Νάσος Μπράτσος: Λαύριο: Η ματωμένη απεργία του Φεβρουαρίου του 1929

...αναδημοσίευση από το www.ertnews.gr...

Ήταν 7 Φεβρουαρίου 1929 και στο Λαύριο γραφόταν άλλη μία σελίδα της αιματηρής ιστορίας του εργατικού κινήματος της χώρας μας, αλλά και ειδικά στη συγκεκριμένη περιοχή. Οι δηλώσεις των γεγονότων που είχαν αφετηρία την 7-2-1929 κράτησαν για μέρες. Οι σκληρές συνθήκες εργασίας και οι χαμηλές αμοιβές ήταν οι αιτίες που ξέσπασαν μεγάλη δράση στα Μεταλλεία της περιοχής και η σκληρή στάση της χωροφυλακής, που είχε ως συνέπεια το θάνατο του απεργού Γ. Συρίγου από πυροβολισμό ενωματάρχη, όξυνε τις καταστάσεις, τόσο στην εξέλιξη της επιχείρησης, όσο και στο κλίμα μέσα στην πόλη, αλλά και στη θέση της Βουλής.

Δημοσίευμα της 7-2-1929 για γεγονότα της προηγούμενης μέρας 6-22-1929 στην εφημερίδα Ριζοσπάστης αναφέρει την πραγματοποίηση μικτής γενικής συνέλευσης απεργών μεταλλωρύχων με τις υπόλοιπες ειδικότητες των στελεχών των μεταλλείων και τελικό αποτέλεσμα τη γενίκευση της απόφασης, που έγινε δεκτή «με ακράτητον ενθουσιασμόν».

Εφημερίδα Βραδυνή της 7-2-1929 και αναφέρεται σε γεγονός της ίδιας μέρας (έβγαιναν εκδόσεις στη διάρκεια της μέρας και τις απογευματινές ώρες) «Κατά τηλεγράφημα εκ Λαυρίου, προς το υπουργείο Εσωτερικών, σοβαρά γεγονότα έλαβον σήμερον την πρωίαν. Ούτω ενώ πολλοί απεργοί επεχείρησαν να εισέλθουν εις τα εργοστάσια της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων επευροβολήθησαν υπό αποσπάσματος χωροφυλακής. Αποτέλεσμα της συμπλοκής ήτο ο φόνος του εργάτου Γεωργίου Συρίγου υπό του ενωματάρχου Τόμπα και ο τραυματισμός πολλών άλλων εργατών. Η τάξις διασαλευθείσα προς στιγμήν αποκατεστάθη».

Το ΕΘΝΟΣ στις 7-2-1929 γράφει ότι ο πρόεδρος των μεταλλωρύχων Λαυρίου, παρουσιάστηκε στην Υπουργό Εθνικής Οικονομίας Βουρλούμη και του είπε ότι η απεργία υποκίνησαν οι κομμουνιστές, ενώ και το θύμα προέρχεται από τις τάξεις τους. Στις μέρες που ακολούθησαν η συνέλευση των απεργών κήρυξε έκπτωτο τον πρόεδρο των μεταλλωρύχων.

Η ίδια εφημερίδα την επόμενη μέρα 8-2-1929 αναφέρει: «Ο αντιεισαγγελέας κ. Χυτήρης μετά του ανακριτού του 10ου τμήματος κ. Δημάκη, οίτινες ως γνωστόν ευρίσκονται από του απογεύματος της χθες εις Λαύριον προς διενέργειαν ανακρίσεων διά τας αιματηράς σκηνάς του Λαυρίου, ετηλεγράφησαν προς τον εισαγγελέα κ. Κιουρτσάκην, ότι εγένετο η κηδεία του θύματος των σκηνών Γ. Συρίγου, άνευ τινός επεισοδίου. Κατά το αυτό τηλεγράφημα, πλήρης τάξις επικρατεί εν τη πόλει. Η εργασία συνεχίζεται».

