του Νάσου Μπράτσου
Πιο νωρίς από την ίδρυση του ΕΑΜ (17 Σεπτεμβρίου 1941), ιδρύθηκε στις 16 Ιουλίου του 1941 το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ).
Πολλές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για την καθοριστική σημασία που είχε η συγκρότηση μιας συμπαγούς εργατικής βάσης για να μπορέσει το αντικατοχικό – απελευθερωτικό κίνημα να πατήσει γερά στα πόδια του, ειδικά στα πρώτα του βήματα και είχαν δίκιο.
Η εμπειρία που είχε αποκτηθεί από τα συνδικαλιστικά στελέχη από την περίοδο προ του πολέμου, με διώξεις, εξορίες, ιδιώνυμα, χτυπήματα απεργιών, δικτατορίες, είχαν διαμορφώσει ένα δυναμικό που μπορούσε να λειτουργεί σε συνθήκες παρανομίας.
Οι συνιδρυτές του εργατικού ΕΑΜ, ήταν η Ενωτική Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΕΓΣΕΕ), η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) και τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα που προσχώρησαν στο ΕΕΑΜ λίγο μετά την ίδρυση του, το Σεπτέμβρη του 1941. Το Ιδρυτικό του ΕΕΑΜ υπέγραψαν εκ μέρους της ΕΓΣΕΕ στην οποία είχε έντονη παρουσία το ΚΚΕ, ο Κώστας Λαζαρίδης, εκ μέρους της ΓΣΕΕ ο Γιάννης Καλομοίρης και εκ μέρους των Ανεξάρτητων Συνδικάτων ο Δ. Στρατής. Γενικός Γραμματέας του ΕΕΑΜ εκλέχτηκε ο Κ. Λαζαρίδης.
Οι βασικοί σκοποί του ΕΕΑΜ, όπως αναγράφτηκαν στο ιδρυτικό του ήταν:
«1. Να οργανώση την πάλη της εργατικής τάξεως για τις καθημερινές οικονομικές διεκδικήσεις.
Να υπερασπισθή τα κεκτημένα συνδικαλιστικά δικαιώματα της εργατικής τάξης.
Να παλαίψει ενάντια στη συστηματική ληστεία του τόπου μας, που γίνεται από τις δυνάμεις κατοχής.
Να εργασθή για τη συννενόηση όλων των αριστερών δυνάμεων της χώρας (κομμουνιστών, σοσιαλιστών, αριστερών δημοκρατικών) σε ένα συνασπισμό της Αριστεράς που ύστερα από το διώξιμο των κατακτητών θα διεκδικήση την πλειοψηφία του ελληνικόύ λαού και τη διακυβέρνηση της χώρας με βάση ένα κοινό πρόγραμμα.
Να παλαίψει ενάντια στην αισχροκέρδια και τη μαύρη αγορά.
Να εργασθή για τη συγκρότηση του ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ από όλα τα κόμματα και τις κάθε είδους οργανώσεις που θέλουν να παλαίψουν για το διώξιμο του ξένου κατακτητή και την απελευθέρωση της χώρας μας από τον ξένο ζυγό.
Να συντονίση την απελευθερωτική πάλη της εργατικής τάξεως καθώς και την πάλη για τις καθημερινές διεκδικήσεις, με την πάλη που διεξάγουν ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα οι εργατικές οργανώσεις της ΕΣΣΔ, της Αγγλίας, της Αμερικής και της Κίνας καθώς και οι εργατικές οργανώσεις των υποδουλωμένων στον Άξονα χωρών και ιδιαίτερα των αδελφών βαλκανικών λαών».
Από τις πλέον σημαντικές συμβολές του εργατικού ΕΑΜ στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, ήταν η μάχη της επιβίωσης με κινητοποιήσεις ειδικά το 1942 για το ψωμί, τα συσσίτια και τα μεροκάματα, σε μία περίοδο που ο κόσμος πέθαινε από την πείνα, αλλά και η μάχη ενάντια στην πολιτική επιστράτευση το 1943, που απέτρεψε την αποστολή στα εργοστάσια της Γερμανίας χιλιάδων Ελλήνων εργατών, όπου ήταν σίγουρο πως δεν θα γύριζαν ποτέ και αυτή ήταν μία νίκη που δεν είχε προηγούμενο στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Την πρώτη περίοδο της απελευθέρωσης της χώρας από τους ναζί, το εργατικό ΕΑΜ ανέλαβε τη λειτουργία της ΓΣΕΕ και την προκήρυξη εκλογών στα σωματεία, με στόχο τη διεξαγωγή του 8ου συνεδρίου της ΓΣΕΕ ώστε να ξεκινήσει ο συνδικαλιστικός βίος σε ομαλές συνθήκες. Οι γενικότερες όμως εξελίξεις από τα Δεκεμβριανά και μετά, που οδήγησαν και στον εμφύλιο, διέκοψαν την πορεία αυτή.