Ξεκινάμε το Σάββατο 17 Ιουνίου 2017, τον έκτο κύκλο του αφιερώματος που εδώ και μήνες πραγματοποιούμε με την παρουσίαση συνεντεύξεων και στοιχείων από το προσφυγικό ρεύμα των Ελλήνων κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε αυτό προσθέσαμε και τις μη προσφυγικές διαστάσεις, όπως τη δράση όσων παρέμειναν, τις αντιστασιακές ενέργειες και όσα άλλα αποτελούν στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα της περιόδου των κατοχικών χρόνων, με επίκεντρο κυρίως τη νησιωτική Ελλάδα και ακόμα πιο συγκεκριμένα το Αιγαίο.
Αφού ολοκληρώσουμε τον έκτο κύκλο και για ένα χρονικό διάστημα, αν και έχουμε επαρκή ύλη για τον 7ο κύκλο, θα σταματήσουμε τη δημοσιοποίηση στοιχείων και συνεντεύξεων για την έρευνα αυτή, με σκοπό να προχωρήσουμε στη συλλογή μαρτυριών που για αστάθμητους και τυχαίους λόγους, δεν μπόρεσαν να ενταχθούν στους μέχρι τώρα έξι κύκλους που έχει πραγματοποιήσει η έρευνά μας.
Εκτίμησή μας είναι ότι στις αρχές του φθινοπώρου θα επανέλθουμε με στόχο να κλείσουμε την έρευνα και να συνολικοποιήσουμε τα συμπεράσματά της.
Κάνοντας έναν απολογισμό μέχρι αυτό το σημείο νομίζουμε ότι κωδικοποιημένα πρέπει το ενδιαφέρον να επικεντρωθεί στα ακόλουθα σημεία:
-Η εκπαίδευση των προσφυγόπουλων σε Κύπρο, Μέση Ανατολή, Αφρική και οι τρόποι οργάνωσής της. Ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα τη στιγμή που επιχειρήθηκε να δημιουργηθούν θέματα σε σχολεία για τη φοίτηση των προσφυγόπουλων. Αλλά και για την επόμενη σχολική περίοδο που ορισμένοι σχεδόν έχουν προαναγγείλλει ότι θα ανοίξουν το θέμα σαν πεδίο αντιπαράθεσης στις τοπικές κοινωνίες, για να στηθεί σταδιακά το προεκλογικό σκηνικό των επόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών.
-Τα επιδόματα σίτισης – διαβίωσης που χορηγήθηκαν στους Έλληνες πρόσφυγες και ξεπληρώθηκαν μεταπολεμικά και το τι ισχύει σήμερα για τους πρόσφυγες της εποχής μας.
-Οι υγειονομικές συνθήκες κάτω από τις οποίες διαβιούσαν οι Έλληνες πρόσφυγες τότε και οι πρόσφυγες στη χώρα μας σήμερα.
-Οι διακινήσεις και οι διακινητές, αγωνιστές ενάντια στους κατακτητές τότε, κάτι πολύ διαφορετικό στις μέρες μας.
-Η συμπεριφορά των Τούρκων λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά και των αραβικών πληθυσμών στις χώρες υποδοχής & εγκατάστασης.
-Και φυσικά οι μεγάλες αιτίες για την εμφάνιση προσφυγικών ροών, οι πόλεμοι, τα συμφέροντα πίσω από αυτούς και τα ανθρώπινα δράματα που προκαλούνται.