Στις 8-2-1929 η εφημερίδα Ριζοσπάστης αναφέρεται στις διεργασίες στους κόλπους των απεργών που τελικά συνεχίζουν παρά κάποιες προσπάθειες ορισμένων να τους πείσουν να σταματήσουν την απεργία. Συμπληρώνει ότι στάλθηκε στο Λαύριο ένα τάγμα χωροφυλακής που αναφέρεται και στη δολοφονία του εργάτη, μετά «από ομοβροντία πυροβολισμών».

Παράλληλα σειρά συνδικαλιστικών οργανώσεων βγάζουν ανακοινώσεις, το θέμα πάει στη Βουλή, ο υπουργός Εσωτερικών Κ. Ο Ζαβιτσάνος δηλώνει ότι επιχειρήθηκε από τους απεργούς η αρπαγή του όπλου των ενωματικών και γι' αυτό πυροβόλησε, ενώ η αντιπολίτευση ασκεί κριτική γιατί ενώ η εργασία ήταν γνωστή εδώ και μέρες και τα μεροκάματα των απεργών ιδιαίτερα χαμηλά, δεν παρουσιάστηκε συμβιβαστική παρέμβαση από την Εθνική Εθνική Οικονομίας. . Απάντηση έδωσε ο αρμόδιος υπουργός Βουρλούμης που είπε ότι η απεργία ξεκίνησε μειοψηφία των εργατών και ότι ως υπουργείο πήγαν (έστειλαν έναν υπάλληλο), αλλά η εταιρεία τους είπε πως δεν μπορούσε να δώσει αυξήσεις, αλλά της συνέστησαν να το κάνει να κάνει τη θυσία.

Επίσης στις 8-2-1929 η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ αναφέρει: «Εις το υπουργείον των Εσωτερικών ελήφθη χθες τηλεγράφημα του Δημάρχου Λαυρίου, άγγελον ότι όμιλος απεργών μεταλλωρύχων, προσπάθησε να φθάση μέχρι του τμήματος Καμινίων της Γαλλικής Εταιρείας προς τον υπεύθυνον κατ' απεργοσπαστών, της αστυνομικής δυνάμεως ενωμοτάρχην να πυροβολήσει κατά των απεργών, με αποτέλεσμα το φόνο του εργάτου Γ. Συρίγου. Εξ άλλου, τηλεγράφημα του αστυνόμου αναφέρει ότι οι απεργοί ελιθοβόλησαν προηγουμένως τον πυροβολήσαντα ενωμοτάρχην, ονόματι Τούμπαν».

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ 9-2-1929: «Σήμερον την πρωίαν ελήφθη εκ Λαυρείου τηλεγράφημα των κ.κ. Χυτήρη αντιεισαγγελέως και Δημάκη ανακριτού, ότι η τάξος αποκατεστάθη τελείως, συνεχίζονται δε αι ανακρίσεις σχετικές με τον φόνο του απεργού Συρίγου υπό του ενωματάρχου Τούμπα. Κατά το αυτό τηλεγράφημα, εγένετο και η κηδεία του θύματος άνευ ουδενός επεισοδίου».

Δημοσίευμα του Ριζοσπάστη στις 9-2-1929 κάνει λόγο για απόπειρα συγκάλυψης της δολοφονίας του απεργού καθώς ο ανακριτής και ο αντιεισαγγελέας ανακοίνωσαν ότι «εκ των μέχρι τούδε ανακρίσεων δεν διεπιστώθη αν κατά ταοφυλακή λαβούσας χώραν εν Λαυρίω αιματηράς σκηνάς». Επίσης μετά τη νεκροψία βρέθηκε το βλέμμα στην κοιλιά του θύματος και ήταν από όπλο μεγάλου διαμετρήματος «πεπλατισμένον, συμπεραίνεται δε εκ τούτου, ότι το θύμα ετραυματίσθη εξ αυτού, κατόπιν αποστρακισμού».

