Η κρίση στην ευρωζώνη και η αριστερά στην Ευρώπη

άρθρο του Άλεξ Καλλίνικος στο Βήμα:

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=458086#commentForm

Η ηγεσία της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ έχει χρεοκοπήσει. Αυτή η διαπίστωση είναι κυριολεκτική, όπως μπορούμε να δούμε με το τελευταίο στάδιο της τραπεζικής κρίσης που ξεδιπλώνεται στην Ισπανία. Αν η Ευρωζώνη συνεχίζει να καταρρέει, πολύ απλά δεν θα υπάρχουν αρκετά χρήματα για να τη σώσουν. Η χρεοκοπία είναι πραγματική και σε ηθικό και ιδεολογικό επίπεδο. Αυτό το ξέρουν όλοι και προκύπτει ως βασική μάθημα από τις πρόσφατες εκλογές. Το μοτίβο που προκύπτει είναι ξεκάθαρο. Το κέντρο που στηρίζει τις πολιτικές λιτότητας που η Άγκελα Μέρκελ επιδιώκει να μετατρέψει σε υποχρεωτικές στη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπιέζεται στις εκλογές. Υπάρχει μια πόλωση ακόμα πιο δεξιά και ακόμη πιο αριστερά.

Τα προχωρήματα που κάνει η άκρα δεξιά είναι ανατριχιαστικά. Η Χρυσή Αυγή που πήρε 7% στις ελληνικές εκλογές δεν είναι “ευρω-φασίστες” με κοστούμια. Είναι σκληροί ναζί με ομάδες κρούσης στους δρόμους. Όμως, είναι η άνοδος της ριζοσπαστικής αριστεράς στην οποία θέλω να εστιάσω. Η πιο καθαρή περίπτωση είναι φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ, που πήρε 16,8% στις πρόσφατες εκλογές. Υπάρχουν δημοσκοπήσεις που του δίνουν 25% ή και παραπάνω, αν προκύψουν επαναληπτικές εκλογές τον Ιούνη. Σε αυτά, πρέπει να προσθέσουμε τον Ζαν-Λυκ Μελανσόν του Μετώπου της Αριστεράς, ο οποίος πήρε 11,01% στον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών που έγιναν τον περασμένο μήνα. Υπάρχουν επίσης και άλλες περιπτώσεις.

Η ολλανδική κυβέρνηση κατέρρευσε πρόσφατα κάτω από το βάρος των πολιτικών λιτότητας, τις οποίες η ίδια είχε βοηθήσει τις Βρυξέλλες να επιβληθούν. Ήταν ο δεξιός λαϊκιστής Χερτ Βίλντερς που τράβηξε το χαλί κάτω από τον κυβερνητικό συνασπισμό, αλλά το Σοσιαλιστικό Κόμμα (της ριζοσπαστικής αριστεράς) αναδεικνύεται πρώτο στα γκάλοπ. Ποιες όμως είναι οι πολιτικές αυτής της ανερχόμενης αριστεράς; Με μια δόση υπεραπλούστευσης, πρόκειται στην ουσία για μια ή άλλη εκδοχή ενός αριστερού ρεφορμισμού. Είναι αλήθεια ότι στον ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχουν μια σειρά οργανώσεις της άκρας αριστεράς, όμως η κυρίαρχη δύναμη, ο Συνασπισμός, προέρχεται από την πιο συμβιβαστική και περισσότερο φιλο-ευρωπαϊκή πτέρυγα του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος.

