταν λείπει να υπογράφω εγώ αντί γι αυτόν και επειδή ο Παπαδημητρίου είχε βάλει γκολ με κεφαλιά, με ρώτησε αν το έβαλε με το καλυμαύκι. Ο προπονητής του ΠΑΟ Κλίσοβιτς μας συνεχάρη γιατί παίζαμε με «δύο τετράγωνα» και ρωτούσε ποιος μας τα δίδαξε, και εμείς δεν καταλαβαίναμε τι ήθελε να πει.
Γενικά η ομάδα μας είχε ήθος, δεν διαμαρτυρόμασταν στους διαιτητές, θεωρούσαμε τους αντιπάλους αδέρφια μας που θα ήθελαν να αγωνιστούν σε μας, αλλά πού να χωρέσουν όλοι σε μία ομάδα».
-«Κάποια στιγμή φύγαμε από τη διοίκηση και ήρθαν άλλοι, πρόεδρος έγινε ο Μανώλης Καστριώτης, καλός άνθρωπος, που αργότερα σκοτώθηκε σε τροχαίο. Στην ένωση ποδοσφαιρικών σωματείων Βοιωτίας – Εύβοιας (που ιδρύθηκε μετά τον πόλεμο) την περίοδο του 1955 πανίσχυρη ήταν η Παλεβαδειακή και εμείς. Τότε τα πρωταθλήματα Βοιωτίας και Εύβοιας γίνονταν ξεχωριστά και οι πρωταθλητές έπαιζαν μεταξύ τους, κάτι σαν τα σημερινά playoff. Παίζαμε τον πρώτο αγώνα στη Λιβαδειά, μετά στη Χαλκίδα, και μία φορά επειδή ήμασταν φίλοι, δέχτηκαν να παίξουμε πρώτα στη Χαλκίδα.
Ο Καστριώτης ήθελε να γίνει δήμαρχος και προωθούσε την ιδέα της συγχώνευσης σωματείων. Υπήρχε τότε ο Εύριπος που είχε απορροφήσει τους παίκτες της Ένωσης Χαλκίδας που είχε διαλυθεί και ήθελε τη συγχώνευση.
Στα τέλη Φεβρουαρίου 1967 έγινε στο «Λούσυ» που τότε ήταν μεγάλος κινηματογράφος και σήμερα ξενοδοχείο και πάρκινγκ, μία μεγάλη συνέλευση με δύο τάσεις για τη συγχώνευση μία του ΟΧΙ και μία του ΝΑΙ.
Μίλησα κι’ εγώ που είχα επιρροή και τελικά το ΟΧΙ πήρε 98%. Στο τέλος ήρθε «τούμπα» και ο Καστριώτης που είδε το ρεύμα υπέρ του ΟΧΙ, αλλά πήγε και βρήκε τους παράγοντες του Εύριπου και τους είπε ότι δεν μπόρεσε, αλλά θα το ξαναδούν στο μέλλον».
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ
-Τι θυμόσαστε από εκείνη την περίοδο;
-«Ήρθαν οι χωροφύλακες να με πιάσουν γύρω στις 11 το πρωί, αλλά τους είδα και κρύφτηκα αλλού. Το σπίτι μου ήταν κοντά στη διεύθυνση χωροφυλακής, αλλά ως Χαλκιδέος ήξερα τα στενά καλά και διέφυγα. Βέβαια στις 29 Ιουλίου με συνέλαβαν. Εκείνο το πρωί βρέθηκα κοντά στη σχολή πεζικού και συγκεκριμένα στην οδό Σκαλκώτα. Όποιους είχαν συλλάβει τους πήγαιναν εκεί και όσο μου επέτρεπε το άνοιγμα του στενού, ήμουν και 200 μέτρα μακριά, έβλεπα να πηγαίνουν κόσμο με τα τζέημς και αρκετοί ήταν χτυπημένοι. Εκεί κοντά ήταν και το φέρυμποτ που θα τους πήγαινε στην εξορία. Από παραδίπλα άκουγα ζητωκραυγές, που αργότερα από όσους ήταν εκεί έμαθα γιατί ακούγονταν.