Στις 10-2-1929 ο Ριζοσπάστης αναφέρεται στη συνέχιση της απεργίας και δίνει ως αριθμό 2.100 απεργών «μέσα στους απεργούς που βρίσκονται και οι φωρτοεκφορτωτές και έτσι έγιναν αδύνατο το ξεφόρτωμα καρβούνου και το φόρτωμα μεταλλεύματος για το εξωτερικό. Ένα βαπόρι που βρισκόταν στο λιμάνι για να φορτώσει μετάλλευμα αναγκάστηκε να φύγει ξεφόρτωτο. Δύο βαπόρια με κάρβουνο προοριζόμενα για τα εργοστάσια του Μεταλλείου, μένουν στην Πειραιά και δεν έρχονται στο Λαύριο για να μην ξεφορτώνονται και υποστηρίζουν έτσι το ηθικό των εργατών. Η επιχείρηση στα εργοστάσια της εταιρείας όλο και γενικεύεται. Δεν υπάρχουν άλλοι απεργοσπάστες έξω από τους επιστάτες και τους εργοδηγούς που προδίδουν τους εργάτες, έμειναν με την Εταιρεία και οι οποίοι όμως δεν μπορούν να κάνουν καμία παραγωγή. Όλες οι μπούκες των μεταλλείων είναι νεκρές. Οι φούρνοι σβυσμένοι δεν δουλεύουν καθόλου. Τα εργοστάσια μένουν ακίνητα. Το εργοστάσιο του ηλεκτρισμού δεν δουλεύει και έτσι όλες οι εταιρείες της Εταιρείας και ολόκληρη η πόλη είναι βυθισμένη στο σκοτάδι».

Αργότερα βγήκε βάρδια ασφαλείας για το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού (το εντοπίσαμε σε δημοσίευμα της 16-2-1929) για να μην μείνει η πόλη στο σκοτάδι.

Στήριξη στους απεργούς έδωσε η Ενωτική Γενική Συνομοσπονδία που έστειλε χρήματα και αγοράστηκαν είδη πρώτης ανάγκης και ψωμί, ενώ δόθηκε και βοήθημα στη χήρα του Γ. Συρίγου.

Η επίσης εφημερίδα αναφέρει ότι στην πόλη βρίσκεται ο διοικητής της χωροφυλακής Αττικοβοιωτίας που έκανε ενέργειες για να λήξει η απεργία, ενώ συνεχίζονταν οι ανακοινώσεις σωματείων για τη δολοφονία του εργάτη Συρίγου. Σε δημοσίευμα της 12-2-1929 διαβάζουμε ότι οι επαγγελματίες της πόλης ανακοίνωσαν ότι τάσσονται στο πλευρό των απεργών.

Τελικά παρά τους «εξοστρακισμούς» βλήματος από όπλο μεγάλου διαμετρήματος και την υποτιθέμενη απόπειρα απεργών να πάρουν το σημείο του ενωματάρχη, στις 12-2-1929 στη Βουλή (δημοσίευση της 13-2-1929 στο Ριζοσπάστη) ο υπουργός Εσωτερικών Ζαβιάνων. του ενωμοτάρχη και το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας έστειλε εκπρόσωπό του στο Λαύριο για να πείσει την Εταιρεία «προς αποδοχή των αιτημάτων των απεργών», που οι προηγούμενες μέρες ήταν «μειοψηφία κομμουνιστών» και οι πολλοί δεν απεργούσαν, σύμφωνα με τις ίδιες κυβερνητικές πηγές.

Την ίδια μέρα 13-2-1929 (δημοσίευση της επόμενης 14-2-1929 στο Ριζοσπάστη) οι συγκεντρώσεις των απεργών και η απεργία, συνεχίζονται, βγαίνουν ψηφίσματα σε βάρος της χωροφυλακής ότι συνεχίζει να προκαλεί για να προκληθεί νέα αιματοχυσία και αναφέρονται τα αιτήματα.

