...αναδημοσίευση από το www,ertnews.gr...
Στην περιοχή ο Σύλλογος Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας, με την πολύχρονη δράση του διατηρεί την ιστορική μνήμη ζωντανή, ενώ στα συν της προσπάθειάς του ο εκθεσιακός χώρος και τα κειμήλια που εκθέτει, από το Μάιο του 2022, βοηθούν σημαντικά το έργο του.
Στη Φθιώτιδα πολλοί Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στη Λαμία (Νέα Μαγνησία, Μεγάλη Βρύση), τη Στυλίδα, τη Λοκρίδα (Αταλάντη, Άγιος Κωνσταντίνος, Καμένα Βούρλα και Μώλος), ενώ είχε προηγηθεί και ροή προσφύγων από τη Θράκη το 1914.
Δυστυχώς δεν έλειψαν και οι στενόμυαλες αντιμετωπίσεις στο θέμα της εγκατάστασης προσφύγων, καθώς εκφράστηκαν τέτοιες συμπεριφορές, με τις «γνωστές» αντιλήψεις εκείνης της εποχής για «τουρκόσπορους», υπερβολικές απαιτήσεις από το ελληνικό κράτος, άσχημη συμπεριφορά προς τα μικρά προσφυγόπουλα, ενώ όταν έφτασε στη Στυλίδα καράβι με πρόσφυγες, οι γηγενείς δεν άφηναν να γίνει η αποβίβαση φωνάζοντας «Τούρκους» τους πρόσφυγες, μέχρι να παρέμβουν οι αρχές για την αποβίβαση, μετά από τρεις μέρες!!!
Τόσο οι ρυθμοί αποκατάστασης των προσφύγων και η ένταξή τος άλλων σε αστικές περιοχές και άλλων σε αγροτικές, μαζί με το θέμα της αποπλήρωσης των προσφυγικών κατοικιών, όπως στο σύνολο της χώρας, έτσι και στη Φθιώτιδα, οδήγησε στη δημιουργία συλλογικοτήτων με στόχο την επίλυση προβλημάτων και ειδικά στη συγκεκριμένη περιοχή ήταν ο «Σύνδεσμος των εν Φθιώτιδι Αλυτρώτων η Ελπίς», που υπήρχε από το 1918, ο «Παμπροσφυγικός Σύνδεσμος Λαμίας Νέα Ζωή», που ιδρύθηκε το 1928, ο «Σύνδεσμος προσφύγων Οικιστών Νέας Μαγνησίας» το 1931, ο «Προσφυγικός Σύλλογος Αταλάντης και Περιχώρων» το 1926, ο «Σύνδεσμος των εν τω δήμω Φαλάρων προσφύγων» το 1928 και το «Σωματείον Προσφύγων Στυλίδας» το 1932.
Για το στεγαστικό χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για τη διευθέτησή του, ενώ ως προς την αφομοίωση στην τοπική κοινωνία, τόσο οι μικτοί γάμοι, όσο και τα γεγονότα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και η ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας (τον πρώτο καιρό με δυσμενέστατους όρους), σταδιακά λειτούργησαν καταπραϋντικά σε όσους είχαν αντιλήψεις σαν αυτές που καταγράφηκαν στο λιμάνι της Στυλίδας.
Ο Δήμος Λοκρών και η Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδας το Μάιο που μας πέρασε, συνδιοργάνωσαν στον προσφυγικό συνοικισμό της Αταλάντης εκδήλωση μνήμης της Γενοκτονίας του Ελληνισμού του Πόντου και των Μικρασιατών και Θρακιωτών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην Αταλάντη.
Σημαντικά στοιχεία έδωσε στην ομιλία του ο Δήμαρχος Λοκρών Αθανάσιος Ζεκεντές, που ανέφερε τα εξής:
«Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 ετών από τη Μικρασιατική καταστροφή έχουμε την ευκαιρία να θυμηθούμε τα τραγικά γεγονότα της πιο ζοφερής περιόδου της σύγχρονης Ελλάδας και να τιμήσουμε τόσο τις χαμένες πατρίδες όσο και τους ανθρώπους που ήρθαν ως πρόσφυγες, εγκαταστάθηκαν ως πένητες και βοήθησαν με την τεχνογνωσία τους την Ελλάδα να ανασυνταχθεί, να ενισχυθεί και να προχωρήσει πιο δυνατή.
Η απογραφή του Μαΐου του 1928 που διενεργήθηκε από την Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας παρέχει μια εξαιρετική καταγραφή των προσφυγικών πληθυσμών που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922.
Συγκεκριμένα, στα όρια του σημερινού Δήμου Λοκρών επί συνόλου 13.895 κατοίκων οι 275 ήταν πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή, δηλαδή ποσοστό 2% του συνολικού πληθυσμού.
Ειδικότερα, στα όρια του σημερινού Δήμου Λοκρών οι 275 πρόσφυγες κατά το έτος 1928 κατοικούσαν: 106 στην Αταλάντη, 80 στις Λιβανάτες, 21 στη Σκάλα της Αταλάντης, 19 στο Καλαπόδι, 14 στην Τραγάνα, 11 στην Αρκίτσα, 8 στο Μαρτίνο, 6 στα Μεταλλεία Τσούκας Μαρτίνου, 4 στο Μεγαπλάτανο, 2 στην Κυρτώνη, 1 στη Μαλεσίνα, 1 στη Λάρυμνα, 1 στο Γουλέμι και 1 στο Μελιδόνι Αρκίτσας.
