Μια ρεβάνς με ρίζα τον εμφύλιο

Ανέκαθεν ο αθλητισμός ήταν πεδίο άσκησης πολιτικής, είτε με την ευρεία και δημιουργική έννοια, είτε με την κοντόθωρη των παρεμβάσεων για την εξαγωγή πολιτικής υπεραξίας, επίσης η εδώ και χρόνια άλλωσή του και από επιχειρηματικά συμφέροντα, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για να μην συμβαίνει αυτό. Άλλωστε αυτό συμβαίνει στις περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες. Φυσικά στις μέρες μας ο επαγγελματισμός έχει αλλάξει πολλά σε επίπεδο διοίκησης σωματείων, αλλά στο επίπεδο της συσπείρωσης φιλάθλων, οι παλιές αναφορές λειτουργούν ακόμα.

Διαβάζοντας τα αποτελέσματα στο ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα της Κύπρου, το μάτι έπεσε στο Νέα Σαλαμίνα-ΑΠΟΕΛ:1-0. Για πολλούς δεν λέει τίποτα, για όσους όμως γνωρίζουν τα πάθη στον κυπριακό αθλητισμό και το πολιτικό τους υπόβαθρο, αυτό λέει πολλά. Υπάρχουν αθλητικά σωματεία στην Κύπρο (το πιο γνωστό είναι η Ομόνοια, αλλά ομοειδές ως προς την προέλευση είναι και η Νέα Σαλαμίνα) που προέρχονται από την περίοδο του εμφύλιου στην Ελλάδα. Τότε επιχειρήθηκε και στην Κύπρο να υπογραφούν δηλώσεις εθνικοφροσύνης στο χώρο του αθλητισμού και αυτό έφερε διασπάσεις σωματείων (πχ η Ομόνοια αποσχίσθηκε από το "μητρικό" μέχρι τότε ΑΠΟΕΛ) και δημιουργία νέων, που για μερικά χρόνια ήταν εκτός του επίσημου πρωταθλήματος. Η Νέα Σαλαμίνα δεν είχε τα τελευταία χρόνια σταθερή παρουσία στην πρώτη κατηγορία και η πρόσφατη νίκη της ήταν σαν τη νίκη του Δαυΐδ εναντίον του Γολιάθ, που είναι ο ευρωπαίος και με καλή πορεία στο τσάμπιονς λίγκ, ΑΠΟΕΛ. Από την ιστοσελίδα της Νέας Σαλαμίνας, η ιστορική αναδρομή που ακολουθεί:

1)Εν τω μεταξύ ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες για την δημιουργία της ποδοσφαιρικής ομάδας. Την ραχοκοκαλιά της ομάδας την αποτελούσαν οι "Απόστρατοι", μια ομάδα πολεμιστών του 40' που με προπονητή τον Μιχαήλ Δανιήλ αγωνίσθηκαν στα δύο πρώτα πρωταθλήματα της Κ.Ε.Π.Ο. το 1948 και το 1949 απέναντι στα επίσης νεοϊδρυθέντα σωματεία της Ομόνοιας, της Αλκής, του ΑΜΟΛ Λεμεσού, του Νέου Αστέρα Μόρφου και του Ορφέα Λευκωσίας. Οι "Απόστρατοι" αγωνίζονταν με μαυροπράσινες φανέλες και άσπρα παντελονάκια ενώ στην συνέχεια και μέχρι το 1950, το Διοικητικό Συμβούλιο καθιέρωσε την κίτρινη φανέλα με βυσσινί. Η ερυθρόλευκη στολή που χρησιμοποιείται ανελλιπώς μέχρι και σήμερα καθιερώθηκε στο τρίτο πρωτάθλημα της Κ.Ε.Π.Ο το 1950. Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε σε συντομία στα γεγονότα που οδήγησαν στην δημιουργία αυτών των σωματείων και κατ' επέκταση της ομοσπονδίας τους, της Κ.Ε.Π.Ο. Κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα (1946-1949) ,οι Έλληνες χωρίσθηκαν σε δύο μεγάλα και αλληλοσπαρασσόμενα στρατόπεδα, την αριστερά και την εθνικόφρονη παράταξη. Ο ΣΕΓΑΣ, η Ελλαδική συνομοσπονδία αθλητισμού που είχε υπό τον έλεγχο της και τους Κυπριακούς συλλόγους, ζήτησε από αυτούς δημόσια διακήρυξη 'ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ ΦΡΟΝΗΜΑΤΩΝ' και κατ επέκταση την άρνηση συμμετοχής σε 'κομμουνιστές' και 'προδότες'. Οι Κυπριακοί σύλλογοι στην μεγάλη τους πλειοψηφία και με μόνη λαμπρή εξαίρεση τον 'Κινύρα' της Πάφου, έθεσαν σε εφαρμογή τις προσταγές του ΣΕΓΑΣ και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απόσχιση σε κάθε πόλη σημαντικού αριθμού αθλητών και την δημιουργία των νέων σωματείων.