Αυτά είναι: Αύξηση του μεροκάματου κατά 30%. Το σημερινό μεροκάματο δεν υπερβαίνει τις 28 δραχμές. Πλήρη εφαρμογή του οκταώρου που σήμερα παραβιάζεται συστηματικά, οι δε υπερωρίες δεν πληρώνονται κατ' εξαίρεση, όπως πρέπει να γίνεται. Ίδρυση Ταμείου Συντάξεων. Το ταμείο αλληλοβοήθειας που υφίσταται και προικίζεται από τους εργάτες, να περάσει στα χέρια τους και όχι να το νέμεται ανεξέλεγκτα η Εταιρεία όπως σήμερα. Ίσο μεροκάματο για τις γυναίκες και τους νέους και τους ανήλικους. Πλήρη αποζημίωση των παθόντων.

Ο υπουργός Οικονομίας Βουρλούμης πρότεινε στην Εθνική Εταιρεία 10% σε όσους παίρνουν ημερομίσθια έως 40 δραχμές και 5% για όσους παίρνουν πάνω από 40 δραχμές.

Επίσης ο εισπραττόμενος λιμενικός φόρος από το λιμάνι του Λαυρίου να πηγαίνει κατά το ήμισυ υπέρ του ταμείου μεταλλωρύχων και το άλλο μισό σε βοηθήματα σε όσους έχουν ανάγκη. Πρότεινε στην Εταιρεία να κάνει αυξήσεις αφού η τιμή του μολύβδου βελτιώθηκε σημαντικά στη διεθνή αγορά. Οι δηλώσεις ότι τα πράξει όλα αυτά έγιναν δεκτές με επιφύλαξη από τους απεργούς που τις αντιμετώπισαν σαν προσπάθεια να τους ξεγελάσει και να κερδίσει χρόνο.

Την ίδια ώρα το Εργατικό Κέντρο Αθήνας με την ανακοίνωσή του, αφού κατήγγειλε την αστυνομία της αστυνομίας και των συνδικαλιστικών στελεχών που επιχείρησαν να σπάσουν την απεργία, κάλεσε τις οργανώσεις – του να οργανώσουν έρανο «κατ' εργοστάσια και επιχείρηση, προς τους αγωνιζόμενους εργατών».

Αν προσέξει κανείς τα αιτήματα βλέπουμε εργασία γυναικών σε έναν δύσκολο κλάδο, έστω και αν δεν έμπαιναν στις μπούκες των μεταλλείων, αλλά ήταν σε άλλες δουλειές,, εργασία ανηλίκων, απλήρωτες υπερωρίες, παραβίαση οκταώρου, κακές συνθήκες, αδιαφάνεια στη διαχείριση ταμείου και τόσα άλλα. που εξηγούν γιατί στιγμή έπεσε και η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει. Εργατούπολη το Λαύριο και μία μεγάλη απεργία ικανού αριθμού από το εργατικό δυναμικό της πόλης, δεν μπορούσε παρά να συμπαρασύρει όλη την περιοχή.

Δεν ήταν άλλωστε ούτε η πρώτη και κυρίως ούτε η τελευταία ανάλογη περίπτωση στην ίδια περιοχή. Αλλά γι' αυτό θα επανέλθουμε...

Έρευνα: Νάσος Μπράτσος

Σχετικά θέματα

Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου: Το παρελθόν συνάντησε την καινοτομία και τον Πολιτισμό

Αθλητισμός στο Λαύριο του Μεσοπολέμου (Β' μέρος)

Λαύριο: Η πόλη που συναντήθηκαν τα σταυροδρόμια της ιστορίας (Β' μέρος)

Λαύριο: H πόλη που συναντήθηκαν τα σταυροδρόμια της ιστορίας (Α' μέρος)

Αθλητισμός στο Λαύριο του Μεσοπολέμου (Α' μέρος)

«Υποχθόνιοι Θησαυροί» στην Καμάριζα

Όταν η RAF βομβάρδιζε το Λαύριο

Η εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στο Λαύριο

Τιμούν και θυμούνται τους Μικρασιάτες πρόσφυγες στο Λαύριο