Ξεκινώντας με εκπαιδευτικά εφόδια από τα προσφυγικά σχολεία στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Δρ Θεμιστοκλής Σπέης, έκανε μεγάλη καριέρα σαν πυρηνικός μηχανικός στις ΗΠΑ, σπούδασε και τιμήθηκε από μεγάλα Πανεπιστήμια, υπήρξε μέλος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (A E C) στην Washington και λίγο μετά από την Επιτροπή Ελέγχου των Πυρηνικών Αντιδραστήρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (US NUCLEAR REGULATORY COMMISSION).
Συνταξιούχος στις μέρες μας ζει στην Ικαρία. Μας δήλωσε τα ακόλουθα:
-Γεννήθηκα στις ΗΠΑ από γονείς Έλληνες μετανάστες και τα χρόνια της μεγάλης κρίσης, ήρθα στην Ελλάδα, περίπου το 1934 – 1935 και μείναμε στο χωριό μας στο Περδίκι της Ικαρίας. Εκεί μας βρήκε ο πόλεμος, ο πατέρας μου είχε μείνει στην Αμερική. Λόγω των κακουχιών και της πείνας, ξεκινήσαμε την άνοιξη του 1942, 130 – 140 άτομα από το χωριό και μπήκαμε σε ένα καΐκι από το λιμανάκι του Άγιου Φωκά, με κίνδυνο βέβαια γιατί οι κατακτητές απαγόρευαν τα ταξίδια αυτά.
-Πληρώσαμε ναύλα μία χρυσή λίρα που μας είχε δώσει ο πατέρας μου και ταξιδέψαμε εγώ η μάνα μου και οι δύο αδερφές μου. Φτάσαμε σε έναν ορμίσκο της Τουρκίας και από εκεί ξεκίνησε ο ποδαρόδρομος, όπου γέροι και παιδιά κλαίγανε και τελικά μιάμιση μέρα μετά φτάσαμε στο χωριό Κουζούμκουγιου. Από εκεί μας πήγαν με λεωφορείο στον Τσεσμέ όπου μείναμε σε ένα θάλαμο κοντά δύο μήνες. Τους νέους άνδρες τους είχαν διαλέξει αμέσως για να στελεχώσουν το στρατό της Μέσης Ανατολής.
-Τι θυμόσαστε από την Τουρκία;
Επειδή η Τουρκία έπαιζε διπλό παιχνίδι και έβλεπε ότι εκείνη τη στιγμή κέρδιζαν οι Γερμανοί, έβαλε πρόσφυγες σε ένα πλοίο και τους έστειλε πίσω στη Χίο που την είχαν οι Γερμανοί. Αυτοί επειδή το πλοίο είχε γυναικόπαιδα, το γύρισαν πάλι πίσω στην Τουρκία.
-Μετά την Τουρκία πού σας πήγανε;
-Ακολούθως με τρένο μας πήγαν στη Συρία, στο Χαλέπι, όπου εκεί μας ξεψειριάσανε, πλυθήκαμε και μετά μας έστειλαν σε τσαντίρια στην Αίγυπτο στις πηγές του Μωυσέως.
Επειδή ο Ρόμελ προέλαυνε, μας μοίρασαν σε Βελγικό Κονγκό, Ταγκανίκα, Αιθιοπία, κλπ Εγώ μαζί με μία μεγάλη ομάδα προσφύγων βρεθήκαμε στην Αιθιοπία, όπου ήταν καλό το κλίμα και δεν υπήρχαν προβλήματα από ασθένειες και ελονοσία, όπως μάθαμε ότι συνέβαινε σε άλλες αφρικανικές χώρες.
-Πήγατε σχολείο στα χρόνια της προσφυγιάς;
-Σχολείο πήγαινα όπου σταθμεύαμε, πάντα με πρόσφυγες δασκάλους, στην Αιθιοπία πήγα δύο χρόνια σχολείο, είχα και δάσκαλο τον λεγόμενο «Κάπελα», που ήταν το παρατσούκλι του Κουτσουφλάκη από την Ικαρία, που ήταν καταδιωκόμενος από το καθεστώς Μεταξά. Βεβαίως λείπανε μαθήματα από το σχολικό πρόγραμμα, όπως χημεία, φυσική και άλλα.
Πάντως η συμμετοχή μου στην εκπαιδευτική διαδικασία με βοήθησε πολύ και όταν γυρίσαμε, συνέχισα και τελείωσα το γυμνάσιο στον Άγιο Κήρυκο.
-Πότε γυρίσατε;
-Γυρίσαμε το 1946. Φεύγοντας από την Αντίς Αμπέμπα, μείναμε 3-4 μήνες στην Αίγυπτο στην αναμονή γιατί δεν υπήρχε καράβι, αφού γυρνούσαν και τα στρατεύματα.
Τελικά το καράβι μας πήγε στη Χίο και από εκεί με καΐκι γυρίσαμε στην Ικαρία. Το 1947 φύγαμε για τις ΗΠΑ.
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