Ο Μελανσόν ηγήθηκε μιας αριστερής διάσπασης από το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα αφού υπηρέτησε ως υπουργός στην καταστροφική κυβέρνηση της πληθυντικής αριστεράς, που είχε την εξουσία ανάμεσα στο 1997 και το 2002. Η πιο ισχυρή οργανωμένη δύναμη μέσα στο Μέτωπο της Αριστεράς του Μελανσόν είναι το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο για δεκαετίες είχε επιλέξει να είναι ουρά του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Ένα έντονο χαρακτηριστικό των γαλλικών προεδρικών εκλογών ήταν η κακή επίδοση της επαναστατικής αριστεράς. Ο Ολιβιέ Μπεζανσενό είχε ξεπεράσει κατά πολύ σε ψήφους το Κομμουνιστικό Κόμμα στις προεδρικές εκλογές του 2002 και του 2007. Όμως αυτή τη φορά οι υποψήφιοι και του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος και της Λυτ Ουβριέρ (Εργατική Πάλη), η οποία στις μέρες που είχε επικεφαλής την Αρλέτ Λαγκιγιέ έχαιρε μεγάλης εκτίμησης, εξαφανίστηκαν μπροστά στον Μελανσόν. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι αριστερά ρεφορμιστικά κόμματα έχουν την πρωτοκαθεδρία απέναντι στη λιτότητα. Καλύπτουν ένα κενό που άφησε η δεξιόστροφη πορεία της κυρίαρχης σοσιαλδημοκρατίας. Κόμματα όπως το Εργατικό της Βρετανίας ή το Σοσιαλιστικό της Γαλλίας, τώρα αποκαλούνται σοσιαλ-φιλελεύθερα, λόγω του εναγκαλισμού τους με το νεοφιλελευθερισμό.

Φυσιογνωμίες όπως ο Μελανσόν ή ο Αλέξης Τσίπρας, όπως και ο Τζορτζ Γκάλογουεϊ στη Βρετανία είναι ικανοί να απευθυνθούν σε παραδοσιακούς ψηφοφόρους της σοσιαλδημοκρατίας, εκφράζοντας τον θυμό τους με μια γνώριμη ρεφορμιστική γλώσσα. Ο Εντ Μίλιμπαντ και ο Φρανσουά Ολάντ προσπαθούν να ξανασυντονίσουν τα μηνύματα των κομμάτων τους ώστε να αποκτήσουν σχέση με αυτόν τον θυμό. Όμως η απροθυμία τους να σπάσουν από τον σοσιαλφιλελευθερισμό αφήνει τεράστιο κενό προς τα αριστερά.

Σε κάθε περίπτωση, είτε πρόκειται για κλασικούς σοσιαλδημοκράτες ή για τους πιο ριζοσπάστες αμφισβητίες τους που καταφέρνουν να αναδειχθούν χάρη στην κόντρα τους με την λιτότητα, θα βρεθούν κάτω από τεράστια πίεση να συμβιβαστούν με τη γερμανική κυβέρνηση και τις χρηματαγορές. Μετά τις ελληνικές εκλογές, ο Τσίπρας έκανε μια εξαιρετική δήλωση απαιτώντας να σταματήσει το “βάρβαρο” πρόγραμμα λιτότητας. Όμως στη συνέχεια έγραψε μια πολύ λιγότερο συγκρουσιακή επιστολή προς τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αυτού του είδους η αμφιταλάντευση είναι στη φύση κάθε είδους ρεφορμισμού. Ο ρεφορμισμός επιδιώκει ταυτόχρονα να εκφράσει την αντίσταση των εργατών στον καπιταλισμό, αλλά και να την περιορίσει μέσα στα πλαίσια του συστήματος. Η κατάσταση υπογραμμίζει την ανάγκη να οικοδομήσουμε μια επαναστατική αριστερά που θα αποτελεί μέρος αυτού του μεγάλου κινήματος που σαρώνει την Ευρώπη, αλλά θα διατηρεί τη δική της πολιτική ταυτότητα.

Ο Αλεξ Καλλίνικος είναι καθηγητής ευρωπαϊκών σπουδών στο «King's College» του Λονδίνου, εκδότης της επιθεώρησης «International Socialism» και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Βρετανίας «Socialist Workers Party». Από την Πέμπτη 17 έως και την Κυριακή 20 Μαΐου βρίσκεται στην Αθήνα όπου και θα μιλήσει στο πλαίσιο του «τετραήμερου φεστιβάλ επαναστατικών ιδεών Μαρξισμός 2012» με θέμα «Παγκόσμια κρίση και Διεθνής Αντίσταση» και «Ο ιμπεριαλισμός σήμερα».