Επίσης πρέπει να ευχαριστήσουμε (εκτός από τους φορείς που με το ενδιαφέρον τους μας έδωσαν δύναμη, στοιχεία και χρήσιμες κατευθύνσεις) για τη συμβολή τους στον έκτο κύκλο, τα Γ.Α.Κ.- Αρχείο Νομού Κυκλάδων και την Αγγελική Ψιλοπούλου, τη Νικόλ Λιακοσταύρου, το Νίκο Ζηκίδη, το Γιάννη Μαυρογεώργη, τη Σμαράγδα – Μάγια Πατεράκη, τον Ιταλό απόστρατο αξιωματικό Pietro Giovanni Liuzzi, το διευθυντή του 1ου δημοτικού σχολείου Αγ. Κηρύκου Ικαρίας Σταμάτη Μάζαρη, την ΠΕΑΕΑ Πάτρας και την πρεσβεία του Λιβάνου στην Αθήνα.
Κείμενο & φωτο: Nάσος Μπράτσος
Όλοι οι κύκλοι του αφιερώματος στην ανάρτηση: Αναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr
Μια φορά, μια φωτιά – Η μαθητική ταινία για το προσφυγικό από το 1ο Δημoτικό Σχολείο Αγίου Κηρύκου Ικαρίας. Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Χριστίνα Γκούγκουρα, Ελένη Κόκορη. Δημοσιεύουμε κείμενό τους:
Μια φορά, μια φωτιά
Τι συμβαίνει όταν αρπάζει φωτιά στο σπίτι των ζώων; Πώς αντιδρούν όσοι κινδυνεύουν και πώς όσοι έχουν όφελος από τον φόβο; Είναι άραγε μόνο «κάποιοι άλλοι» που θα αναζητούν συνέχεια τη σωτηρία σε άγνωστα μέρη;
Όλα ξεκίνησαν με αφορμή τις προσφυγικές ροές το 2015-2016 κι ένα τραγούδι – έμπνευση, το Ederlezi από τον «Καιρό των τσιγγάνων». Δεν είναι μόνο συγκεκριμένοι λαοί που πολύ συχνά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις ζωές και τα σπίτια τους και να προσφύγουν στο άγνωστο, αλλά ανά τους αιώνες έχουν εξαναγκαστεί στον δρόμο για το άγνωστο εκατομμύρια άνθρωποι, όχι επειδή το θέλανε φυσικά, αλλά λόγω «φωτιάς», όπως τα ζώα από το φλεγόμενο δάσος.
Στην Ικαρία οι εικόνες από το ανθρώπινο δράμα ήταν λίγες, η βοήθεια κι η στήριξη των κατοίκων της όμως παραδειγματική τις ελάχιστες φορές που κατέφθασαν πρόσφυγες στο νησί. Γνωρίζουν άλλωστε οι Καριώτες από φευγιό, μετανάστευση, ξένους τόπους, απομόνωση, εξορία.
Στην περίπτωση των παιδιών, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Σκόρπιες πληροφορίες μπερδεμένες στο κεφάλι τους σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα.
Ο σκοπός της δημιουργίας ταινιούλας μικρού μήκους στο σχολικό περιβάλλον ήταν ένας, η ευαισθητοποίηση και ενσυναίσθηση με τρόπο βιωματικό.
Οι μαθητές που συμμετείχαν επέδειξαν ενθουσιασμό και μεγάλη συνέπεια στα εξωσχολικά ραντεβού για τα γυρίσματα. Οι βόλτες στο δάσος, η βάρκα, οι μάσκες και δυο «αλλοπρόσαλλες» δασκάλες, να τους καθοδηγούν στα πιο περίεργα πλάνα με μια κάμερα της πλάκας και μεγάλη απειρία στο αντικείμενο.
Οι εκπαιδευτικοί δεν είμαστε σκηνοθέτες, ούτε είναι οι μαθητές μας επαγγελματίες ηθοποιοί, είναι όμως μικροί δημιουργοί με μεγάλες ανησυχίες και αυτό θα θέλαμε να μείνει από αυτό το βίντεο.
Όσο υπάρχουν «φωτιές» θα υπάρχουν απώλειες και όσο υπάρχει αλληλεγγύη θα υπάρχουν άνθρωποι.
