Σάμος: Από το «Τηγάνι» μέχρι το Νουσεϊράτ – Το προσφυγικό ταξίδι της Μ. Σμυρνιωτοπούλου (β’ μέρος)

...αναδημοσίευση από το www.ert.gr...

Συνεχίζουμε την ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τη Μάρω Σμυρνιωτοπούλου – Λιακοσταύρου που ακολούθησε το δρόμο της προσφυγιάς, από τη Σάμο και το Πυθαγόρειο, μέχρι τη Μέση Ανατολή. Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης, ξεκινάμε με την άφιξη των προσφύγων μετά από σιδηροδρομικό ταξίδι, με αφετηρία την Τουρκία, στον προορισμό τους.

πρόσφυγες στο Νουσεϊράτ

-Πού καταλήξατε τελικά;

-Φτάσαμε σε ένα στρατόπεδο που το λέγανε Κον Καμπ και είχε μεγάλες σκηνές, όπου μας έδωσαν στρώματα και εφόδια (πιρούνια, μεταλλικά πιάτα, κλπ). Η Ευαγγελία είχε αδελφό δεσπότη στα Ιεροσόλυμα και την πήρε. Εμείς μέναμε πολλά άτομα μέσα στη σκηνή.
Αργότερα επειδή είχα πάθει ιλαρά και με τη βοήθεια του Σαμιώτη γιατρού Σπύρου (η μάνα μου ήταν φίλη και με τη γυναίκα του) μας άλλαξαν και πήγαμε σε άλλη περιοχή και μείναμε σε ένα Τόλ. Ήταν Τόλ όπου έμεναν και πολλοί Βαθιώτες και εσωτερικά κάναμε χωρίσματα με κουβέρτες σαν παραβάν και «δωμάτια».
Δεν είχαμε εύκολη επικοινωνία με πρόσφυγες σε άλλες περιοχές.

η μικρή της φωτογραφίας είναι η Μ. Σμυρνιωτοπούλου στο Νουσεϊράτ

– Πώς ήταν η σίτισή σας στο προσφυγικό στρατόπεδο;

-Ο πατέρας μου άνοιξε κουρείο μέσα στο στρατόπεδο. Πηγαίναμε με την αμοιβή του και ψωνίζαμε από τα περιβόλια των αράβων στο δρόμο προς τη Γάζα. Βρισκόμασταν κοντά στη θάλασσα και πολλοί άραβες πουλούσαν ορτύκια που έπιαναν καθώς περνούσαν μεγάλα σμήνη από την περιοχή. Το φαγητό μας ήταν άθλιο μας έδιναν κάτι κατεψυγμένα κρέατα με ένα δάχτυλο κρέας και τρία δάχτυλα λίπος. Εμείς τα πετάγαμε σε κάτι μεγάλα βαρέλια που χρησιμοποιούσαμε σαν κάδους σκουπιδιών. Εκεί έρχονταν οι άραβες και τα έριχναν και έτρωγαν από μέσα ό,τι είχαμε πετάξει εμείς.

-Ποια ήταν η εκπαιδευτική δομή στο Νουσεϊράτ;

-Όταν οργανώθηκαν και τα σχολεία, εμένα με έβαλαν στη Β’ δημοτικού και θυμάμαι ότι μας έδιναν πρωινό, γάλα, τσάι κα από μία κουταλιά βούτυρο και μαρμελάδα και πηγαίναμε με κάτι μικρά κουβαδάκια και το παίρναμε.

Το πρωινό δεν ήταν μόνο για τους μαθητές, ήταν κεντρικό συσσίτιο.

Στην εκπαιδευτική δομή χρησιμοποιήθηκαν όλοι και όλες που είχαν κάποια μόρφωση. Θυμάμαι τη ζωγράφο Ρουμπίνα Λεβεσιανού, που μας μάθαινε να ζωγραφίζουμε και να κάνουμε σκίτσα, όπως γίνεται και σήμερα σε παιδικούς σταθμούς και σχολεία.

το κουρείο στο Νουσεϊράτ

Παράλληλα με συντονισμό από τους Εγγλέζους, έρχονταν είδη για βοήθεια, κυρίως ρούχα, όπως γίνεται και σήμερα διανομή βοήθειας στους πρόσφυγες της εποχής μας, γι αυτό έχουμε και εμείς την ευαισθησία, γιατί τα ζήσαμε.

Θυμάμαι ότι είχαμε και Καλύμνιους πρόσφυγες.
Δασκάλα μου ήταν η Φιλιώ Τζανετή από το Μαραθόκαμπο της Σάμου και είχε πατέρα δάσκαλο διευθυντή του δημοτικού στο Μαραθόκαμπο. Στο Νουσεϊράτ που βρισκόμασταν, δίδασκε και ο Γιάννης Ταμβακλής που τον γνώρισα.

