Σε λίγες ημέρες έχουμε την αποφράδα επέτειο της συμπλήρωσης 49 χρόνων από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και την επταετή δικτατορία στη χώρα μας. Αναγκαίο λοιπόν να θυμηθούμε κάποιες από τις παραμέτρους της αντιστασιακής δράσης.
Ξεκινώντας από τα ΜΜΕ που στα χρόνια του «γύψου», υπήρχε λογοκρισία, αλλά αρκετοί δημοσιογράφοι έδωσαν και αυτοί μαζί με άλλα στρώματα της κοινωνίας, το δικό τους αγώνα, που πρέπει να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεώτεροι.
Όσοι δεν βρέθηκαν στις εξορίες, προσπαθούσαν με πολύ κόπο κάτω από συνθήκες σκληρής λογοκρισίας και παρακολούθησης να περάσουν έστω και με έμμεσο τρόπο κάποια μηνύματα. Είναι γνωστή η κίνηση διαμαρτυρίας όταν η λογοκρισία έκοβε κομμάτια, στη θέση τους να μην δημοσιεύεται τίποτα και να παραμένει «λευκό». Επίσης τα παιχνιδια με τη σελιδοποίηση, ώστε δίπλα σε ειδησεογραφία λογοκριμένη, να υπάρχει άλλο θέμα με τίτλο που δημιουργούσε συνειρμούς.
Συχνά
οι δημοσιογράφοι εκείνης της εποχής τροφοδοτούσαν με κίνδυνο,
ανταποκριτές ξένων ΜΜΕ που κι αυτοί κάτω από δύσκολες συνθήκες έδιναν
την ενημέρωση σε διεθνή ΜΜΕ, κυρίως για την αντιστασιακή δράση, αλλά και
για τις εγκληματικές επιλογές της χούντας. Επίσης αποτέλεσαν διαμάντια
της δημοσιογραφίας, ελληνικές εφημερίδες που εκδίδονταν στο εξωτερικό,
με πλήρη αντιδικτατορική ειδησεογραφία (φυσικά παράνομες στην Ελλάδα,
κυκλοφορούσαν στους αντιστασιακούς κύκλους), καθώς και έντυπα που
εκδίδονταν στη χώρα μας σε συνθήκες παρανομίας. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν
και οι ελληνικές εκπομπές της deutsche welle, γεγονός που έκανε το
δικτατορικό καθεστώς να επιτίθεται με σχετικά δημοσιεύματα.Ακολούθως πρέπει να θυμίσουμε τις αντιδράσεις μέσα στους χώρους εργασίας, σε συνθήκες ασφυκτικής πίσεσης, τονίζοντας ότι στους πολλούς έχει μείνει σαν ορόσημο της αντιδικτατορικής πάλης η εξέγερση του Πολυτεχνείου, όμως δεν θα πρέπει να κρύψουμε πίσω από την ομολογουμένως τεράστια σημασία της, μια σειρά σχετικά άγνωστων αντιδικτατορικών δραστηριοτήτων.
Εύλογη είναι η απορία το πώς έγινε αυτό, αφού αρκετά σωματεία τα είχε διαλύσει η χούντα, διοικήσεις συνδικάτων είχαν εξοριστεί και είχαν αντικατασταθεί από πρόσωπα «πειθήνια» προς τους χουνταίους, ενώ θεσμικά υπήρχαν μόνο τα σωματεία που είχαν ελεγχόμενες διοικήσεις, συνήθως κλακαδόρους της χούντας, στα πρότυπα όλων των προηγούμενων φασιστικών καθεστώτων ανά την υφήλιο.
Η εξήγηση είναι ότι αρκετοί νέοι άνθρωποι είχαν έρθει από τα χωριά τους στην Αθήνα και δεν είχαν προηγούμενη πολιτική ένταξη, ώστε να τους έχει η χούντα στα κατάστιχά της και έτσι μπήκαν στην παραγωγή και αποτέλεσαν παράλληλα και μια νέα γενιά αντιχουντικής πολιτικοποίησης.
