Με αφορμή τη δημοσίευση φωτορεπορτάζ από την Casarma το φυλάκιο – παρατηρητήριο των Ιταλών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ικαρία, αναγνώστες από τη Λέρο μας έστειλαν και τους ευχαριστούμε, φωτο από τοιχογραφίες από τα οχυρωματικά έργα των Ιταλών στη Λέρο.
Πρόκειται για μικρό δείγμα των όσων υπάρχουν στο νησί και είναι μόλις από ένα φυλάκιο. Σε πολλές περιπτώσεις είναι αντίγραφα πινάκων της εποχής.
Επίσης μας κοινοποίησαν ηλεκτρονική διεύθυνση από το https://www.youtube.com/watch?v=r2ODdnG0xto όπου φαίνεται το «αερόφονο», κατασκευή η οποία βοηθούσε την αεράμυνα στον εντοπισμό εχθρικών αεροπλάνων και είχε κατασκευαστεί από τους Ιταλούς και είναι το μόνο που έχει μείνει στην Ελλάδα. Η κατάστασή του είναι σχεδόν άριστη, σε σύγκριση με παρόμοιες κατασκευές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη σύγχρονη περίοδο, Ιταλοί σε συνεργασία με το Δήμο Λέρου πραγματοποίησαν εργασίες αποκατάστασης – συντήρησης.
Υπενθυμίζουμε ότι η Λέρος όπως όλα τα Δωδεκάνησα ήταν από το 1912 υπό ιταλική κατοχή. Στην περίοδο αυτή οι Ιταλοί εκτός από οχυρωματικά έργα (η Λέρος ήταν σημαντική στρατιωτική βάση) είχαν και πολλές πολεοδομικές παρεμβάσεις μέσα στους οικισμούς.
Όπως μας ενημέρωσαν κάτοικοι του νησιού, η παρουσία των Ιταλών συνδέεται λόγω των υποδομών που έφτιαξαν, με όλες τις επόμενες φάσεις της ιστορίας του νησιού. Στα ίδια κτήρια των Ιταλών, μετά τον πόλεμο, πήγαν οι βασιλικές σχολές της Φρειδερίκης, το ψυχιατρείο, αργότερα οι πολιτικοί κρατούμενοι της δικτατορίας, αλλά και στις μέρες μας το hot spot των προσφύγων, εκεί που κάποτε ήταν η παλιά ναυτική βάση.
Τόπος «γεμάτος» από ιστορικά μνημεία, με 150 υπόγεια τούνελ, με επίγειες κατασκευές και με πάνω από 50 ναυάγια πολεμικών πλοίων, υποβρυχίων, εμπορικών αλλά και αεροπλάνων που είχαν καταρριφθεί, η Λέρος εκτός από τις φυσικές της ομορφιές, προσφέρεται και για τουρισμό με επίκεντρο την ιστορική αναζήτηση. Όσοι/ες δεν έχετε ακόμα προγραμματίσει τις διακοπές σας, αξίζει να την εντάξετε στους σχεδιασμούς σας.
Η διαφορά των κτισμάτων Λέρου και της Casarma της Ικαρίας, εκτός από αριθμητική, είναι ότι στη Λέρο ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνου στρατιωτικού σχεδιασμού, ενώ στην Ικαρία όπου οι Ιταλοί πήγαν το 1941 και έφυγαν το 1943, ήταν λύσεις ανάγκης για επιτήρηση χωρίς βαρύ εξοπλισμό και χωρίς παρεμβάσεις στους οικισμούς και την πολεοδομία του νησιού.
Να προσθέσουμε ότι η μάχη της Λέρου το 1943 όταν πιά είχαν συνθηκολογήσει οι Ιταλοί, ήταν η τελευταία νίκη των Γερμανών (τελείωσε στις 16/11/1943, μετά από πολυήμερους βομβαρδισμούς), εναντίον των Εγγλέζων και των Ιταλών που συντάχθηκαν μαζί τους, αφού στη συνέχεια άρχισαν να γνωρίζουν τη μία ήττα από την άλλη.
Οι στρατιωτικές δυνατότητες των ιταλικών οχυρών της Λέρου και η δύναμη πυρός που είχαν, ήταν η έμπνευση για την ταινία «τα κανόνια του Ναβαρόνε».
Θυμίζουμε ότι στη συνέντευξή του στο ert.gr ο κάτοικος Λειψών Τάσος Χήρας, περιέγραφε πώς έβλεπε τη μάχη της Λέρου από τα ορεινά σημεία των Λειψών.
«Συχνά από τους Λειψούς βλέπαμε διάφορα, όπως για παράδειγμα από το κτήμα μου είδα τη μάχη της Λέρου. Είδα αλεξιπτωτιστές να πέφτουν, τορπιλακάτους και αποβατικά, πολλοί σκοτώθηκαν σε βραχώδεις ακτές της Λέρου. Την άλλη μέρα η Λέρος είχε πέσει και έφτασε ένα καΐκι με Εγγλέζους και ιερολοχίτες, περίπου 80 άτομα, που κρύφτηκαν για να συνεχίσουν το βράδυ το ταξίδι τους για τη Μέση Ανατολή. Ήθελαν ησυχία γιατί από τους συνεχείς βομβαρδισμούς είχαν πάθει σοκ.
Τους πήγαμε πίτες που ετοίμασε η μητέρα μου και κρασί, είχαν μείνει κρυμμένοι για να μην εντοπιστούν τη μέρα από αεροπλάνα. Φεύγοντας τους έπεσε ένα όπλο στη θάλασσα, που βούτηξα την άλλη μέρα και το πήρα.
Είχα δει και βομβαρδισμούς καραβιών από τους Γερμανούς, ένα από αυτά το ιταλικό πλοίο «Βόλτα» με πολλά εφόδια για να μην βουλιάξει «κάθησε» πάνω στα Ασπρονήσια, ένα άλλο δεν το πέτυχαν και έφυγε. Εμείς είχαμε κρυφτεί στα δάση όσο οι Γερμανοί βομβάρδιζαν.
Είχαμε μία δασκάλα, που με σύνδεσμό της έναν Λεριό, έστελνε μηνύματα στους Εγγλέζους κρυμμένα μέσα σε σωληνάρια, μπουκάλια κλπ. Αυτά τα προωθούσαν στους κομάντος».
Στη Λέρο ζει εδώ και δεκαετίες ο Νικόλας Πυροβολικός, από τους παράτολμους καραβοκύρηδες τα χρόνια της κατοχής, με πολλές αποστολές στο ενεργητικό του.
Γι’ άλλη μιά φορά ευχαριστούμε για τη ζωντανή σχέση επικοινωνίας και αποστολής υλικών.
Επισκεφτείτε και την ιστοσελίδα του Δήμου Λέρου για το Πολεμικό Μουσείο «Τούνελ Μερικιάς».
