Σε μικρή ηλικία έκανε το προσφυγικό ταξίδι από το Αιγαίο και την Ικαρία, στην Τουρκία και την Κύπρο. Γιακουμής Καρναβάς θυμάται και μας εξιστορεί.
-Πότε φύγατε από την Ικαρία;
-Φύγαμε από τη Δάφνη της Ικαρίας το Μάη του 1942, όλη η οικογένεια, αλλά και αρκετοί άλλοι.
Περάσαμε τον Εύδηλο από ψηλά και το Καραβόσταμο, λίγοι – λίγοι για να μην γίνουμε αντιληπτοί. Οι Ιταλοί στρατιώτες ήταν απλοί άνθρωποι, πεινούσαν και αυτοί και μας έκλεβαν λάδι και κατσίκια. Βέβαια οι καραμπινιέροι ήταν πολύ πιο σκληροί.
Τελικά φτάσαμε στον Άγιο Φωκά, όπου ήταν και αρκετοί άλλοι από το Καραβόσταμο, θυμάμαι έναν Καλαμπόγια και την οικογένειά του και το Δημήτρη τον Κούβαρη με αρκετούς άλλους από την Αρέθουσα.
-Από εκεί πώς κινηθήκατε;
-Εμείς είχαμε κανονίσει να φύγουμε με το καΐκι του Χρηστάκη, το έλεγαν «ξιφία». Μπήκαμε μέσα 25 άτομα και η μηχανή δεν έπαιρνε μπρος, ενώ ο καιρός ήταν κακός, είχε φουρτούνα. Με κουπιά και το πανί κάποτε φτάσαμε στην Αγρελιά. Εκεί μας είδαν από ένα τούρκικο φυλάκιο, ενώ είχαμε βγει να θάψουμε το παιδάκι του Κούβαρη που είχε πνιγεί από την κακοκαιρία. Οι Τούρκοι μας φώναζαν πίσω γκιαούρηδες. Τελικά συνεχίσαμε τον πλου σε τουρκικά νερά και βγήκαμε κάπου αλλού και από εκεί μας πήγαν στον Τσεσμέ. Εκεί ήταν το προξενείο με πρόξενο έναν Χρηστίδη που ήταν Χιώτης και ήταν πολύ καλός άνθρωπος, βοήθησε πολύ κόσμο.
Εμείς ήμασταν σε τραγική κατάσταση από τις ψείρες και τους ψύλλους.
-Από εκεί που πήγατε;
-Μας έστειλε στην Κύπρο, όπου μείναμε σε κάτι μικρά προσφυγικά σπίτια για 40 μέρες – σε καραντίνα. Μας έδιναν συσσίτια και μας έδωσαν από μία ψάθα και μία κουβέρτα και κοιμόμασταν κατάχαμα στρωματσάδα.
Μετά μας έκοψαν και μισθό σε κυπριακά λεφτά, χάρτινες λίρες, γρόσια και σελίνια. Μέναμε στο χωριό Πεδουλάς κοντά στο όρος Τρόοδος.
Εκεί πήραν τους στρατεύσιμους για το στρατό της Μέσης Ανατολής, τους λίγο μικρότερους για να τους κάνουν ναυτόπαιδες και μείναμε οι πιο μικροί.
Πήγαμε σε κυπριακό σχολείο και ακολουθήσαμε το δικό του εκπαιδευτικό πρόγραμμα, σε τάξεις μαζί με Κυπριόπουλα. Εκεί μείναμε τέσσερα χρόνια.
Κείμενο: Περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ: Επί Αγγλοκρατίας, μετά τον ολέθριο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,ο Πεδουλάς αποτέλεσε πόλο έλξης και βίωσε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη, τόσο οικονομικά όσο και πληθυσμιακά, φτάνοντας τους 2000 κατοίκους. Ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής και ανάμεσα στους πρόσφυγες του πολέμου υπήρχαν και πολλοί Πολωνοί, Ρουμάνοι, Εβραίοι και Έλληνες. Ήταν η εποχή που στο χωριό υπήρχαν γύρω στα είκοσι καφενεία, έξι φούρνοι, λαϊκή αγορά με φρούτα, κρέατα και ψάρια.
http://www.foni-lemesos.com/topika/afieroma/89-pedoylas.html
-Μιλήστε μας για το γυρισμό.
Στο γυρισμό μας πήρε το καράβι Τριπολιτάνια, μαζί με άλλους Έλληνες πρόσφυγες και μας πήγε στη Χίο. Δεν μπορούσε να προσεγγίσει τα λιμάνια της Ικαρίας. Από τη Χίο γυρίσαμε στην Ικαρία με καΐκια το 1946. Βρήκαμε ένα νησί ταλαιπωρημένο από τον πόλεμο και το αντιμετωπίσαμε βοηθώντας ο ένας τον άλλο σε όλες τις δουλειές, το λέγαμε «αλλαξιές». Είχε ας πούμε ο ένας δύο μουλάρια και βοηθούσε στο όργωμα έναν που δεν είχε, είχε ο άλλος σιτάρι και έδινε στον άλλο που τον είχε βοηθήσει και δεν είχε. Έτσι σιγά – σιγά τακτοποιηθήκαμε και βέβαια στη συνέχεια, το νησί λόγω των μετεμφυλιακών γεγονότων, έγινε τόπος εξορίας.
Φωτο από https://www.tripinview.com: Άγιος Φωκάς
Έρευνα – συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Δείτε συγκεντρωτικά τις αναρτήσεις των δύο πρώτων κύκλων του αφιερώματος στην ανάρτηση: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr
Διαβάστε στο ert.gr λίγο μετά τις 7πμ
Δευτέρα 6 Μαρτίου 2017: Η Κως και το προσφυγικό ρεύμα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Τρίτη 7 Μαρτίου 2017: Παράπλευρες πτυχές της ελληνικής προσφυγιάς στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Τετάρτη 8 Μαρτίου 2017: Το «Μνημείο της προσφυγιάς» – Ο πρόσφυγας του 1942 Χ. Ξενάκης στο ert.gr
Πέμπτη 9 Μαρτίου 2017: Από τη ζωή των Ελλήνων προσφύγων του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στη Λευκωσία
Παρασκευή 10 Μαρτίου 2017: Τα καΐκια της Ψερίμου και οι Τρικοίληδες
‘Hδη στον τρίτο κύκλο του αφιερώματος:
Kαλύμνιοι πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή 1943-1946 – Νίκη Χούλη Γεωργιάδου