2)ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Η 7η Μαρτίου 1948 θα παραμείνει για πάντα λαμπρό ορόσημο στην ιστορία του Κυπριακού αθλητισμού και χαραγμένη στη μνήμη των Αμμοχωστιανών φιλάθλων. Είναι η μέρα που γεννήθηκε η ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ και άνοιξε ένα καινούργιο κεφάλαιο στην αθλητική ζωή της Κύπρου με την ίδρυση και άλλων αθλητικών σωματείων που ακολούθησε. Μέσα στις αντίξοες συνθήκες της εποχής εκείνης οι προοδευτικοί άνθρωποι της Αμμοχώστου ίδρυσαν στις 7 Μαρτίου 1948 την Νέα Σαλαμίνα και ξεκίνησαν ένα νέο, δύσκολο και ανηφορικό δρόμο. Την εποχή εκείνη η Ελλάδα ζούσε το δράμα του εμφυλίου πολέμου και τα πολιτικά πάθη βρίσκονταν σε έξαρση. Δυστυχώς η κατάσταση στην Ελλάδα μεταφέρθηκε και στην Κύπρο και διείσδυσε τόσο στην πολιτική ζωή του τόπου όσο και στον αθλητισμό κατά τρόπο παράδοξο και αψυχολόγητο. Το πώς έγινε αυτό αλλά και τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούσαν λίγο καιρό πριν αλλά και μετά την ίδρυση της Νέας Σαλαμίνας έχουμε καταγράψει μέσα από τον τύπο της τότε εποχής αλλά και μέσα από τις ζωντανές, προσωπικές μαρτυρίες ιδρυτικών μελών του σωματείου που έζησαν όλα τα γεγονότα και τις εξελίξεις από πρώτο χέρι. Η Κύπρος μαζί με την υπόλοιπη ανθρωπότητα έβγαινε από τα δεινά του πολέμου όμως ανάμεσα στο λαό επικρατούσε γενική αναστάτωση λόγω της Αγγλοκρατίας και των άσχημων κοινωνικο οικονομικών συνθηκών. Η φτώχεια ήταν στην ημερήσια διάταξη και ο λαός δούλευε «γέννημα-βούττημα» (του ήλιου) για να βγάλει έναμεροκάματο, που τότε ήταν περίπου 5-6 σελίνια. Η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων είχε ήδη ξεκινήσει ενώ οι Άγγλοι αποικιοκράτες άρχισαν να προετοιμάζουν την Διασκεπτική, νοιώθωντας τη πίεση του Κυπριακού λαού. Μέσα σ ' αυτές τις συνθήκες, ο αθλητισμός ήταν μια εναλλακτική ενασχόληση για τα λαϊκά στρώματα και ο κλασσικός αθλητισμός, το ποδόσφαιρο και τα καλοκαιρινά σπορ ήταν η απασχόληση του ελεύθερου χρόνου. Στην Αμμόχωστο ο Γ.Σ.Ε. και η Ανόρθωση ήταν οι μόνοι σύλλογοι που ασχολούνταν με τον αθλητισμό. Μέσα στις τάξεις του ο Γ.Σ.Ε. είχε προοδευτικούς αθλητές στίβου που ήταν οι κορυφαίοι στην Κύπρο ενώ στην Ανόρθωση έπαιζαν ποδοσφαιριστές με προοδευτικές αντιλήψεις. Τέτοιοι αθλητές ήταν οι παγκυπριονίκες τότε Αντώνης Τότσης και Νίκης Γεωργίου. Μέσα στο πνεύμα της εποχής εκείνης τόσο ο Γ.Σ.Ε. όσο και η Ανόρθωση άρχισαν να επιβάλλουν περιορισμούς διαφόρων μορφών. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που υπάρχουν απορρίπτονταν νεα μέλη προοδευτικών αντιλήψεων και ακόμα δεν προωθούνταν προοδευτικοί ποδοσφαιριστές στην ομάδα οε μια προσπάθεια να επικρατεί το εθνικόφρονο κλίμα στο σωματείο αλλά και να αποκλεισθεί η πιθανότητα να περάσει ο έλεγχος της Ανόρθωσης σε άλλα, διαφορετικών αντιλήψεων, χέρια. Από τις αρχές του 1947 μια μερίδα προοδευτικών ανθρώπων της Αμμοχώστου που βρίσκονταν μέσα αλλά και έξω από το Γ.Σ.Ε. και την Ανόρθωση, είδαν ότι υπήρχε χώρος για την δημιουργία και δεύτερου σωματείου στη πόλη. Μπροστά στους περιορισμούς που επιβάλλονταν, οι άνθρωποι αυτοί «είδαν» ένα σωματείο το οποίο να είναι μακρυά από την πολιτική και να «αγκαλιάσει» όλα τα λαϊκά στρώματα της Αμμοχώστου με στόχο την εξάπλωση του αθλητισμού.