Αν και το ποσοστό των Μικρασιατών προσφύγων φαίνεται μικρό εντούτοις αποτέλεσαν πηγή οικονομικής και πνευματικής δραστηριότητας στην περιοχή μας και ειδικά στην Αταλάντη. Η βίαιη καταδίωξη τους από τα πατρογονικά εδάφη της Μικράς Ασίας και του Πόντου, όπου οι Έλληνες επεκτάθηκαν, έζησαν και προόδευσαν από την αρχαιότητα, σε συνδυασμό με την εργατικότητα τους συντέλεσε καθοριστικά στην ανάπτυξη της σύγχρονης Ελλάδας σε σύντομο χρονικό διάστημα σε όλα τα επίπεδα.
Το κύμα των προσφύγων σε συνδυασμό με την πλούσια παράδοση, τη γνώση και την εμπειρία τους, έδωσε κίνητρο και ώθηση στην παλιά Ελλάδα να γνωρίσει νέες ιδέες, τεχνικές και ειδικεύσεις που την έφεραν πιο κοντά σε αυτό που είναι σήμερα η σύγχρονη Ελλάδα.
Στον τόπο αυτό που βρισκόμαστε, γύρω από τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας, όνομα συμβολικό και όχι τυχαίο, αναπτύχθηκε ο συνοικισμός των προσφύγων της Αταλάντης από τη Μικρά Ασία το 1922 και από τη Θράκη το 1914. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έλευση των κυνηγημένων ανθρώπων που μέσα από τις φλόγες της Μικρασιατικής καταστροφής μπόρεσαν να βρουν νέες ασφαλείς πατρίδες.
Όπως μας πληροφορεί στο σύγγραμμά του «Οπούντια Λοκρίδα» για την Αταλάντη ο αείμνηστος Μάνθος Χριστοφόρου το 1914 ήρθαν στην Αταλάντη περισσότερες από 55 οικογένειες από το χωριό Πλαβού της Θράκης. Πριν τους Βαλκανικούς πολέμους το χωρίο άνηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους ενσωματώθηκε στη Βουλγαρία. Στο χωριό ζούσαν 300 ελληνικές οικογένειες, οι οποίες στο σύνολο τους έγιναν πρόσφυγες στην Ελλάδα. Ενδεικτικά το 1920 στον εκλογικό κατάλογο της Κοινότητας Νέας Πέλλης Αταλάντης ήταν εγγεγραμμένοι 61 Θρακιώτες πρόσφυγες.
Σύμφωνα με την επίσημη πολιτογράφηση από την αρμόδια επιτροπή που συστάθηκε βάσει του Νομοθετικού Διατάγματος της 19ης Οκτωβρίου 1922 στην Αταλάντη εγκαταστάθηκαν 80 οικογένειες με 218 άτομα προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Η προέλευση τους ενδεικτικά ήταν από: Αϊβαλί, Παπασλή, Σμύρνη, Αϊδίνι, Αξάρια, Λύγδα, Κινίνη, Κυδωνίαι, Βουρλά, Μάκρη, Ακκιόϊ, Μαγνησία, Καραγάτσι, Τσεσμέ, Κελίμεσι, Αδραμίτιο, Πέργαμο, Κορδελλίο, Αγία Παρασκεύη Τσεσμέ, Γκιούλμπαξε, Βεϊντέριο, Αρτάκη, Προύσσα, Αλάτσανα, Κασαμπά, Ναρλή, Ασβεστοχώρι, Καλλίπολη, Πουτζά, Δαρδανέλια, Κωνσταντινούπολη, Καλλίπολη και Ορτακιόϊ Θράκης.
Στην επίσημη πολιτογράφηση αποτυπώνονται τα επαγγέλματα των προσφύγων Μικρασιατών στην Αταλάντη στα οποία φαίνεται πως καλύπτουν όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας. Ειδικότερα, καταγράφονται τα επαγγέλματα του γεωργού, του δημοδιδάσκαλου, του εργάτη, του κηπουρού, του κτίστη, του παντοπώλη, του κασσιτερωτή, του καπνουλά, του μεσίτη, του φανοποιού, του σαπουνά, του ασβεστοποιού, του μυλωνά, του εμπόρου, του αλιέα, του κρεοπώλη, του ναυτικού, του ποιμένα, του ανθρακοποιού, του αρτοποιού, του ράφτη, του καφεπώλη, του υποδηματοποιού, της ράπτριας, του αμπελουργού, του δημόσιου εισπράκτορα κ.α.
Από την αναφορά των επαγγελμάτων φαίνεται πως σε μια περισσότερο αγροτική οικονομία όπως ήταν η Ελλάδα του 1922 έρχεται να προστεθεί ένα εξειδικευμένο προσωπικό σε τεχνικά και εμπορικά επαγγέλματα, αλλάζοντας τη φυσιογνωμία της ελληνικής οικονομίας.
Ο Δήμος Λοκρών συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τα γεγονότα του 1922 σε συνεργασία και με την Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδας προγραμματίζει για τον Αύγουστο του 2022 εκδηλώσεις μνήμης, αλλά και ανάδειξης του πολιτισμού και της παράδοσης των Μικρασιατών και Θρακιωτών, οι οποίοι ακολούθησαν την εκδίωξη του Ποντιακού Ελληνισμού που σήμερα τιμάμε.
Ο παρών συνοικισμός αποτελεί ένα μωσαϊκό προσφύγων που παρόλες τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και μέσα από καταστάσεις εξαθλίωσης επέτυχαν να προσφέρουν σε όλους εμάς του σήμερα ένα μέλλον λαμπρό, πλούσιο σε μικρά και μεγάλα επιτεύγματα και συγχρόνως γεμάτο αναμνήσεις. Είμαστε ευγνώμονες»!
Πηγή φωτο: Σύλλογος Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας
Έρευνα: Nάσος Μπράτσος