Σαν σχολείο μας πήγαιναν και σχολικούς περιπάτους, αλλά επειδή ζούσαμε στην έρημο μας πήγαιναν εκδρομή σε οάσεις.

παρέα προσφύγων από τη Σάμο

Σε μία από αυτές αργήσαμε να επιστρέψουμε γιατί είχαν απομακρυνθεί η δασκάλα μου και ο Ταμβακλής, που τελικά παντρεύτηκαν. Άλλη μία φορά με άφησε η δασκάλα μου με τη βέργα να προσέχω την τάξη γιατί είχε μία δουλειά, εγώ κάτι είχα αρχίσει να καταλαβαίνω. Ήμουν καλή μαθήτρια μου είχαν δώσει ενδεικτικό με 10 με πολλούς τόνους και στεναχωρήθηκα που έπρεπε να το δώσω – καταθέσω για την επανεγγραφή μου την επόμενη χρονιά.

περιοδικό Α.Ε.Ρ.Α.

-Πότε και πώς γυρίσατε στη Σάμο;

-Γυρίσαμε την άνοιξη του 1945 φεύγοντας από τη Χάιφα με ένα μεγάλο πλοίο. Στα κάλαντα που λέγαμε τα Χριστούγεννα, υπήρχε μία στροφή που έλεγε
«Τι κι αν γιορτάζουμε ξανά, πρόσφυγες μες’ την άμμο, σε λίγο θ’ αντικρύσουμε τη λατρεμένη Σάμο».

Φωτο: αρχείο Μ. Σμυρνιωτοπούλου – Λιακοσταύρου

Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος

Όλοι οι κύκλοι του αφιερώματος στην ανάρτηση: Αναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr
 

Κάθε μέρα λίγα λεπτά μετά τις 7πμ διαβάστε στο www.ert.gr:

Δευτέρα 19 Ιουνίου 2017: Σταμάτης Μαυρογεώργης: Από τα υποβρύχια μέχρι τις μεταφορές προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο 

Τρίτη 20 Ιουνίου 2017: Casarma: Το ιταλικό παρατηρητήριο στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (pic)

Τετάρτη 21 Ιουνίου 2017:  Διογένης Μαυρογεώργης: Η απόδραση από το κρατητήριο των Ιταλών και η πορεία του στη Μέση Ανατολή

Πέμπτη 22 Ιουνίου 2017: Ο Κώστας Βαρβέρης θυμάται τα χρόνια της κατοχής στη Σύρο 

Παρασκευή 23 Ιουνίου 2017: Η Σύρος τα χρόνια της κατοχής: Συνέντευξη με την Παναγιώτα Καρέλλα – Λειβαδάρα  

Σάββατο 24 Ιουνίου 2017: Η Δ. Σπανού – Μπονάτσου στο ert.gr: Η δασκάλα των προσφυγόπουλων στο Νουσεϊράτ 

Κυριακή 25 Ιουνίου 2017: Από τον Άγιο Φωκά το 1942 έως την Κύπρο δαμάζοντας τα κύματα – Η προσφυγική οδύσσεια του Ν. Φουντούλη 

Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017: Προχωράει η διαμόρφωση του «μνημείου της προσφυγιάς» 

Τρίτη 27 Ιουνίου 2017: Η φιλόξενη αγκαλιά του Λιβάνου στους Έλληνες πρόσφυγες
 
Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017: Τσεσμές: Το Hot Spot των Ελλήνων προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο      

Πέμπτη 29 Ιουνίου 2017: Αεροπορικώς ψάρια για τις λίμνες της Ελλάδας – Μετά το κατοχικό πλιάτσικο 

Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017: H διπλή προσφυγιά του ποιητή Φώτη Αγγουλέ 

Σάββατο 1 Ιουλίου 2017: «Τρώγαμε και τσικνήθρες (τσουκνίδες) και μολόχες» ο Γ. Ψιλόπουλος θυμάται την κατοχή στη Σύρο 

Κυριακή 2 Ιουλίου 2017: Επιβίωση με δελτία τροφίμων και «αραντό» στη Σύρο της κατοχής

Δευτέρα 3 Ιουλίου 2017: Η μάχη του Ελ Αλαμέιν και η επίπτωσή της στις μετακινήσεις Ελλήνων προσφύγων


Τρίτη 4 Ιουλίου 2017: Κατοχικές πανιότες σκατολέτες και λούπινα – Οι αναμνήσεις του Συριανού Σπύρου Κρεατσούλα 


Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017: ΑSYA MINOR yeniden: Η τουρκική ματιά στην ελληνική προσφυγιά του Β’ Παγκοσμίου πολέμου

Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017: Mαρία Οικονόμου – Μανωλιού: Το προσφυγικό της ταξίδι από τη Σάμο στη Γάζα

Παρασκευή 7 Ιουλίου 2017: Ανδρέας Χριστόπουλος – από το πολεμικό ναυτικό στα «σύρματα» των Εγγλέζων στην Αίγυπτο