Ελένη Κόκορη & Χριστίνα Γκούγκουρα,
αναπληρώτριες δασκάλες στην Ικαρία
Κάθε μέρα λίγα λεπτά μετά τις 7πμ διαβάστε στο www.ert.gr:
Σάββατο 17 Ιουνίου 2017: Σάμος: Από το «Τηγάνι» μέχρι το Νουσεϊράτ – Το προσφυγικό ταξίδι της Μ. Σμυρνιωτοπούλου (α’ μέρος)
Κυριακή 18 Ιουνίου 2017: Σάμος: Από το «Τηγάνι» μέχρι το Νουσεϊράτ – Το προσφυγικό ταξίδι της Μ. Σμυρνιωτοπούλου (β’ μέρος)
Δευτέρα 19 Ιουνίου 2017: Σταμάτης Μαυρογεώργης: Από τα υποβρύχια μέχρι τις μεταφορές προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Τρίτη 20 Ιουνίου 2017: Casarma: Το ιταλικό παρατηρητήριο στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (pic)
Τετάρτη 21 Ιουνίου 2017: Διογένης Μαυρογεώργης: Η απόδραση από το κρατητήριο των Ιταλών και η πορεία του στη Μέση Ανατολή
Πέμπτη 22 Ιουνίου 2017: Ο Κώστας Βαρβέρης θυμάται τα χρόνια της κατοχής στη Σύρο
Παρασκευή 23 Ιουνίου 2017: Η Σύρος τα χρόνια της κατοχής: Συνέντευξη με την Παναγιώτα Καρέλλα – Λειβαδάρα
Σάββατο 24 Ιουνίου 2017: Η Δ. Σπανού – Μπονάτσου στο ert.gr: Η δασκάλα των προσφυγόπουλων στο Νουσεϊράτ
Κυριακή 25 Ιουνίου 2017: Από τον Άγιο Φωκά το 1942 έως την Κύπρο δαμάζοντας τα κύματα – Η προσφυγική οδύσσεια του Ν. Φουντούλη
Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017: Προχωράει η διαμόρφωση του «μνημείου της προσφυγιάς»
Τρίτη 27 Ιουνίου 2017: Η φιλόξενη αγκαλιά του Λιβάνου στους Έλληνες πρόσφυγες
Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017: Τσεσμές: Το Hot Spot των Ελλήνων προσφύγων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Πέμπτη 29 Ιουνίου 2017: Αεροπορικώς ψάρια για τις λίμνες της Ελλάδας – Μετά το κατοχικό πλιάτσικο
Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017: H διπλή προσφυγιά του ποιητή Φώτη Αγγουλέ
Σάββατο 1 Ιουλίου 2017: «Τρώγαμε και τσικνήθρες (τσουκνίδες) και μολόχες» ο Γ. Ψιλόπουλος θυμάται την κατοχή στη Σύρο
Κυριακή 2 Ιουλίου 2017: Επιβίωση με δελτία τροφίμων και «αραντό» στη Σύρο της κατοχής
Δευτέρα 3 Ιουλίου 2017: Η μάχη του Ελ Αλαμέιν και η επίπτωσή της στις μετακινήσεις Ελλήνων προσφύγων
Τρίτη 4 Ιουλίου 2017: Κατοχικές πανιότες σκατολέτες και λούπινα – Οι αναμνήσεις του Συριανού Σπύρου Κρεατσούλα
Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017: ΑSYA MINOR yeniden: Η τουρκική ματιά στην ελληνική προσφυγιά του Β’ Παγκοσμίου πολέμου
Πέμπτη 6 Ιουλίου 2017: Mαρία Οικονόμου – Μανωλιού: Το προσφυγικό της ταξίδι από τη Σάμο στη Γάζα
Παρασκευή 7 Ιουλίου 2017: Ανδρέας Χριστόπουλος – από το πολεμικό ναυτικό στα «σύρματα» των Εγγλέζων στην Αίγυπτο