Ήταν παράγοντες αθλητικών ομάδων που ήθελαν τη συγχώνευση και πήγαν να πάρουν την άδεια από το στρατηγό, ο οποίος τους την έδωσε και αυτοί πανηγύριζαν, λίγα μέτρα δίπλα από τους χτυπημένους συλληφθέντες που τους ετοίμαζαν για την εξορία».
-Δηλαδή λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα, η πρώτη τους έγνοια ήταν να ζητήσουν από τη χούντα αθλητικό ρουσφέτι;
-«Ναι και μάλιστα ένας παίκτης του Ολυμπιακού Χαλκίδας, που ήταν καλό παδί και καλός παίκτης, επί των ημερών μου τον είχα κάνει και αρχηγό, ο Γιάννης Καλαμακίδης, μεταπολιτευτικά δύο φορές βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, τότε πέρασε στην άλλη πλευρά και ίδρυσε και ομάδα με το όνομα «21η Απριλίου», που έζησε δύο χρονιές συμμετέχοντας στο τοπικό πρωτάθλημα. Γεγονός πρωτάκουστο παγκοσμίως να δίνουν σε ομάδα όνομα δικτατορικού καθεστώτος.
Έφτασε και το επίσημο φιρμάνι στα σωματεία για συγχωνεύσεις και με υπόδειξη ποιοι πρέπει να είναι στις διοικήσεις. Προποντίδα και ΑΕΚ Χαλκίδας δεν συγχωνεύτηκαν. Εύριπος και Ολυμπιακός Χαλκίδας, όρισαν την ίδια μέρα και ώρα συνελεύσεις για να εγκριθεί η συγχώνευση. Ήταν Μάης του 1967. Εμάς (συμμετείχα κι εγώ αφού ακόμα δεν είχα συλληφθεί) μας έστειλαν να παρακολουθήσει τη συνέλευση έναν σκληρό συνταγματάρχη, αλλά και το δήμαρχο Δημήτρη Σκούρα που ήταν χουντικός και πριν το πραξικόπημα.
Εγώ έγραψα ένα σημείωμα με τη θέση μου και ζήτησα από τον Καστριώτη να το διαβάσει, που όταν το είδε «μαγκώθηκε». Τότε αποφάσισα να μιλήσω σε μία κατάμεστη αίθουσα. Μίλησα κατά της συγχώνευσης και ο συνταγματάρχης κιτρίνισε, τότε έρχονταν Ευριπέοι που είχαν τελειώσει τη συνέλευσή τους και ανεβαίνοντας τη σκάλα φώναζοντας «ομόφωνα», «ομόφωνα», ότι δηλαδή είχαν πάρει θετική απόφαση ομόφωνα και μας προέτρεπαν να κάνουμε το ίδιο.
Τότε εγώ είπα «πάμε να φύγουμε» και άδειασε η αίθουσα. Φεύγοντας είπα στο συνταγματάρχη που τα είχε χαμένα, «εσείς στο στρατώνα, εμείς στο γυμναστήριο», ενώ στους Ευριπέους που φώναζαν «ομόφωνα», τους είπαμε «δεν ντρέπεστε»;
-Είχατε συνέπειες;
-«Ναι με πέρασαν στρατοδικείο για «άρνηση εκτέλεσης απόφασης» και καταδικάστηκα 8 μήνες, αλλά λόγω πρότερου εντίμου βίου και λευκού μητρώου δεν με πήγαν φυλακή. Μετά είχα άλλα 8 στρατοδικεία. Προϊόν των συγχωνεύσεων στις 22 Ιουλίου 1967 ήταν ο Α.Ο. Χαλκίς, που έφτασε μέχρι την Α’ Εθνική».
ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
-Πώς ομαλοποιήθηκε η κατάσταση μετά την πτώση της δικτατορίας;
-«Πήγα εγώ με τον Αλέκο τον Πάνου και κάναμε αίτηση επανίδρυσης – ακύρωσης συγχώνευσης και ξαναστήθηκε η ομάδα. Βέβαια τα τελευταία χρόνια έχει «κρυώσει» ο κόσμος της ομάδας και δεν την ακολουθεί όπως παλιά».