Γυάρος – Τόπος εξορίας και μαρτυρίου
Είχαμε
φαινόμενα όπου στις «κανονικές» συνεδριάσεις, συχνά συμμετείχε και
εκπρόσωπος της αστυνομίας – χωροφυλακής για να καταγράφει τι λένε και τι
είχαν σκοπό να κάνουν οι συνδικαλιστές. Ακολούθως μετά τη λήξη της
«κανονικής» συνεδρίασης, γίνονταν σε άλλο τόπο μια «άλλη», στην οποία
συμμετείχαν μόνο οι «μιλημένοι» και αυτή αποφάσιζε στο πώς θα
δρομολογούσε δράσεις.Με τέτοιες πρακτικές έγινε εφικτό να οργανωθεί απεργία στα τρόλεϊ, πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και με τη βοήθεια των ανταποκριτών των ξένων ΜΜΕ να φτάσει το απεργιακό χαστούκι που έφαγε η χούντα πολύ μακριά, από άποψη δημοσιότητας και να δώσει κουράγιο σε όλο τον κόσμο της αντιδικτατορικής δράσης.
Γι αυτό αν προσέξει κανείς τα φιλμ από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, όπου οι φοιτητές αναρτούν αφισάκια, ή γράφουν συνθήματα στα διερχόμενα τρόλεϊ, θα διαπιστώσει ότι οι οδηγοί δεν προσπαθούν να αποφύγουν τη χρήση του οχήματός τους σαν κινητό αντιδικτατορικό μήνυμα, αλλά μάλλον χαίρονται.
Συχνά με επιβάτες των τρόλεϊ, μεταφέρονται και προμήθειες σε φάρμακα και τρόφιμα.
Παράλληλα, σε άλλους χώρους τα εκρηκτικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι εργαζόμενοι, οδηγούσαν σε ξεσπάσματα από τα κάτω, που είχαν και αυτά την αξία τους, ακόμα και αν ήταν «μικρά» σε διάρκεια.
Όπως για παράδειγμα η πρώτη στάση εργασίας επί δικτατορίας, που κράτησε μια ώρα και έγινε στο εργοστάσιο «Θερμίς» στη Ριζούπολη, που σήμερα δεν υπάρχει και έχει γίνει χώρος πρασίνου και αθλοπαιδειών, μετά από κινητοποιήσεις των κατοίκων, που απέτρεψαν την οικοδόμηση τσιμεντένιου μεγαθήριου από τράπεζα.
Όσο για την «ευημερία», που οι νοσταλγοί – απομεινάρια της χούντας, χρησιμοποιούν σαν «επιχείρημα» για να χαρακτηρίσουν σαν θετικό το διάστημά της, ας το συγκρίνουμε με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας:
1965, 42 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα
1968, 71 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα
1969, 100 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα
Με στοιχεία του ΣΕΒ από το 1967 έως το 1971 τα καθαρά κέρδη των βιομηχάνων ήταν 193%.
ΣΕΒ: «η μείωσις της ανεργίας προέκυψε κυρίως ως αποτέλεσμα υψηλών ρυθμών εξωτερικής μεταναστεύσεως και δευτερευόντως εκ της αυξήσεως της εγχωρίου απασχολήσεως. Είναι φανερό ότι η απασχόλησις του εργατικού δυναμικού της χώρας, κάθε άλλο παρά πλήρης δύναται να θεωρηθεί. Ηυξήθη σοβαρώς η παραγωγικότης της εργασίας, δια της εντατικωτέρας χρησιμοποιήσεως του εργατικού δυναμικού».
Το μεροκάματο ήταν το 1967 90 δρχ για τους άνδρες και 75 δρχ για τις γυναίκες, ενώ στις 1/12/1973 ήταν 165,60 δρχ για τους άνδρες και 144 δρχ για τις γυναίκες, όμως τα βασικά είδη διατροφής είχαν αυξηθεί από 200% έως 300% από το 1970 και μετά.
49 χρόνια μετά με το σύνολο των αντιδικτατορικών δράσεων να είναι εξαιρετικά πλούσιο για να καλυφθεί με μία ανάρτηση, ή με μία τηλεοπτική ή ραδιοφωνική εκπομπή, το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε, είναι να μην ξεχνάμε.
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών – ΣΦΕΑ, 1967 – 1974 και διαβάστε ΕΔΩ το χρονολόγιο της επταετούς στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα.
Kείμενο: Νάσος Μπράτσος
