γράφει ο Νάσος Μπράτσος
Αν ο τίτλος του βιβλίου ξαφνιάζει, παραπέμπωντας σε βουκολικού τύπου προσεγγίσεις της θεματολογίας του, τότε πρέπει να πούμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Πρόκειται για ένα ταξίδι σε ένα κόσμο διαφορετικό από τον ανθρώπινο, αλλά ίσως και πολύ κοντινό σε κάποιες λογικές που τον χαρακτηρίζουν.
Μιλάμε για το νέο βιβλίο της Αγγελικής Παριάρου, που στις 4 Νοεμβρίου 2017 θα παρουσιαστεί στην Αθήνα, από τις εκδόσεις «Όστρια».
Πάντα ένα βιβλίο που αναφέρεται και απευθύνεται στον κόσμο των παιδιών, έχει μία διπλή σημασία.
Από τη μία έχει παιδευτικό ρόλο, βοηθώντας τους μικρούς αναγνώστες να ερμηνεύσουν τις εμπειρίες που συγκεντρώνουν με γοργούς ρυθμούς στα χρόνια της κοινωνικοποίησής τους.
Από την άλλη έχει τη δυνατότητα να δείχνει κατευθύνσεις σκέψης, ειδικά σε χρόνια σαν αυτά που ζούμε, που το παιδικό κοινό αντιμετωπίζεται σαν κατηγορία ιδιαίτερου εμπορικού ενδιαφέροντος, με στόχο την τσέπη των γονέων, των θείων, των νονών, συχνά με προϊόντα που απέχουν πολύ και έχουν προκαλέσει τις αρνητικές κριτικές επιστημόνων, παιδοψυχολόγων, οργάνων και θεσμών δεοντολογίας, κλπ
Μία ματιά στα κόμικς των μεταλλαγμένων που συγκρούονται σε φόντο ενός κρεσέντου βίας, είναι αρκετή για του λόγου το αληθές, ή μία υπενθύμιση των προστίμων από το ΕΣΡ σε τηλεοπτικά κανάλια για παραβιάσεις του κώδικα διαφημίσεων, ειδικά στον τομέα της παιδικής διαφήμισης.
Έτσι η έκδοση ενός βιβλίου που κινείται στον αντίποδα των οπτικών που θεωρούν το παιδί προέκταση του καταναλωτή γονέα, είναι και καλοδεχούμενο και αναγκαίο.
H άμαθη στη ζωή του χωριού και ειδικά στις αγροτικές δουλειές, ηρωίδα του βιβλίου, αναζητά την εμπειρία (μόνιμο κίνητρο στις ζωές όλων μας) και τολμάει να οδηγήσει ένα τρακτέρ που μέσω της ανατροπής του, της δίνει την ευκαιρία να μεταφερθεί σε ένα φανταστικό κόσμο, στην προβατοκοινωνία που τη βρίσκει στο σημείο του ατυχήματος.
Εκεί στον κόσμο των προβάτων, συναντάει το αλλόκοτο να είναι ο βασικός κανόνας που διέπει τη ζωή της προβατοκοινωνίας. Είναι μόνο στην κοινωνία των ζώων του παραμυθιού, το αλλόκοτο ο πυρήνας συγκρότησής της; Την απάντηση τη δίνετε μόνοι και μόνες σας.
Ανατροπές δεδομένων και ξαφνιάσματα συνοδεύουν την ηρωίδα, καθώς όλη η συγκεκριμένη κοινωνία ζει και αναπτύσσεται με λογικές που στο δικό μας κόσμο τυπικά τουλάχιστον, είναι μη αποδεκτές.
Η κοινωνία των αλλόκοτων πλασμάτων, συσπειρώνεται και τρέφεται πάνω στην ύπαρξη ενός μισητού αντιπάλου, συχνά χωρίς επιχείρημα για το μίσος που χωρίζει τις κοινωνίες των προβάτων και των κατσικιών. Σαν προαιώνια κληρονομημένη κόντρα. Για να το πούμε με όρους παλιού ελληνικού κινηματογράφου σαν Φουρτουνάκηδες και Βροντάκηδες.