3) Ο εκδιωγμός από τον ΓΣΕ (Γ.Σ.Ευαγόρας)

Η μεγάλη ρήξη και το αποκορύφωμα της πολιτικοποίησης του αθλητισμού ήρθε λίγες εβδομάδες ύστερα από τους επαρχιακούς αγώνες στίβου, στις αρχές του Μάη 1948. Συγκεκριμένα πρίν από τους Παγκύπριους αγώνες στίβου ο ΣΕΓΑΣ, σε μια πρωτοφανή ενέργεια ανάμιξης κομματικής η πολιτικής με τον αθλητισμό, ζήτησε από τους γυμναστικούς συλλόγους της Κύπρου (Γ.Σ.Π., Γ.Σ.Ε. κ.λπ) δημόσια διακήρυξη ότι οι σύλλογοι ήταν «ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ ΦΡΟΝΗΜΑΤΩΝ».

Ο ΣΕΓΑΣ ήταν τότε το ανώτατο αθλητικό σώμα σε Ελλάδα και Κύπρο και ελεγχόταν από άτομα που η εφημερίδα «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ» αποκάλεσε τότε μοναρχοφασιστικά στοιχεία. Το κάλεσμα του ΣΕΓΑΣ βρήκε ανταπόκριση στους πλείστους γυμναστικούς συλλόγους που είχαν στην ηγεσία τους παράγοντες της δεξιάς παράταξης που εξυπηρετούσαν συμφέροντα και σκοπιμότητες που δεν είχαν καμμιά σχέση με την γνήσια αθλητική ιδέα. Μοναδική λαμπρή εξαίρεση αποτέλεσε ο γυμναστικός σύλλογος «ΚΙΝΥΡΑΣ» Πάφου που με επικεφαλής τονπρόεδρο του Λοΐζο Φιλίππου αρνήθηκε να υπογράψει την κοινή διακήρυξη των γυμναστικών συλλόγων. Ο ΣΕΓΑΣ, με το πρόσχημα αυτής της άρνησης απόκλεισε τον ΚΙΝΥΡΑ από τους Παγκύπριους αγώνες!!!

Η απόφαση του ΣΕΓΑΣ για αποκλεισμό του ΚΙΝΥΡΑ άνοιξε τους «-ασκούς του αιόλoυ» προκαλώντας τα φίλαθλα αισθήματα του λαού και την αντίδραση των ίδιων των αθλητών άλλων γυμναστικών συλλόγων. Ένας μεγάλος αριθμός προοδευτικών αθλητών σε ένδειξη συμπαράστασης στον ΚΙΝΥΡΑ αλλά και καταδίκης της κομματικής ανάμιξης στον αθλητισμό, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στους αγώνες εκδίδοντας και σχετική διακήρυξη. Χαρακτηριστικό της όλης ατμόσφαιρας που επικράτησε ανάμεσα στους αθλητές είναι το δημοσίευμα της εφημερίδας «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ» την πρωτομαγιά του 1948 που φαίνεται παραπλεύρως.

Η ενέργεια των προοδευτικών αθλητών προκάλεσε, από τη μιά, τον θαυμασμό των φιλάθλων (αφού οι περισσότεροι θυσίασαν σίγουρες πρώτες θέσεις) αλλά και την μήνυ των δεξιών παραγόντων που διοικούσαν τους γύμναστικούς συλλόγους. Οι άνθρωποι του ΓΣΕ, που έχασαν και την πρώτη θέση στους αγώνες, ξέσπασαν πάνω στους προοδευτικούς αθλητές του ΓΣΕ που άνηκαν και στη Νέα Σαλαμίνα. Με επιστολή του προέδρου κ. Πολύβιου Παπαδόπουλου προς το σωματείο απαγορεύτηκε η είσοδος στο γήπεδο του ΓΣΕ των αθλητών που άνηκαν στη Νέα Σαλαμίνα, αθλητές στίβου και ποδοσφαιρίστες!! Όμως αυτό δεν σταμάτησε το σωματείο και τους ανθρώπους που το «γέννησαν».

Αντίθετα, αποτέλεσε την απαρχή για καινούργιους στόχους.