Μάλιστα η χτισμένη στο μίσος και το παράλογο κοινωνία, είτε είναι των προβάτων, είτε είναι των κατσικιών, την οποία επισκέπτεται μετά η ηρωίδα, δεν ανέχεται «τρίτο πόλο», όποιος δεν είναι μαζί τους, είναι εναντίον τους και κατάσκοπος του εχθρού τους. Άλλωστε η ηρωίδα πήγε από τα πρόβατα στα κατσίκια, όταν τους έπεισε ότι μπορεί να τα κατασκοπεύσει.
Τελικά πίσω από τη σκληρή και συμπαγή συσπείρωση στο παράδοξο, αυτών των κοινωνιών, κρύβεται η αδυναμία τους να δουν με απλό και δημιουργικό τρόπο τη ζωή τους.
Έτσι ότι και όποιος ξεχωρίζει αντιμετωπίζεται αν όχι σαν εχθρός, τότε σαν παρεκλίνουσα συμπεριφορά, σαν ιδιαιτερότητα, ή σαν «μάντισσα», όπως τελικά καταφέρνει μετά κόπων και βασάνων να την αντιμετωπίσουν οι «δυνάμεις ασφαλείας» των προβάτων αρχικά και των κατσικιών αργότερα.
Στα ονόματα των κοινωνιών του παραμυθιού, κάποια θυμίζουν ανάλογα της ανθρώπινης κοινωνίας, όπως ο Μπε-τόβεν, ο Ζαν Προβατοβαντάμ, κλπ
Η εξουσία και στις δύο κοινωνίες είναι μοναρχική – απολυταρχική με βασιλιάδες και βασίλισσες, ασχέτως του γεγονότος ότι κάνουν και εκλογές, που όμως δεν έχουν αντίκρισμα στην καθημερινότητα των δύο κοινωνιών, αφού η εξουσία παραμένει ίδια και η εκλογική διαδικασία, είναι μάλλον το άλλοθι μίας ψευδεπίγραφης συλλογικής συμμετοχής στα κοινά.
Τελικά η ηρωίδα του παραμυθιού, καταφέρνει με τεχνάσματα να δημιουργήσει ένα προξενιό μεταξύ του βασιλιά της μίας κοινωνίας και της βασίλισσας της άλλης, κολακεύοντάς τους και αξιοποιώντας το ελατήριο της ευαρέσκειάς τους στο να ακούνε κομπλιμέντα.
Έρχεται λοιπόν η πολυπόθητη ειρήνη, έστω και αν δεν προκύπτει από έρωτα, αλλά μάλλον από γάμο συμφέροντος όπως έκαναν και κάνουν στην ανθρώπινη κοινωνία τα λεγόμενα μεγάλα τζάκια και σταματάει ο διχασμός, το μίσος και ο πόλεμος στον οποίο είχαν εφευρεθεί παράξενα όπλα, όπως κάθε πονηρό φιλοπόλεμο μυαλό πάντα ανακαλύπτει – και στον κόσμο των ανθρώπων – προκειμένου να μεγιστοποιήσει την ισχύ της πολεμικής του μηχανής.
Η ειρήνη λοιπόν μεταξύ προβάτων και κατσικιών έρχεται, αλλά είναι επιφανειακή. Η βασική λογική στην οπτική τους παραμένει και απλώς αλλάζει στόχο. Γίνεται πιο επεκτατική.
Ο συνασπισμός τους δεν μένει στο ειρηνικό του έργο, αλλά ανακαλύπτει, για να μπει σε ένα νέο κύκλο αντιπαράθεσης, νέους εχθρούς, τις αγελάδες και τα γουρούνια, σε βάρος των οποίων οι πρώην εχθροί και νυν σύμμαχοι, σκοπεύουν να εκστρατεύσουν.
Άλλωστε οι λυκοφιλίες, οι λυκοσυμμαχίες, οι εχθροί που γίνονται σύμμαχοι και οι σύμμαχοι που γίνονται εχθροί, για λόγους συγκυριακών συμφερόντων και επιλογών, δεν είναι μόνο προνόμιο του κόσμου των τετράποδων.
Τελικά η ηρωίδα συνέρχεται από την πτώση που της προκάλεσε η ανατροπή του τρακτέρ και βρίσκεται ξανά στον κόσμο των ανθρώπων. Κάποια σημάδια πάνω της, που το σημείο του ατυχήματος δεν δικαιολογούν την ύπαρξή τους, της δείχνουν και την πείθουν, ότι το ταξίδι στον κόσμο των τετράποδων, δεν ήταν μόνο ταξίδι του μυαλού, αλλά είχε όντως γίνει.